Nairobi

Nairobi (mugažo anglijan-ki kelel i suahili-kelel; sijaline virkand: [naɪˈroːbi]) om Kenijan pälidn da kaikiš suremb lidn. Se om pälidnan ümbrik administrativižikš.

Nairobi

Lidnanznam	Flag
Valdkund	Kenii
Eläjiden lugu (2019)	4,397,073 ristitud
Pind	696,1 km²
Pämez'	Džonson Sakadža (eloku 2022—, Johnson Sakaja)
Telefonkod	+254-(0)20
Aigvö	UTC+3

Lidnan transportine kart (2014)

Lidn om valdkundan openduzkeskuz i Afrikan znamasine finansine keskuz. Nairobin fondbirž (Nairobi Securities Exchange, NSE) radab vspäi 1954. ÜRO:n ližaofis, Coca-Cola:n, Toyota:n tegimed da kompjutergigantoiden afrikanižed päfaterad sijadasoiš Nairobiš.

Istorii

Vl 1899 lidnan aluz om pandud kuti Ugandan raudten stancii, rahvahatoman son sijas. Lidnan nimi om anttud lähižen Ewaso Nyirobi-vezišton mödhe (masain kelel), mi «vilukahad veded» znamoičeb. Vl 1900 vanhad lidnad polttihe täuzin päzmaha bubonmustmoran süttusespäi.

Vl 1905 sirtihe britanižen protektoratan pälidnad Mombasaspäi Nairobihe. Se sai äi administrativižid pertid, oli regionan tedoidusiden oigenduzčokkoimeks.

Nairobi šingotase tekstil'tegimištol i sobiden omblendal, sauvondal i sauvondmaterialiden pästandal, sömtegimištol, turizmal (safari, muzejad), telekommunikacijoil (mobiližen sidon Safaricom-operator) i programholitusen kompanijoil.

Geografijan andmused

Nairobi sijadase Kenijan suvipalas, vähäižen suvhe ekvatoralpäi, 1661 m ü.m.t. keskmäižel korktusel. Poudan aigan voib nähta kaks' surt mäged kerdalaz — Kenii pohjoižes da Kilimandžaro suvipäivnouzmas.

Klimat om subtropine korktoiden mägiden pehmed. Se om päivoikaz tal'vkus-keväz'kus i pil'vekaz kezakus-elokus. Kun keskmäine lämuz om +15,6..+21 C° vodes läbi, voden keskmäine lämuz om +17,8 C°. Ekstremumad oma +1,1 C° (heinku) i +37,9 C° (kül'mku). Paneb sadegid 1061 mm vodes. Om kaks' vihmsezonad: sulaku-semendku (189..242 mm kus) da kül'mku-tal'vku (108..150 mm kus); kuiv sezon oleleb kezakus-sügüz'kus (18..39 mm kus). Pened manrehkaidused oleldas. Kun keskmäine relätivine nepsuz vajehtase 56..73 % röunoiš sadegiden sezonha kacten.

Tobmuz

Lidnan ühesa administrativišt ümbrikod (2011)

Lidn jagase 17 valičemižümbrikoks (angl.: constituency), ned alajagasoiš 85 administrativižeks lidnanlaptaks (angl. ward).

Pälidnan ümbrikon edeližed pämehed:

• Evans Kidero (keväz'ku 2013 — sulaku 2017);
• Maik Sonko (sulaku 2017 — tal'vku 2020, Mike Sonko);
• Anne Kananu (tal'vku 2020 — 2022).

Eläjad

Vl 1948 lidnan ristitišt oli 119 tuh. eläjid. Vl 2010 lidnan eläjiden lugu oli 3 240 155 ristitud 696 km² pindal. Läz 6,5 mln ristituid elihe lidnaglomeracijas vl 2009.

Vn 2019 rahvahanlugemižen mödhe hristanuskojad otiba 89 % ristitištos (protestantizman jumalankodikundoiden polenpidajad päpaloin), islamanuskojad — 7,6 %.

Lidnas om hristanuskondan, islaman da sikhizman pühäpertid. Immigrantad tulihe neniš maišpäi: nügüdläižiden Indii- da Pakistan-valdkundoiden territorijad (sauvomha raudted), Somali, Sudan.

Transport

Pened (matatu) da järgeližed avtobusad i taksid oma kundaližeks pätransportaks ajelemha lidnan südäimes.

Kaik om koume lendimportad lidnas — azekhiden vägiden täht (Istleit), südäimižiden reisiden täht (Uilson) da rahvahidenkeskeine — Džomo Keniatan nimed (NBO / HKJK, 7 mln passažiroid vl 2016). Rahvahidenkeskeine soda- da civiline lendimport sijadase 15 km suvipäivnouzmha lidnan keskusespäi. Sišpäi tehtas reisid kaikedme Afrikadme, mugažo Päivlaskmaižen Evropan da Azijan erasihe pälidnoihe.

Nairobin ühthine nägu päivlaskmaižes lidnanlaptaspäi (2007. voz' vai sen aigemba)

Sebruzlidnad

Nairobil om seičeme sebruzlidnad:

• AÜV Denver, Kolorado, AÜV (vspäi 1975)
• Venesuel Kolonija Tovar, Venesuel
• Kitai Kun'min, Junnan', Kitai
• Meksik Meksik, Mehiko (2007)
• Kitai Pinsän, Czänsi, Kitai (2013)
• Brazilii Rio-de-Žaneiro, Brazilii (2007)
• AÜV Roli, Pohjoine Karolin, AÜV

Irdkosketused

• Lidnan oficialine sait (nairobi.go.ke). (angl.)