Bangladeš (beng.: বাংলাদেশ Bānglādeš [ˈbaŋlaˌdeʃ] «bengalan ma»), täuz' oficialine nimituz — Bangladešan Rahvahaline Tazovaldkund (beng.: গণপ্রজাতন্ত্রী বাংলাদেশ Gônôprôdžātôntrī Bānglādeš), om pen' valdkund Azijas ičeze pindan mödhe. Sen pälidn da kaikiš suremb lidn om Dakk.

Bangladešan Rahvahaline Tazovaldkund
গণপ্রজাতন্ত্রী বাংলাদেশ
(Gônôprôdžātôntrī Bānglādeš)
 Flag
 Valdkundznam
Pälidn Dakk
Eläjiden lugu (2018) 159,453,001[1] ristitud
Pind 148,460[2] km²
Bangladešan Rahvahaline Tazovaldkund গণপ্রজাতন্ত্রী বাংলাদেশ (Gônôprôdžātôntrī Bānglādeš)
Kel' bengalan (bangla)
Valdkundan pämez' Abdul Hamid
Päministr Šeih Hasina Vazed
Religii islam
Valüt bangladešan tak (BTD)
Internet-domen .bd
Telefonkod +880
Aigvö UTC+6
Džamunan sild — üks' kaikiš surembiš sildoišpäi mail'mas.

Istorii vajehta

Vn 1971 26. päiväl keväz'kud Bangladeš tedištoiti ičeze ripmatomudes Pakistanaspäi, sil-žo vodel tal'vkun 16. päiväl Pakistan tundišti necen ripmatomuden.

Valdkundan Konstitucii[3] (beng.: সংবিধান Sambidhāna) tuli väghe vn 1972 4. päiväl kül'mkud, se om udištadud znamasižešti vl 1986 i om väges möhembaižidenke vajehtusidenke.

Geografijan andmused vajehta

 
Bangladešan fizine kart.

Bangladeš sijadase Brahmaputra- (pävago om Džamun) da Gang- (pävago nimitase Padm:aks) jogiden suhišton randoil.

Valdkund om maröunoiš Indijanke päivlaskmas, pohjoižes da päivnouzmas (röunan piduz — 4142 km), mugažo Mjanmaranke suvipäivnouzmas (271 km). Ühthine röunoiden piduz om 4413 km. Randanpird — 580 km. Valdkundan suvižed randad lainištab Indižen valdmeren Bengalijan laht.

Ühthine pind om 148 460 km², sidä kesken kuivman pind — 130 170 km², saum vezid — kahesandez (18 290 km²). Kaikiš korktemb čokkoim om Moudok Mjanmaran röunal, sen pä om 1052 m ü.m.t. korktusel.

Lodnuseližed varad oma londuseline gaz, väghine mahuz, mec, hil'.

Politine sistem vajehta

 
Džātīja Sangsada Bhaban om Tazovaldkundan parlamentan ištundoiden sija Dakkas.

Ohjandusen form om unitarine konstitucine parlamentine tazovaldkund. Valdkundan pämez' om prezident (beng.: বাংলাদেশের রাষ্ট্রপতি Bangladešer Rašṭrôpôti), hän paneb päministrad radsijha videks vodeks.

Parlament om üks'kodine Nacionaline Suim (beng.: জাতীয় সংসদ Džātīja Sangsada) 350 ühtnijanke, kaik rahvaz valičeb 300 heišpäi videks vodeks, völ 50 sijad kvotiruiše naižiden täht. Parlament paneb prezidentad radnikusele videks vodeks i voib heitta händast radmaspäi kahtel änel koumespäi.

Bangladešan parlamentan ühtnijoiden järgenduseližed valičendad oliba vn 2018 30. päiväl tal'vkud. Prezident om Abdul Hamid vodes 2013 keväz'kun 20. päiväspäi. Šeih Hasina om pandud päministran radsijha vn 2009 6. päiväl vilukud da radab tähäsai, mugažo oli sil-žo radsijal vll 1996−2001.

Administrativiž-territorialine jagand vajehta

   Kacu kirjutuz: Bangladešan administrativiž-territorialine jagand.

Valdkund jagase nimitadud kaikiš suremban lidnan mödhe seičemeks administrativižeks agjaks (bibhag:aks). Ned alajagasoiš 64 ümbrikoks (zil:aks, (d)zel:aks).

Eläjad vajehta

Vl 2011 valdkundan eläjiden lugu oli 142,319,000 ristitud. Kaikiš suremb ristitišt om nügüd' (8. sija mail'mas).

Bangladešas elädas bangladešalaižed, heišpäi enamba 98% oma bengalijalaižed. Religijan mödhe (vn 2011 rahvahanlugemine): islamanuskojad — 90,4% (valdkundaline religii), induistad — 8,5%, buddistad — 0,6%, hristanuskojad — 0,4%, toižed uskojad — 0,1%.

Lidnad-millionerad ezilidnoidenke (vl 2008): Čittagong, Khuln, Narajangandž. Lidnalaižiden pala om 38,2% (2020).

Rahvahanižanduz vajehta

Vl 2009 Bangladešan päeksport oli erazvuiččed sobad (läz 70%), puvill (21%); toine eksport — merenproduktad (2%), nahkad, džut, lang. Vodele 2012 sobad vajehtiba puvillad eksportas täuzin.

Homaičendad vajehta

  1. Bangladešan ristitišton endustuz vn 2018 heinkus // Mail'man faktoiden kirj. — Cia.gov. (angl.)
  2. Bangladešan pind // Mail'man faktoiden kirj. — Cia.gov. (angl.)
  3. Bangladešan Konstitucijan tekst constituteproject.org-saital. (angl.)

Irdkosketused vajehta



Azijan valdkundad
 
Azijan valdkundad
Afganistan | Araban Ühtenzoittud Emiratad (AÜE) | Armenii | Azerbaidžan1 | Bahrein | Bangladeš | Brunei | Butan | Egipt2 | Filippinad | Gruzii1 | Indii | Indonezii3 | Irak | Iran | Izrail' | Japonii | Jemen2 | Jordanii | Kambodž | Kazahstan1 | Katar | Kipr1 | Kirgizstan | Kitai | Korejan Rahvahaliž-Demokratine Tazovaldkund | Korejan Tazovaldkund | Kuveit | Laos | Livan | Malaizii | Mal'divan Sared | Mjanmar | Mongolii | Nepal | Oman | Pakistan | Päivnouzmaine Timor | Saudan Arabii | Singapur | Sirii | Šrilank | Tadžikistan | Tailand | Turkanma1 | Turkmenistan | Uzbekistan | Venäma1 | Vjetnam

1 Om Evropas mugažo. 2 Om Afrikas mugažo. 3 Om Valdmerimaiš mugažo.