Oman

Oman (araban kelel: عُمان ʻUmān), täuz' oficialine nimi — Omanan Sultankund (arab.: سلطنة عُمان, Salṭanat ʻUmān), om valdkund Azijan suvipäivlaskmas, Arabijan pol'saren suvipäivnouzmas, Indižen valdmeren Arabijan meren randal. Sen pälidn da kaikiš suremb lidn om Maskat.

Omanan Sultankund
سلطنة عُمان
(Salṭanat ʻUmān)

Flag	Valdkundznam
Pälidn	Maskat
Eläjiden lugu (2018)	3,494,116 ristitud
Pind	309,501 km²
Kel'	araban
Valdkundan pämez'	Heisam ben Tarik Al' Sajid
Päministr	hän-žo; varapäministr − Fahd bin Mahmud Al' Sajid
Religii	islam
Valüt	Omanan rial (OMR)
Internet-domen	.om, عمان.
Telefonkod	+968
Aigvö	UTC+4

Istorii

Vn 1970 23. päiväl heinkud Oman tedištoiti ičeze ripmatomudes Sures Britanijaspäi.

Eile olmas valdkundan Konstitucijad, sen sijas Pästatut om vahvištadud vl 1996, statutan vn 2011 versii om väges.

Geografijan andmused

Omanan topografine kart.

Oman sijadase Arabijan pol'saren suvipäivnouzmpoles, Indižen valdmeren Arabijan meren da Omanan lahten randoil.

Valdkund om röunoiš Jemenanke suvipäivlaskmas (röunan piduz — 288 km), Saudoiden Arabijanke päivlaskmas (676 km), AÜE:oidenke lodehes da pohjoižes (609 km). Ühthine röunoiden piduz — 1573 km. Valdmererandan piduz om 2092 km.

Man keskusen tazangišt om ümbärtud mägil pohjoižes da suves. Kaikiš korktemb čokkoim om Džabal Šams-mägi, 2980 m valdmeren pindan päl.

Klimat om tropine, räk da kuiv. Vilukun keskmäine lämuz om +20 C°, kezakun +32 C°. Paneb sadegid alangoil 60..130 mm vodes (vihmub severz'-se kerdoid vodes), mägil — 500 mm. Eile olmas kaikenaigaižid jogid, om vaiše ojandehid, vezi jokseb niidme tal'vel tobjimalaz. Saum vezid om nol'.

Londuseližed pävarad — kivivoi, londuseline gaz, vas'k, raudkivend, hrom, toižed varad — asbest, mramor, sauvondgips, kala.

Politine sistem

Omanan sultanan pert'kulu (arab. Al' Alam) vanhas Maskatas.

Ohjandusen form om unitarine absolütine monarhii. Eile olmas politižid partijoid, ned oma kel'tüd, kaik kandidatad oma ripmatomad (partijatomad). Valdkundan pämez' om sultan, Heisam ben Tarik Al' Sajid vs 2020 vilukun 11. päiväspäi. Ohjastajan kanzan heimolaižed pandas ut sultanad valdištmele koumes päiväs vanhan surman jäl'ghe vai tehtas vanhan sultanan kirjeižen mödhe. Sultanal sur' vastusenpidand om, hän-žo om armijan päkäsknik, ohjastusen päministr, röunantagaižiden azjoiden, rahaazjoiden da kaičendministr. Opendusen da üläopendusen ministrad oma naižed.

Parlament om kaks'kodine. Üläkodi om Valdkundaline Nevondkund (arab.: مجلس الدولة العماني‎ Mažlis Ad Davla Al' Umānijji) 83 ühtnijanke, sultan paneb heid radnikusele nelläks vodeks. Alakodi da käskusišton tegii om Konsultirui Suim (arab.: مجلس الشورى‎, Mažlis Aš Šura) 86 ezitajanke, kaik rahvaz valičeb heid nelläks vodeks.

Vn 2019 27. päiväl redukud Omanan päjärgvaličendad oliba parlamentan alakodihe. Fahd bin Mahmud Al' Sajid radab varapäministran vs 1972 kezakun 23. päiväspäi. Edeline sultanan oli Kabus ben Sajid Al' Sajid ripmatomuden sandan aigaspäi.

Administrativiž-territorialine jagand

   Kacu kirjutuz: Omanan administrativiž-territorialine jagand.

Oman jagase 11 agjaks-muhafaz:aks. Edemba agjad alajagasoiš 61 vilajat:aks — ümbrikoks (provincijaks).

Eläjad

Omanas elädas omanalaižed. Vl 2010 verhanmaiden eläjad ottihe läz videndest ristitištos, vl 2017 — 45%. Vl 2014 valdkundan eläjiden lugu oli 3 219 775 ristitud. Kaikiš suremb ristitišt om nügüd'.

Uskondan mödhe (2010): islamanuskojad — 85,9% (ibaditad 40%, sunnitad 40%, šijitad 5%; oficialine religii), hristanuskojad — 6,5%, induistad — 5,5%, buddistad — 0,8%, toižed uskojad — 1,1%, märhapanendata — 0,2%.

Toižed sured lidnad (enamba 100 tuh. ristituid vl 2008, surembaspäi penembha): Sib, Matrah, Baušar (nene koume lidnad oma pälidnan aglomeracijan palad), Salal, Suveik, Sohar, Ibri, Sahm, Bark. Vl 2008 kaik oli 21 lidnad enamba mi 50 tuhad eläjidenke, 43 lidnad enamba mi 12 tuhad eläjidenke. Lidnalaižiden pala om 86,3% (2020).

Ižanduz

Vl 2010 Omanan päeksport oli kivivoi (65%), londuseline gaz (12%), toine eksport — alüminii, vas'k, teraraud, hrom, polimerad, puspirt, fruktad, kala. Om äi toštmižeksportad.

Irdkosketused

• Omanan sultanan e-ohjastusen oficialine portal (oman.om). (angl.) (arab.)
• Omanan Sultankundan Informacijan ministrusen oficialine sait (omaninfo.om). (arab.) (angl.)
• Omanan Sultankundan Röunantagaižiden azjoiden ministrusen oficialine sait (mofa.gov.om). (arab.) (angl.)
• Omanan Sultankundan parlamentan üläkodin oficialine sait (statecouncil.om). (arab.) (angl.)
• Omanan Sultankundan parlamentan alakodin oficialine sait (shura.om). (angl.) (arab.)