Bangladeš

Bangladeš (beng.: বাংলাদেশ Bānglādeš [ˈbaŋlaˌdeʃ] «bengalan ma»), täuz' oficialine nimituz — Bangladešan Rahvahaline Tazovaldkund (beng.: গণপ্রজাতন্ত্রী বাংলাদেশ Gônôprôdžātôntrī Bānglādeš), om pen' valdkund Azijas ičeze pindan mödhe. Sen pälidn da kaikiš suremb lidn om Dakk.

Bangladešan Rahvahaline Tazovaldkund
গণপ্রজাতন্ত্রী বাংলাদেশ
(Gônôprôdžātôntrī Bānglādeš)

Flag	Valdkundznam
Pälidn	Dakk
Eläjiden lugu (2018)	159,453,001 ristitud
Pind	148,460 km²
Kel'	bengalan (bangla)
Valdkundan pämez'	Abdul Hamid
Päministr	Šeih Hasina Vazed
Religii	islam
Valüt	bangladešan tak (BTD)
Internet-domen	.bd
Telefonkod	+880
Aigvö	UTC+6

Džamunan sild — üks' kaikiš surembiš sildoišpäi mail'mas.

Istorii

Vn 1971 26. päiväl keväz'kud Bangladeš tedištoiti ičeze ripmatomudes Pakistanaspäi, sil-žo vodel tal'vkun 16. päiväl Pakistan tundišti necen ripmatomuden.

Valdkundan Konstitucii (beng.: সংবিধান Sambidhāna) tuli väghe vn 1972 4. päiväl kül'mkud, se om udištadud znamasižešti vl 1986 i om väges möhembaižidenke vajehtusidenke.

Geografijan andmused

Bangladešan fizine kart.

Bangladeš sijadase Brahmaputra- (pävago om Džamun) da Gang- (pävago nimitase Padm:aks) jogiden suhišton randoil.

Valdkund om maröunoiš Indijanke päivlaskmas, pohjoižes da päivnouzmas (röunan piduz — 4142 km), mugažo Mjanmaranke suvipäivnouzmas (271 km). Ühthine röunoiden piduz om 4413 km. Randanpird — 580 km. Valdkundan suvižed randad lainištab Indižen valdmeren Bengalijan laht.

Ühthine pind om 148 460 km², sidä kesken kuivman pind — 130 170 km², saum vezid — kahesandez (18 290 km²). Kaikiš korktemb čokkoim om Moudok Mjanmaran röunal, sen pä om 1052 m ü.m.t. korktusel.

Lodnuseližed varad oma londuseline gaz, väghine mahuz, mec, hil'.

Politine sistem

Džātīja Sangsada Bhaban om Tazovaldkundan parlamentan ištundoiden sija Dakkas.

Ohjandusen form om unitarine konstitucine parlamentine tazovaldkund. Valdkundan pämez' om prezident (beng.: বাংলাদেশের রাষ্ট্রপতি Bangladešer Rašṭrôpôti), hän paneb päministrad radsijha videks vodeks.

Parlament om üks'kodine Nacionaline Suim (beng.: জাতীয় সংসদ Džātīja Sangsada) 350 ühtnijanke, kaik rahvaz valičeb 300 heišpäi videks vodeks, völ 50 sijad kvotiruiše naižiden täht. Parlament paneb prezidentad radnikusele videks vodeks i voib heitta händast radmaspäi kahtel änel koumespäi.

Bangladešan parlamentan ühtnijoiden järgenduseližed valičendad oliba vn 2018 30. päiväl tal'vkud. Prezident om Abdul Hamid vodes 2013 keväz'kun 20. päiväspäi. Šeih Hasina om pandud päministran radsijha vn 2009 6. päiväl vilukud da radab tähäsai, mugažo oli sil-žo radsijal vll 1996−2001.

Administrativiž-territorialine jagand

   Kacu kirjutuz: Bangladešan administrativiž-territorialine jagand.

Valdkund jagase nimitadud kaikiš suremban lidnan mödhe seičemeks administrativižeks agjaks (bibhag:aks). Ned alajagasoiš 64 ümbrikoks (zil:aks, (d)zel:aks).

Eläjad

Vl 2011 valdkundan eläjiden lugu oli 142,319,000 ristitud. Kaikiš suremb ristitišt om nügüd' (8. sija mail'mas).

Bangladešas elädas bangladešalaižed, heišpäi enamba 98% oma bengalijalaižed. Religijan mödhe (vn 2011 rahvahanlugemine): islamanuskojad — 90,4% (valdkundaline religii), induistad — 8,5%, buddistad — 0,6%, hristanuskojad — 0,4%, toižed uskojad — 0,1%.

Lidnad-millionerad ezilidnoidenke (vl 2008): Čittagong, Khuln, Narajangandž. Lidnalaižiden pala om 38,2% (2020).

Rahvahanižanduz

Vl 2009 Bangladešan päeksport oli erazvuiččed sobad (läz 70%), puvill (21%); toine eksport — merenproduktad (2%), nahkad, džut, lang. Vodele 2012 sobad vajehtiba puvillad eksportas täuzin.

Irdkosketused

• Valdkundaline informacine portal (bangladesh.gov.bd). (beng.) (angl.)
• Bangladešan parlamentan oficialine sait (parliament.gov.bd). (angl.) (beng.)
• Bangladešan prezidentan ofisan sait (bangabhaban.gov.bd). (beng.) (angl.)