Räzan'

Räzan'
Рязань
Lidnanznam;	Flag;
Valdkund	Venäma
Eläjiden lugu (2025)	519,315 ristitud
Pind	224,16 km²
Pämez'	Tat'jana Panfilova; (keväz'ku 2022—)
Telefonkod	+7−4912-xxx-xxx
Avtokod	62
Aigvö	UTC+3 (MSK+0)

Räzan' (ven.: Ряза́нь) om lidn da lidnümbrik Venäman päivlaskmas. Se om Räzanin agjan administrativine keskuz da kaikiš suremb lidn. Om ümbärtud Räzanin rajonan territorijal i om sen administrativižeks keskuseks mugažo.

Istorii

Eländpunktan aluz om pandud vl 1095 kuti lidn-sodakeskuz järedoiden eländpunktoiden keskhe^[2]. Venän lidn om tetab nügüd' Vanh Räzan'-nimenke. Vozil 1160−1521 Räzan' oli Suren Räzanin ruhtinazkundan pälidnaks.

Möhemba edel 1778. vot lidnan nimituz oli Räzanin Perejaslavl' (ven.: Переясла́вль-Ряза́нский)^[3].

Räzan' šingotase mašinansauvomižel i ladimensauvomižel, sömtegimištol, kivivoinümbriradajal tegimel.

Geografijan andmused

Räzanin sijaduz agjas vn 2010 kartal

Lidn sijadase agjan lodehes. Sen istorine keskuz da tobj pala seištas Okanjogen oiktal korktal randal 130 m ü.m.t. keskmäižel korktusel. Matkad Moskvhasai om 180 km lodeheze orhal. Lähembaine lidn om Ribnoje kümnes kilometras lodeheze.

Klimat om ven kontinentaline. Voden keskmäine lämuz om +5,4 C°, kezakun-elokun +17,2..+19,2 C°, tal'vkun-uhokun −6,2..−7,9 C°. Ekstremumad oma −40,9 C° (tal'vku) i +39,5 C° (eloku). Kezaaigan minimum om −1,8 C° (kezaku), tal'vaigan maksimum om +8,9 C° (tal'vku). Ei voi panda halad heinkus-elokus (elokun minimum om +0,4 C°). Paneb sadegid 575 mm vodes, enamba kezakus-heinkus (64..80 mm kus) i redukus (64 mm), vähemba uhokus-keväz'kus (26..34 mm kus) i semendkus (34 mm). Välläd päivlaskmaižed i suvipäivlaskmaižed tulleid enambištudas.

Tobmuz

Lidnan nell' rajonad (2012)

Räzan' jagase nelläks administrativižeks rajonaks: Nevondkundaline (Советский), Raudteiden (Железнодорожный), Moskvan (Московский) i Oktäbrin (Октябрьский). Rajonad ei olgoi municipaližikš ühtnikoikš.

Lidnümbrikon tobmuden pamez' om sen Duman ezimez'. Lidnan Dum kogoneb 40 ühtnijaspäi, kaik lidnalaižed valitas heid videks vodeks: pol' valičese oikti 20 üks'mandatižes ümbrikos i pol' märhapanese partijoiden nimikirjutesišpäi. Edeline Duman ezimez' om Julija Rokotänskaja (sügüz'ku 2018 — uhoku 2022). Räzan'-lidnan Dum valičeb konkursal i paneb radnikusele lidnan merad, hänen valdatusiden strok om Duman olijan kucundan strokun hätkte. Lidnan mer (Administracijan pämez') om Vitalii Artömov vn 2023 semendkuspäi, hän jo oli sil-žo radinsijal (kül'mku 2010 — reduku 2014). Edeline mer om Jelena Sorokina (kezaku 2019 — semendku 2023).

Eläjad

Vl 1939 lidnan ristitišt oli 95 357 eläjad. Vn 2010 Venäman rahvahanlugemižen mödhe lidnan eläjiden lugu oli 524 927 ristitud, vn 2021 — 528 599 ristitud. Kaik 537 622 eläjad oli lidnas vl 2017. Kaikiš suremb lidnan ristitišt oli 535 tuhad eläjid vl 1997 i 539 789 eläjad vl 2019.

Rahvahad (enamba 0,4 % vl 2010, ozutadud rahvahudenke): venälaižed — 95,8 %, ukrainalaižed — 0,8 %, armenijalaižed — 0,5 %, toižed rahvahad — 2,9 %.

Rahvahad (enamba 0,4 % vl 2021): venälaižed — 60,6 %, toižed rahvahad — 3,0 %, rahvahuden ozutandata — 36,4 %.

Kaik kuz' üläopendusen aluzkundad ratas lidnas. Znamasine om Räzanin valdkundaline universitet S.A. Jeseninan nimed^[4] (8 tuh. üläopenikoid kudes institutas i koumes fakul'tetas). Sen aluz om pandud vn 1915 tal'vkus kut ezmäine Venäman imperijas opendajiden institut naižiden täht, om klassižeks universitetaks vn 2005 tal'vkuspäi. Toižed üläopendusen aluzkundad oma agrotehnologine, radiotehnine i medicinine universitetad, gvardijan il'mdesantan sodaškol, Venäman FSIN:an oiktusen da ohjandusen akademii, Venäman südäiazjoiden ministrusen Moskvan universitetan filial.

Transport

Avtobusad, trolleibusad, ezilidnelektrojonused i taksid oma kundaližeks transportaks lidnas. Velotehuziden verk om sauvomas lidnan keskuzpalas. Kaks' päraudtestancijad, kaks' avtostancijad, Borkovskoi- i Trubežnii-jogiportad. Räzan' I-päraudtestancii radab lidnan keskuses. Raudte i «Ural»-avtote (M5 / E30-maršrut) ümbärtas lidnan keskuzpalad pol'renghaks suvipäivlaskmaspäi.

Civiline Turlatovo-lendimport (RZN / РЯТ / UUBR) sijadase lidnan suvipäivnouzmas, kävutase nügüd' penel aviacijal i openduzkeskuseks. Toine om Protasovo-lendimport lidnanno, se om konservacijas, varastab rekonstrukcijad. Koumanz' om Dägilevo-sodalendimport lidnan pohjoižes. Kodvindaviabaz Gagarinan nimed radab Dubroviči-sodapoligonal lidnanno.

Galerei

Lidnan Administracijan sauvuz (2015)
Solotčan Jumalanmaman Sündundan naižjumalankodi (ortodoksine hristanuskond), vn 2015 nägu
Jumalanmaman Emäganpäivän kafedraline päjumalanpert' Räzanin Kremliš (ezimal, ortodoksine hristanuskond), vn 2016 nägu
Illä-endustajan pühäpert' Räzanin il'mdesantvägiden sodaškolas, vn 2019 nägu
Räzanin kivivoinümbriradai tegim vl 2020
Räzanin valdkundaline universitet S.A. Jeseninan nimed, päkorpus (nomer 1, 2011)
Räzanin agjan valdkundaline dramteatr (2014)
Räzanin valdkundaline cirk (2014)
«Viktorija Plaza»-moll (2010)
Räzan' I-päraudtestancijan sauvuz vl 2010
Räzan' II-päraudtestancijan sauvuz vl 2010

Homaičendad

↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2025 года (Venälaižen Federacijan ristitišton lugumär municipaližiden ühtnikoiden mödhe vn 2025 vilukun 1. päivän).
↑ Празднование 800-летия (1095-1895 гг) г. Рязани 20-22 сентября 1895 года (Räzan'-lidnan 800-voččen (1095−1895) jubilejan praznikoičend vl 1895 sügüz'kun 20.-22. päivil). — Рязань: Издание Рязанской учёной архивной комиссии, 1896. (ven.)
↑ Указом Екатерины II в 1778 году Переяславль-Рязанский был переименован в город Рязань (Vl 1778 Räzanin Perejaslavl' om udesnimitadud Räzan'-lidnaks Ekaterinan Toižen käskön mödhe) // Рязань. Путеводитель. 1973. (ven.)
↑ Räzanin valdkundaližen universitetan S.A. Jeseninan nimed sait (rsu.edu.ru). (ven.)

Irdkosketused

Räzan' Vikiaitas

	Räzanin agjan lidnad
	Kasimov \| Korablino \| Mihailov \| Novomičurinsk \| Ribnoje \| Räzan' \| Räzanin Spassk \| Räžsk \| Sasovo \| Skopin \| Spas-Klepiki \| Šack

	Venälaižen Federacijan subjektoiden pälidnad
	Abakan \| Alauz'lidn \| Anadir' \| Arhangel'sk \| Astrahan' \| Barnaul \| Belgorod \| Birobidžan \| Blagoveščensk \| Bränsk \| Čeboksarad \| Čeläbinsk \| Čerkessk \| Čit \| Elist \| Gatčin \| Gorno-Altaisk \| Groznii \| Habarovsk \| Hanti-Mansiisk \| Irkutsk \| Iževsk \| Ivanovo \| Jakutsk \| Jaroslavl' \| Jekaterinburg \| Joškar-Ol \| Kaliningrad \| Kalug \| Kazan' \| Kemerovo \| Kirov \| Kizil \| Kostrom \| Krasnodar \| Krasnogorsk \| Krasnojarsk \| Kurgan \| Kursk \| Lipeck \| Magadan \| Magas \| Mahačkal \| Maikop \| Moskv \| Murmansk \| Nal'čik \| Nar'jan Mar \| Novosibirsk \| Omsk \| Orel \| Orenburg \| Penz \| Perm' \| Petropavlovsk Kamčatkal \| Petroskoi \| Piter \| Pskov \| Rostov Donal \| Räzan' \| Salehard \| Samar \| Saransk \| Saratov \| Siktivkar \| Simferopol' (de fakto) \| Sevastopol' (de fakto) \| Smolensk \| Stavropol' \| Sur' Uz'lidn \| Suvisahalinsk \| Tambov \| Tomsk \| Tul \| Tver' \| Tümen' \| Uf \| Ulan Ude \| Ul'janovsk \| Vladikavkaz \| Vladimir \| Vladivostok \| Volgograd \| Vologd \| Voronež

[1] Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2025 года (Venälaižen Federacijan ristitišton lugumär municipaližiden ühtnikoiden mödhe vn 2025 vilukun 1. päivän).

[2] Празднование 800-летия (1095-1895 гг) г. Рязани 20-22 сентября 1895 года (Räzan'-lidnan 800-voččen (1095−1895) jubilejan praznikoičend vl 1895 sügüz'kun 20.-22. päivil). — Рязань: Издание Рязанской учёной архивной комиссии, 1896. (ven.)

[3] Указом Екатерины II в 1778 году Переяславль-Рязанский был переименован в город Рязань (Vl 1778 Räzanin Perejaslavl' om udesnimitadud Räzan'-lidnaks Ekaterinan Toižen käskön mödhe) // Рязань. Путеводитель. 1973. (ven.)

[4] Räzanin valdkundaližen universitetan S.A. Jeseninan nimed sait (rsu.edu.ru). (ven.)

[1]

[2]

[3]

[4]

Lidnanznam	Flag
Valdkund	Venäma
Eläjiden lugu (2025)	519,315^[1] ristitud
Pind	224,16 km²

Pämez'	Tat'jana Panfilova (keväz'ku 2022—)
Telefonkod	+7−4912-xxx-xxx
Avtokod	62
Aigvö	UTC+3 (MSK+0)