Volgograd

Volgograd (ven.: Волгоград [vəlɡɐˈɡrat]) om Venäman millionerlidn da lidnümbrik Volg-jogen oiktal randal. Se om Volgogradan agjan administrativine keskuz da kaikiš suremb lidn.

Volgograd
Волгоград

Lidnanznam	Flag
Valdkund	Venäma
Eläjiden lugu (2024)	1,018,898 ristitud
Pind	859,35 km²
Pämez'	Vladimir Marčenko (sügüz'ku 2021—)
Telefonkod	+7−844-xxx-xx-xx
Avtokod	34, 134
Aigvö	UTC+3 (MSK+0)

Lidnan da ezilidnoiden nägu Man kaimdajaspäi vl 2010

Istorii

Nügüd'aigaižen eländpunktan aluz om pandud vl 1589 kuti lidnuz Caricin-sarel (ven.: крепость на острове Царицын). Kaks' voz'sadad se kaiči ümbrištod kalajdajid heimoid vaste. Likvidiruihe Caricinan kaičendjonod vl 1775 kaičendlidnusiden čepin sirdandan suvemb tagut. Eländpunkt sai lidnan statusad vl 1780 Caricin-nimenke, sätihe Caricinan makundad ühtenaigašti, ezilidnad šingotaškanziba. Vl 1820 kaičendseinäd läksiba lidnan pertišton udes planaspäi. Caricin kändihe tegimišton sijaližeks keskuseks, maorjusen heitand ližadui uziden tegimištkompleksoiden sauvondan tempoid. Vl 1862 raudte tuli lidnha. Šingotihe Kaspijan kivivoin ümbriradmižel. Vl 1919 uz' nevondkundaline tobmuz pani lidnad Caricinan gubernijan keskuseks. Vozil 1925−1961 nimitihe lidnad Stalingrad:aks. Vll 1932−1934 se oli Alavolgan randan (1928−1934) pälidnaks, vll 1934−1936 — Stalingradan randan. Vs 1936 tal'vkun 5. päiväspäi Stalingrad kändihe Stalingradan agjan keskuseks. Vozil 1942 (17. heinku) — 1943 (2. uhoku) Stalingradan tora tegihe lidnas, se oli pandud mantazole läz täuzin, sid' udessündutadud.

Vozil 1945−1958 Stalingrad oli alištunu VNFST:n tobmudele oikti, kuti federativižen tazovaldkundan toižed-ki sured lidnad. Vn 1961 10. päiväl kül'mkud udesnimitihe lidnad nügüdläižikš.

Volgograd šingotase ižandusen nenil päsarakoil: mašinansauvomine (kivivoin samižen da veimiden täht, raketkompleksad), metallurgii (specialižed terased i alüminii), himine, erazvuitte sömtegimišt, elektroenergetine, sauvondmaterialiden pästand.

Geografijan andmused

Kaik lidn om 60 km pitte, seižub Volgan GES:an padoseinän al. Lidnan tobj pala sijadase pidust' Volg-joged 0..156 metrad korktusil valdmeren pindan päl, Volgaveren ülüdel. Lidnan keskuz da randaline pala om alemba valdmeren tazopindad, −13..0 m ü.m.t. korktusil, Kaspijanveren alangišton augpalas.

Matkad Moskvhasai om 964 km lodeheze. Lähembaižed järedad lidnad oma Volžskii (pohjoižpäivnouzmaižes röunas Volgogradanke) i Kamišin 198 km pohjoižhe.

Klimat om ven kontinentaline kuiv. Voden keskmäine lämuz om +8,6 C°, kezakun-elokun +21,6..+24,1 C°, semendkun i sügüz'kun +16,0..+16,5 C°, tal'vkun-uhokun −4,5..−6,3 C°. Ekstremumad oma −33,0 C° (viluku) i +42,6 C° (eloku). Kezaaigan minimum om +2,0 C° (kezaku), tal'vaigan maksimum om +15,8 C° (uhoku). Ei voi panda halad kezakus-elokus. Paneb sadegid 217 mm vodes, 11 (eloku) .. 28 (semendku) mm kuidme. Kun keskmäine relätivine nepsuz vajehtase 51..64 % röunoiš sulakus-sügüz'kus, 86..89 % kül'mkus-uhokus.

Tobmuz

Lidnan kart (2020)

Lidn om lidnümbrikon üks'jäižeks eländpunktaks vn 2010 keväz'kuspäi, sil aigal mülütihe läz 30 radnikžilod, žilod da futorad lidnha. Volgograd jagase kahesaks territorialižeks rajonaks vspäi 1975. Rajonad oma administracijoita (pohjoižespäi suvhe): Traktortegimen, Rusttan Oktäbrin, Keskuzrajon, Dzeržinskijan, Vorošilovan, Nevondkundaline, Kirovan, Rusttan Armijan rajonad.

Edeližed lidnan pämehed oma Vitalii Lihačov (sügüz'ku 2018 — sügüz'ku 2021), Andrei Kosolapov (heinku 2014 — sügüz'ku 2018).

Eläjad

Vl 1901 lidnan eläjiden lugu oli 70 tuhad ristituid. Vn 2010 Venäman rahvahanlugemižen mödhe lidnan eläjiden lugu oli 1 021 215 ristitud, vn 2021 — 1 028 036 ristitud (kaikiš suremb ristitišt). Vl 2017 kaik 1 015 586 ristitud eliba lidnas. Volgogradan aglomeracijan ristitišt om 1,4 mln eläjid (2021).

Volgogradas om saudud da avaitud 244 päivkodid, 123 keskškolad, 15 gimnazijad, kümne liceid, 12 školad-internatad, 18 čomamahtoiden lapsiden školad, 27 lapsiden sportškolad i ühesa muzikškolad lapsiden täht (vn 2014 olend). Lidnan professionaližen opendusen valdkundaližed aluzkundad oma kümnikad kolledžid da tehnikumoid, viž universitetad, koume akademijad, čomamahtoiden da kul'turan institut, konservatorii. Kaikiš znamasižemb om Volgogradan valdkundaline universitet (alusenpanend 1980, läz 14 tuhad üläopenikoid). Toižiden lidnoiden (Moskv, Alauz'lidn) üläopendusen aluzkundoiden 16 filialad oma avaitud lidnas. Privatine Caricinan ortodoksižen hristanuskondan universitet radab vspäi 1993.

Transport

Lidn om järedaks avtotesol'meks. Om koume irdad-avtoted pidust' kaiked lidnad. Volgan-Donan veziten agj om lidnan suves. Jogitransport om šingotadud lidnas da sen ümbrištos. Keskuzline Volgograd I-päraudtestancii om passažoroiden täht, suvine Volgograd II-päraudtestancii om jügujonusiden täht.

Avtobusad, trolleibusad, tramvaid, kiruhtramvaid (vspäi 1984, üks' jono, 22 stancijad, 17 km raudted), taksid da lidnelektrojonused (vspäi 1959, viž jonod, 38 stancijad, läz 100 km raudted) oma kundaližeks transportaks lidnas. Rahvahidenkeskeine civiline Volgograd (Gumrak)-lendimport (VOG / ВГГ / URWW, 1,4 mln matknikoid vl 2021) sijadase 15 km lodeheze lidnan keskuzpalaspäi, Dzeržinskijan rajonas. Sišpäi tehtas sezonreisid Uzbekistanan da Kazahstanan lidnoihe, čarterreisid Stambulha da Salonikihe, om äi reisid Venämadme.

Galerei

• 
  Lidnan tobmuden sauvuz (Duman i Adminstracijan, 2010)
• 
  Purehvoibištelend (2009)
• 
  Mamain käp i Volgograd-Siti (tagamal, 2021)
• 
  Ph. Aleksandr Nevalaižen kafedraline päjumalanpert' sauvomižen lopus (2020) i sad senno
• 
  Jumalanmaman Kazanin jumalaižen päjumalanpert', vn 2012 nägu
• 
  Kaikiden pühämehiden jumalanpert', vn 2012 nägu
• 
  «Titan—Barrikadi»-tegimen pätulend vl 2018 (azegišt)
• 
  «Krasnii Oktäbr'»-tegim Volgan randal vl 2015
• 
  «Merkurii»-bizneskeskuz vl 2010
• 
  Volgogradan valdkundaline universitet (2013)
• 
  Uz' eksperimentaline teatr (Dramteatr) da torg senno vl 2020
• 
  Keskuzline koncertzal (2000-nded voded)
• 
  Volgograd Arena (2018)
• 
  Volgograd (Gumrak)-lendimportan uz' terminal vl 2018
• 
  Volgograd I-päraudtestancii vl 2015

Irdkosketused

• Volgograd-lidnan Duman oficialine sait (volgsovet.ru). (ven.)
• Volgograd-lidnan Administracijan oficialine sait (volgadmin.ru). (ven.)