Tümen'

Tümen' (ven.: Тюмень, tot.: Төмән) om lidn da lidnümbrik Venäman Sibirin suvipäivlaskmas. Se om valdkundan 18nz' lidn eläjiden lugun mödhe, Tümenin agjan administrativine keskuz da kaikiš suremb lidn, mugažo Tümenin rajonan tobmuden aluzkundad sijadasoiš lidnas.

Tümen'
Тюмень

Lidnanznam	Flag
Valdkund	Venäma
Eläjiden lugu (2018)	768,358 ristitud
Pind	698,48 km²
Pämez'	Ruslan Kuharuk (heinku 2018—, VN)
Telefonkod	+7-3452-xxx-xxx
Avtokod	72
Aigvö	UTC+5 (MSK+2)

Tümenin administrativižed ümbrikod:
1. Päivnouzmaine rajon (vspäi 2008)
2. Kalininan rajon
3. Leninan rajon
4. Keskuzrajon

Istorii

Eländpunktan aluz om pandud vl 1586 kuti Tümenin lidnuz (ven.: Тюменский острог) da ezmäine Venäman lidn Sibiriš. Sijazihe lidnust läz Tümenin hankundan Čingi-Tur-pälidnad, kudamb oli olmas 13.-16. voz'sadal. Vl 1695 puine lidn paloi, i sauvoškanzihe kivižid pertid. Vspäi 1782 oli makundan lidnan statusanke, nahkoiden i kouroiden tehmine oliba šingotadud. Raudte tuli lidnha vl 1885.

1960-nzil vozil kätihe Tümenin Pohjoižen päbazaks otmaha kävutamižhe kivivoin ga gazan löudmižsijid, necil alusel šingotase nügüd'-ki.

Geografijan andmused

Lidn sijadase Tur-jogen mougotil randoil (ven.: Тура, Irtišan hurapol'ne bassein), 102 metrad keskmäižel korktusel valdmeren pindan päl. Matkad Sverdlovskan agjhasai om 30 km päivlaskmha, Moskvhasai om 2121 km päivlaskmha avtotedme. Lähembaine lidn om Jalutorovsk 65 km suvipäivnouzmha. Lähembaižed järedad lidnad oma Kurgan suvhe (200 km avtotedme), Jekaterinburg päivlaskmha (325 km avtotedme) i Tobol'sk pohjoižpäivnouzmha (245 km avtotedme).

Tümen' jagase 4 administrativižhe ümbrikho, ned ei olgoi municipaližikš ühtnikoikš. Lidn om lidnümbrikon üks'jäine eländpunkt.

Eläjad

Vn 2010 Venäman rahvahanlugemižen mödhe lidnan eläjiden lugu oli 581 907 ristitud, lidnümbrikon — 604 746 ristitud. Kaikiš suremb lidnan ristitišt om nügüd' (vl 2018).

Rahvahad (lidnümbrik vl 2010, enamba 0,4%): venälaižed — 77,4%, totarlaižed — 5,6%, ukrainalaižed — 1,5%, azerbaidžanlaižed — 1,0%, armenijalaižed — 0,9%, saksalaižed — 0,6%, kazahlaižed — 0,5%, čuvašalaižed — 0,5%, vaugedvenälaižed — 0,4%, toižed rahvahad — 3,3%, rahvahuden ozutandata — 8,3%.

Transport

Avtobusad da taksid oma kundaližeks transportaks lidnas. Raudte ühtenzoitab Jekaterinburganke, Surgutanke i Omskanke. Kuz' avtotesildad ühtenzoittas Turanjogen randoid.

Rahvahidenkeskeine civiline Roščino-lendimport (TJM / РЩН) sijadase 13 km päivlaskmha lidnan keskusespäi ani sen röunan taga, tehtas reisid Keskuzazijan maihe, Keskmeren i Suviazijan lebutahoiže, Venäman kivivoiregionihe da järedoihe lidnoihe.

Tetabad sündnuded

• Tamara Tumanova (1919−1996) — oli Francijan da AÜV:oiden ezibalerin i aktris.
• Aleksandr Evgen'jevič Vagner (1950−2016) — oli Nevondkundaližen Ühtištusen i Venäman pirdai, skul'ptor.

Irdkosketused

• Lidnan Duman oficialine sait (duma.tyumen-city.ru). (ven.)
• Lidnan administracijan oficialine portal (tyumen-city.ru). (ven.)