Omsk

Omsk (ven.: Омск [omsk]) om millionerlidn da lidnümbrik Venäman keskuzpalan suves. Se om Omskan agjan administrativine keskuz (vspäi 1934) da kaikiš suremb lidn, kahtenz' surtte Sibirin lidn.

Omsk
Омск

Lidnanznam	Flag
Valdkund	Venäma
Eläjiden lugu (2024)	1,104,485 ristitud
Pind	577,9 km²
Pämez'	Sergei Šelest (viluku 2022—)
Telefonkod	+7−3812-xxx-xxx
Avtokod	55
Aigvö	UTC+6 (MSK+3)

Lidnan kart (2022)

Omskan agjan kaikutte koumanz' ristit videspäi eläb Omskas.

Istorii

Eländpunktan aluz om pandud vl 1716 Omskan lidnuseks. Vl 1782 žilo udenke lidnusenke oiktal randal saiba lidnan statusad.

Vozil 1918−1920 Venäman rahvahanikoiden sodan aigan Omsk oli Venäman valdkundan da Vauktan Gvardijan likundan pälidnaks. Vn 1921 kezal sirtihe Sibirin keskusen aluzkundoid Novosibirskha. Vl 1930 ühtištadihe Leninsk-Omskii-lidnad i Omskad, vl 1933 — Novo-Omsk-lidnad Omskanke. Vll 1947−1958 lidn alištui Venäman NFST:n tobmudele oikti.

Omskan ekonomikan päsarakod oma kivivoin ümbriradmine, himine sarak (sintetine kaučuk, katalizatorad, tehnine hil'nik, polipropilen), aerokosmižed tegimed, sodatehnikan tehmine (tankad, somuzavtod), maižanduztehnikan pästand, radioladimiden i avtodetaliden tehmine, sömtegimišt.

Geografijan andmused

Lidnan sijaduz agjas vn 2010 kartal

Lidn sijadase Irtiš-jogen muugotil randoil Ominjogen lanktendan sijas, 90 m ü.m.t. keskmäižel korktusel. Lähembaižed lidnad oma Kalačinsk 65 km päivnouzmha raudtel vai avtol i Isil'kul' 149 km päivlaskmha raudtedme vai avtotedme.

Klimat om ven kontinentaline kuivahk päivoikaz. Voden keskmäine lämuz om +2,1 C°, kezakun-elokun +16,9..+19,6 C°, tal'vkun-uhokun −13,8..−16,3 C°. Ekstremumad oma −45,5 C° (viluku, uhoku) i +40,4 C° (kezaku, heinku). Kezaaigan minimum om −3,1 C° (kezaku), tal'vaigan maksimum om +8,0 C° (uhoku). Ei voi panda halad heinkus vaiše (minimum +2,1 C°). Paneb sadegid 415 mm vodes, enamba kezakus-elokus (51..66 mm kus), vähemba vilukus-sulakus (18..23 mm kus). Il'man vozne keskmäine nepsuz om 71 %.

Tobmuz

Administrativižed ümbrikod: (2010)
1. Kirovan ümbrik
2. Leninan ümbrik
3. Oktäbrin ümbrik
4. Nevondkundaline ümbrik
5. Keskuzümbrik

Omsk om lidnümbrikon üks'jäižeks eländpunktaks. Se jagase videks administrativižeks ümbrikoks vspäi 1945.

Edeline lidnan pämez' om Oksana Fadina (tal'vku 2017 — sügüz'ku 2021).

Eläjad

Omsk kändihe millionerlidnaks vl 1979. Vn 2010 Venäman rahvahanlugemižen mödhe lidnan eläjiden lugu oli 1 154 116 ristitud, vn 2021 — 1 125 695 ristitud. Kaik 1 178 391 eläjad oli lidnas vl 2017. Kaikiš suremb lidnan ristitišt oli 1 169 tuh. eläjid vl 1992 i 1 178 tuh. eläjid vll 2016−2017.

Rahvahad (ozutanuziden rahvahudes pala vl 2010): venälaižed — 88,8 %, kazahlaižed — 3,4 %, ukrainalaižed — 2,0 %, totarlaižed — 1,9 %, saksalaižed — 1,3 %, toižed rahvahad — 2,6 %.

Transport

Avtobusad da trolleibusad oma kundaližeks transportaks lidnas. Vspäi 1992 metro vai kiruhtramvai sauvose lidnas, viž manalašt stancijad lindäs ezmäižeks jonoks.

Transsiban raudtestancii om saudud Omskas vl 1896. Järed jogiport levineb läz raudtestancijad. Jogistancijaspäi passažirlaivad ujudas Salehardhasai.

Rahvahidenkeskeine civiline da Venäman policijan Omsk-Keskuzline-lendimport (OMS / ОМС / UNOO / УНОО, 1,35 mln passažiroid vl 2019) sijadase vides kilometras suvipäivlaskmha lidnan keskusespäi. Vspäi 1989 uz' civiline Omsk-Födorovk-lendimport om sauvomas vajehtamha vanhad lendimportad. Sauvond sijadase 32 kilometras lodeheze lidnan keskuzpalaspäi.

Galerei

• 
  Lidnan administracijan sauvuz (2012, Venälaiž-Azijalaižen kompanijan sauvuz vll 1915−1917)
• 
  Jumalanmaman Emäganpäivän kafedraline päjumalanpert', vn 2012 nägu
• 
  Izomerizacijan mašin Omskan kivivoinümbriradajal tegimel vl 2010
• 
  Omskan voidandmaterialiden tegim vl 2018 («Gazpromneft»)
• 
  «Omsktehuglerod»-tegim (nogentegim) vl 2011
• 
  Torguimiž-kontorine «Festival'»-keskuz hural randpolel (2010)
• 
  Regionaline kirjišt (2005)
• 
  Omsk-aren (2013)
• 
  Jogistancii vl 2015
• 
  Omsk-Keskuzline-lendimportan terminal vl 2011
• 
  Omsk-päraudtestancijan sauvused vl 2016

Tetabad sündnuded

• Jegor Letov (Igor' Letov) (1964−2008) — oli Nevondkundaližen Ühtištusen i Venäman runokirjutai da muzikant.
• Dar'ja Mel'nikova (sünd. 1992) — Venäman kinon da teatran aktris.
• Mihail Vrubel' (1856−1910) — oli Venäman pirdai.

Irdkosketused

• Lidnan Nevondkundan oficialine sait (omskgorsovet.ru). (ven.)
• Lidnan Administracijan oficialine sait (admomsk.ru). (ven.) (angl.) (saks.) (kit.)