Lihtenštein
Lihtenštein (saks.: Liechtenstein), täuz' oficialine nimi — Lihtenšteinan Ruhtinazkund (saks.: Fürstentum Liechtenstein), om pen' mererandatoi valdkund Evropan keskuses Šveicarijanke associacijoiš. Pälidn om Vaduc.
Flag
|
Valdkundznam
|
| Pälidn | Vaduc |
| Eläjiden lugu (2018) | 38 547[1] ristitud |
| Pind | 160 km² |
| |
| Kel' | saksan |
| Valdkundan pämez' | Hans Adam II |
| Päministr | Adrian Hasler |
| Religii | hristanuskond |
| Valüt | šveicarijan frank (CHF) (₣, Fr, sFr) |
| Internet-domen | .li |
| Telefonkod | +423 |
| Aigvö | tal'vel UTC+1, kezal UTC+2 |
Valdkund ei ole EÜ:n ühtnijan, no mülüb Evropan Ekonomižhe Zonha. Ei ole olmas ičeze azekhid vägid.
IstoriiRedaktiruida
Vl 1866 Lihtenštein tedoti ičeze ripmatomudes Saksanman Ühtištusespäi.
Jäl'gmäine Konstitucii[2] (saks.: Verfassung) om väges vs 1921 redukun 5. päiväspäi. Voziden mändes äi vajehtusid oli, vl 2003 kaikiš znamasižembad oliba niišpäi.
Geografijan andmusedRedaktiruida
Lihtenšteinal oma mavaldkundröunad Šveicarijanke suves da päivlaskmas (röunan piduz — 41 km), Avstrijanke pohjoižes da päivnouzmas (34 km). Ühthine röunoiden piduz om 75 km. Lihtenštein om mererandatoi valdkund.
Ruhtinazkund sijadase Al'piden sarakoil. Kaikiš korktemb valdkundan čokkoim om Graušpic-mägi (2599 m). Rein-jogi om päivlaskmaižeks röunaks Šveicarijanke. Mecad ottas läz nelländest man territorijad (kuz', tamm, bukpu). Subal'pižed da al'pižed nitud oma mägil.
Lihtenšteinan üks'jäine järv om Gampriner Zele. Valdkundan saum vezid — 2,4%.
Klimat om ven. Paneb sadegid 700..1200 mm vodes, tal'vel vihmub paksus vai paneb lunt.
Londuseližed varad oma gidroenergii da mahuz.
Politine sistemRedaktiruida
Ohjandusen form om unitarine konstitucine parlamentine monarhii kaks'partiženke sistemanke.
Valdkundan pämez' om Hans Adam II-ruhtinaz (vspäi 1989), hänen tobmuden valdatused oma läz absolütižen monarhan kartte. Ruhtinaz voib panda radsijha ohjastusen ühtnijoid, sudijoid, da heitta heid radmaspäi. Hän voib iče säta da otta tarbhaižid käskusid, voib panda kel'dod parlamentan käskusihe.
Parlament nimitadas Landtagaks. Rahvaz valičeb sen 25 deputatad nelläks vodeks. Radonoigendai tobmuz om ohjastuz (saks.: Regierung), se kogoneb pämehespäi (saks. Regierungschef) da hänen nevojišpäi.
Parlamentan ühtnijoiden järgenduseližed valičendad oliba vn 2017 5. päiväl uhokud. Vs 2013 keväz'kun 27. päiväspäi Adrian Hasler om nügüdläižeks päministraks.
Administrativiž-territorialine jagandRedaktiruida
Kacu kirjutuz: Lihtenšteinan administrativiž-territorialine jagand.
Lihtenštein jagase 11 kommunha (üks'lugu saks.: Gemeinde) üks'jäiženke lidnanke päpaloin. Kaks' valičendümbrikod om valdkundas: Ülälihtenštein kuden kommunanke da Alalihtenštein (viž kommunad).
EläjadRedaktiruida
Lihtenšteinan elädas lihtenšteinalaižed (alemannalaižed) (65,6% vn 2000 rahvahanlugemižen mödhe), mugažo italijalaižed, šveicarijalaižed, avstrijalaižed.
Kaikiš järedambad lidnad (läz 5 tuh. ristituid vl 2010, surembaspäi penembha) oma Šan, Vaduc da Trizen.
IžanduzRedaktiruida
Lihtenšteinan eksport om elektromašiništ, varapalad avtoiden täht, optižed ladimed.
Valdkundan pätorguindpartnörad oma AÜV, Saksanma da Šveicarii. Eksportan pol' oigendase nenihe koumhe valdkundha; importan kudendez' tuleb Šveicarijaspäi.
Lihtenštein om rahaazjoiden znamasine keskuz.
HomaičendadRedaktiruida
IrdkosketusedRedaktiruida
- Lihtenšteinan Ruhtinazkundan oficialine portal (liechtenstein.li). (saks.) (angl.) (fr.)
- Lihtenšteinan Ruhtinazkodin oficialine sait (fuerstenhaus.li). (saks.) (angl.)
- Lihtenšteinan parlamentan oficialine sait (landtag.li). (saks.) (angl.)
- Lihtenšteinan ohjastusen oficialine portal (regierung.li). (saks.) (angl.)
- Lihtenšteinan Statistižen informacijan keskusen andmused (as.llv.li). (saks.)
| Lihtenštein Vikiaitas |
| Evropan valdkundad | ||
 | ||
|
1 Om Azijas mugažo. |