Mahačkal

Mahačkal (ven.: Махачкала́, avar.: МахIачхъала, azerb.: Маһачгала / Mahaçqala, čeč.: ХӀинжа-ГӀала, darg.: ГIянжи-Къала vai МяхIячкъала, kum.: Анжикъала, Магьачкъала, lak.: МахІачкъала vai Анжи, lezg.: Магьачкъала, Анжи, rut.: МахаIчкала, tab.: Мягьячгъала) om Venäman lidn valdkundan suvipäivlaskmas. Se om Dagestanan Tazovaldkundan pälidn da kaikiš suremb lidn, Mahačkalan lidnümbrikon administrativine keskuz.

Mahačkal
Махачкала (ven.)
МахIачхъала (avar.)
Маһачгала / Mahaçqala (azerb.)
ХӀинжа-ГӀала (čeč.)
ГIянжи-Къала, МяхIячкъала (darg.)
Анжикъала, Магьачкъала (kum.)
МахІачкъала, Анжи (lak.)
Магьачкъала, Анжи (lezg.)
МахаIчкала (rut.)
Мягьячгъала (tab.)

Lidnanznam	Flag
Valdkund	Venäma
Eläjiden lugu (2024)	622,091 ristitud
Pämez'	Salman Dadaev (viluku 2019—)
Telefonkod	+7−8722-xxx-xxx
Avtokod	05
Aigvö	UTC+3 (MSK+0)

Istorii

Eländpunktan aluz om pandud vl 1844 kuti Petrovskoje-lidnuz. Eländpunkt sai lidnan statusad vl 1857 Petrovsk-Port nimenke, vhesai 1921 oficialine nimi oli Petrovsk (ven.: Петро́вск). Vl 1870 ratud laht da meriport oma saudud.

Vspäi 1921 lidn om nügüdläiženke nimenke Magomed-Ali Dahadaev-bol'ševikan «Mahač»-psevdoniman mödhe, sil-žo vodel kätihe Dagestanan avtonomijan pälidnaks. Toine sijaline lidnan Anži-Kala-nimituz sündui tahondan nimespäi (kukhikaz Anži-Ark-mägišt), se om tetab keskaigaspäi, znamoičeb «hel'mesine lidnuz» turkaks.

Mahačkal šingotase kivivoin i londuseližen gazan ümbriradmižel, mašinansauvomižel (separatoriden tegim; tegim Gadžijevan nimed pästab torviden armaturad, pompid i laivoiden rulid), elektrotehnižel sarakol (dozimetrad, stökolkuid), sauvondmaterialiden edheotandoil (sauvondstökol, kuivad segoitused), turizmal, om tazovaldkundan opendusen i transportan keskuseks.

Geografijan andmused

Lidn sijadase tazovaldkundan keskuzpalan päivnouzmas, 10 m keskmäižel korktusel valdmeren pindan päl, Kaspijan meren päivlaskmaižel randal, sen kendäk om 27 metrad valdmeren pindan alemb korktusel. Koume pen't järved sijadasoiš lidnas: Ak-Göl', Vuzovskoje, Gräzevoje. Kanal Oktäbrin revolücijan nimel nimitadud ristikoičeb lidnad.

Matkad Moskvhasai om 1825 kilometrad avtotedme. Kumtorkalin i Karabudahkentan rajonad oma röunoiš lidnümbrikonke.

Klimat om ven kontinentaline. Keza om räk, tal'v om pehmed. Voden keskmäine lämuz om +12,6 C°, kezakun-elokun +22,0..+24,9 C°, tal'vkun-uhokun +1,0..+2,9 C°. Ekstremumad oma −26,8 C° (tal'vku, uhoku) i +40,2 C° (eloku). Kezaaigan minimum om +5,8 C° (kezaku), tal'vaigan maksimum om +20,9 C° (uhoku). Ei voi panda halad kezakus-sügüz'kus (sügüz'kun minimum om +0,7 C°). Paneb sadegid 392 mm vodes, kuidme läz tazomäras, enamba sügüz'kus (51 mm) i kül'mkus (46 mm).

Tobmuz

Lidnan rajonad alištunuzidenke eländpunktoidenke (2018):      Kirovan rajon      Nevondkundaline rajon      Leninan rajon

Mahačkal jagase koumeks administrativižeks rajonaks: Kirovan, Leninan, Nevondkundaline. Kahesa lidnanvuittušt žilod da kuz' muite žilod mülüdas lidnümbrikho Mahačkalan ližaks. Lidnümbrikon pind — 468,13 km², se mülütab edahaižid Sulak-žilod i Kaspijan meren Čečen'-sart lähiženke tahondanke.

Eläjad

Vn 2010 kaiken Venäman ravahanlugemižen mödhe lidnan eläjiden lugu oli 572 076 ristitud, lidnümbrikon — 696 885 ristitud, tazovaldkundan nelländez. Kaikiš suremb lidnan i lidnümbrikon ristitišt om nügüd', vozile 2002 i 2010 ühtištadihe äi lähižid eländpunktoid lidnanke. Vl 2018 kaik 592 976 ristitud elihe lidnas i 726 654 ristitud kaikes lidnümbrikos.

Läz üht millionad ristituid eläb ezilidnoidenke. Mahačkalan suvipäivnouzmaine kaimdailidn om Kaspiisk ani Mahačkalan röunan taga.

Rahvahad (lidnümbrik, enamba 1 % vl 2010): avarad — 26,7 %, kumikalaižed — 19,2 %, darginalaižed — 15,3 %, lezginalaižed — 12,7 %, lakalaižed — 12,4 %, venälaižed — 5,4 %, tabasaranalaižed — 2,0 %, rutulalaižed — 1,2 %, toižed rahvahad — 4,4 %, rahvahuden ozutandata — 0,7 %.

Üläopendusen kuz' aluzkundad baziruišoiš lidnas.

Transport

Avtobusan da trolleibusan maršrutad ratas kundaližeks transportaks, mugažo maršruttaksid da taksid.

Rahvahidenkeskeine civiline Mahačkal (Uitaš)-lendimport (MCX / МХЛ / URML) sijadase 16 km suvipäivnouzmha lidnan röunaspäi Kaspiiskan taga. Sišpäi tehtas reisid Venäman südäimes, Päivlaskmaižen da Keskuzližen Azijan verhiže maihe.

Galerei

• 
  Lidnümbrikon Administracijan (merijan) sauvuz Leninan torgul
• 
  Mahačkalan majak (2013)
• 
  Keskuzline Džuma-mečet', vn 2016 nägu
• 
  Jumalanmaman Emäganpäivän kafedraline päjumalanpert', vn 2014 nägu
• 
  Venäman Tedoakademijan Dagestanan tedokeskuz vl 2016
• 
  «Leningrad»-adivpert' vl 2018
• 
  Dagestanan valdkundaline universitet
• 
  Dagestanan valdkundaline tätüižteatr (2016)
• 
  Torgusen sauvuz (2007)
• 
  Mahačkal (Uitaš)-lendimportan terminal
• 
  Mahačkal-päraudtestancijan sauvuz vl 2012

Kaspijan mererandišton ühthine nägu lidnas (2015)

Tetabad elänuded

• Abdulla Ališaev (kol. 2008) — oli Venäman lehtezmez'.
• Rasul Gamzatov (1923−2003) — oli avarlaine mez', Nevondkundaližen Ühtištusen i Venäman runokirjutai, kirjutai, politikanmez'.

Irdkosketused

• Mahačkal-lidnan Suiman oficialine sait (gs.mkala.ru). (ven.)
• Mahačkal-lidnan ohjastusen oficialine portal (mkala.ru). (ven.)