Singapur
Singapur (angl.: Singapore, mal.: Singapura, kit.: 新加坡 Ksīndziāpō, tamil.: சிங்கப்பூர் Ciŋkappūr), täuz' oficialine nimituz — Singapuran Tazovaldkund (angl.: Republic of Singapore, mal.: Republik Singapura, kit.: 新加坡共和国 Ksīndziāpō Gònghéguó, tamil.: சிங்கப்பூர் குடியரசு Ciŋkappūr Kudijarasu), om sar'hine lidn-valdkund Azijan suves. Om pälidnaks ičesaz.
Flag![]() |
Valdkundznam![]() |
Eläjiden lugu (2018) | 5,995,991[1] ristitud |
Pind | 718 km² |
![]() | |
Kel' | anglijan, malain, kitajan, tamilan |
Valdkundan pämez' | Halima Jakob |
Päministr | Li Sän' Lun |
Religii | buddizm, islam, hristanuskond, daosizm, induizm |
Valüt | singapuran dollar (SGD) |
Internet-domen | .sg |
Telefonkod | +65 |
Aigvö | UTC+8 |

Etimologii Redigeeri
Singapuran nimi sündui malain singa-sanaspäi («lev»), mitte oli ottud velgha sanskritaspäi (sanskr.: सिंह siMha — «lev»), da sanskritan पुर pura-sanaspäi («lidn»).
Istorii Redigeeri
Vn 1965 9. päiväl elokud Singapur tedištoiti ripmatomudes Malaizijaspäi.
Valdkundan konstitucii[2] om vahvištadud vl 1963, se om väges ripmatomuden päiväspäi tähäsai möhembaižidenke vajehtusidenke.
Geografijan andmused Redigeeri
Singapur seižub 63 sarel, Singapur-sar' (Pulau Udžong) om kaikiš suremb niišpäi. Se sijadase suvhe Malakkan pol'sarespäi, 137 kilometrad pohjoižhe ekvatoralpäi. Valdkund om erištadud Malaizijaspäi Džohor-sal'mel, Indonezijaspäi — Singapuran sal'mel.
Singapur om meriröunoiš Malaizijanke pohjoižes. Randanpird om 193 km. Valdkundan pind — 718 km² (vozil 1960 oli 581 km²), se ližadab aigan mändes sariden ühtištusel.
Kaikiš korktemb londuseline čokkoim om Bukit Timah-kukkaz (166 m). Kacmata Indonezijan tektonižen lohkaidusen lähembusele, lujid manrehkaidusid ei olele. Jogid eile, om severz' reskvezivaradint atmosfersadegid keradamha. Mec otab 3,3% territorijad.
Klimat om ekvatorialine räk da neps. Paneb sadegid 2342 mm vodes, enamba kaiked — kül'mkus-vilukus.
Londuseližed varad oma kala, süväd merikarad.
Politine sistem Redigeeri
Ohjandusen form om unitarine parlamentine tazovaldkund. Valdkundan pämez' om prezident (angl.: President), kaik rahvaz valičeb händast kudeks vodeks. Prezidentale sab panda kel'dod käskusiden projektoihe. Ken ezitab parlamentan enambust prezidentan mel'pidegen mödhe, ka hän paneb necen parlamentan ühtnijad päministraks-ki.
Parlament (angl.: Parliament, mal.: Parlimen) om üks'kodine 99 ühtnijanke, 87 heišpäi kaik rahvaz valičeb videks vodeks, 3 — ei päznu valičendoil oppozicijaspäi, 9 — prezident paneb.
Parlamentan ühtnijoiden valičendad oliba vn 2015 11. päiväl sügüz'kud. Halima Jakob radab prezidentan vs 2017 sügüz'kun 14. päiväspäi, jäi üks'jäižeks kandidataks edel valičendoid vn 2017 13. päiväl sügüz'kud, i tedotihe händast prezidentaks avtomatižikš. Päministr om Li Sän' Lun vs 2004 elokun 12. päiväspäi.
Administrativiž-territorialine jagand Redigeeri
Kacu kirjutuz: Singapuran administrativiž-territorialine jagand.
Singapur jagase 5 ümbrikoks (angl.: district), ned alajagasoiš valičendümbrikoikš (angl.: constituency).
Mugažo vspäi 2000 valdkund jagase 5 statistižeks regionaks (angl.: region). Regioniden röunad ei ole ühtejiččed ümbrikoiden röunoidenke. Statistižed regionad alajagasoiš 55 planiruindan regionaks.
Eläjad Redigeeri
Singapuras elädas singapuralaižed. Vl 2009 lidnan-valdkundan eläjiden lugu oli 4 987 600 ristitud, vn 2014 heinkus — 5 567 301 ristitud. Kaikiš suremb ristitišt om nügüd'. Kaik eläjad oma lidnalaižed.
Kodikelen mödhe (2015): anglijan kel' — 36,9%, kitajan kel' (mandarin-pagin) — 34,9%, kitajan kelen toižed paginad — 12,2%, malain kel' — 10,7%, tamilan kel' — 3,3%, toižed keled — 2,0%.
Etnižen augotižlibundan mödhe: 74,1% oma kitajalaižed, 13,4% — malaizijalaižed, 9,2% — indijalaižed (tamilalaižed tobjimalaz; toižed — malajalid, pendžabalaižed da bengalijalaižed), 3,3% — toiženke augotižlibundanke.
Uskondan mödhe (2015): buddistad — 33,2%, hristanuskojad — 18,8%, islamanuskojad — 14,0%, daoistad — 10,0%, induistad — 5,0%, toižed uskojad — 0,5%, religijatomad — 18,5%.
Ekonomik Redigeeri
Singapur om zon madalidenke valdkundmaksoidenke eksportan da importan operacijoiden täht. Vl 2011 eksportan da importan mülü oli 726 bln US$, kogosüdäiprodukt — kahthe polenke kerdha alemba (318 bln US$).
Vl 2010 Singapuran päeksport oli kompjuterad, radiopalad, printerad da avtomatad kundaližsijiden täht (kaik — läz 25%), digitaližed mikroshemad (20%), ümbriratud kivivoi (19%), eziauguižed himižed organižsubstancijad (12%); toine eksport — polimerad (4%), kuld, hobed da kalližarvoižed kived (2%). Vl 2011 Kitai da Malaizii oliba pätorguindpartnörikš (eksportan da importan läz koumandest).
Homaičendad Redigeeri
Irdkosketused Redigeeri
- Singapuran Tazovaldkundan parlamentan oficialine sait (parliament.gov.sg). (angl.)
- Singapuran Tazovaldkundan ohjastusen oficialine sait (cabinet.gov.sg). (angl.)
- Singapuran Tazovaldkundan e-ohjastusen oficialine portal (ecitizen.gov.sg). (angl.)
Singapur Vikiaitas |
Azijan valdkundad | ||
1 Om Evropas mugažo. 2 Om Afrikas mugažo. 3 Om Valdmerimaiš mugažo. |
Azijan pälidnad | ||
Abu Dabi | Amman | Ankar | Astan | Ašhabad | Bagdad | Baku | Bandar Seri Begavan | Bankok | Beirut | Biškek | Dakk | Damask | Dili | Doh | Džakart | Dušanbe | El' Kuveit | Hanoi | Islamabad | Jerevan | Jerusalim | Kabul | Katmandu | Kuala Lumpur | Male | Manam | Manil | Maskat | Naip'jido | Nikosii | Pekin | Phen'jan | Pnompen' | Rijad | Sanaa | Seul | Singapur | Šri Džajavardenepura Kotte | Taškent | Tbilis | Tehran | Thimphu | Tokio | Ulanbatar | Uz' Deli | V'jent'jan | ||