Alžir (lidn)

Alžir (arab.: الجزائر العاصمة El' Džazājir al-ʿāṣima, berber.: ⴷⵣⴰⵢⴻ Dzajer / Lezzajer vepsän kirjamil, franc.: Alger [al.ʒe]) om ühtennimine Alžir-valdkundan pälidn. Se om Alžiran agjan (vilajetan) administrativine keskuz mugažo.

Alžir
الجزائر (ar.)
(El' Džazājir)
ⴷⵣⴰⵢⴻ (berb.)
(Dzajer / Lezzajer)

Lidnanznam
Valdkund	Alžir
Eläjiden lugu (2011)	3,415,811 ristitud
Pind	363 km²
Pämez'	Abdel'halik Sejouda (sulaku 2019—, Abdelkhalek Sayouda)
Telefonkod	+213-(0)21
Aigvö	UTC+1

Sil sanal voib olda toižid znamoičendoid; miše nähta niid, tulgat tänna.

Lidnan nägu Man kaimdajaspäi

Istorii

Nügüdläižen eländpunktan aluz om pandud berberan dinastijan Bologgin ibn Ziri-ezitatal vodel 944 finikijalaižiden amuižen Ikosim-eländpunktan sijas (Ikosium Rimalaižen imperijan aigan). El' Džezājir kändase «sared» araban kelespäi, sikš nell' sart oli mererandanno edel 1525. vot, sid' ned ühtištuiba kontinentanke. 16.-18. voz'sadoil lidn oli merirazbainikoiden bazaks. Vll 1830−1962 Alžir oli Francijan ühtennimižen kolonijan pälidnaks. Lidnan pämez' nimitase vali:kš.

Alžir-lidn šingotase himižel da kivivoihimižel sarakoil, mašiništonsauvomižen i tekstilin edheotandoil, sömtegimištol, turizmal i meriportal, fondbirž radab.

Geografijan andmused

Lidn sijadase Keskmeren randal, 2..424 m ü.m.t. korktusil, 10 m keskmäižel korktusel. Atlas-mäged ümbärtas lidnad suvespäi.

Klimat om Keskmeren, kezal om räk. Voden keskmäine lämuz om +17,8 C°, heinkus-elokus +25..+26 C°, tal'vkus-keväz'kus +11..+13 C°. Ekstremumad oma −3 C° i +47 C°. Paneb sadegid 598 mm vodes, enamba kül'mkus-uhokus (73..91 mm kus), kuiv sezon oleskeleb kezakus-elokus (21 mm pordos). Paneb lunt harvoin lujas, kerdan voz'kümnes.

Alžiran agj jagase 13 administrativižeks ümbrikoks, ned alajagasoiš 57 kundaks. Agjan tobj pala om pälidnan eläjad.

Eläjad

Vl 2008 Alžiran rahvahanlugemižen mödhe lidnan ristitišt oli 2 364 230 eläjad 273 km² pindal, ezilidnoidenke (vilajet) — 4 mln eläjad, valdkundan kümnendez, i läz 7,8 mln lidnaglomeracijas 1190 km² pindal (2015, 1. sija Margiban maiš). Kaikiš suremb lidnan ristitišt om nügüd'.

Rahvahad: arabialaižed — 53 %, berberad — 44 %, toižed rahvahad — 3 % (immigrantad Kitajaspäi, Vjetnamaspäi i Mališpäi päpaloin).

Edeline lidnan pämez' (vali) om Abdel'kader Zuh (reduku 2013 — sulaku 2019, Abdelkader Zoukh).

Transport

Avtobusad, tramvaid, taksid, funikulörad, ezilidnelektrojonused i metro (vspäi 2011 1 jono om, 17 stancijad, 18 km raudted) oma kundaližeks transportaks lidnas.

Rahvahidenkeskeine civiline Alžiran lendimport Huari Bumed'jen-prezidentan nimel nimitadud (ALG) sijadase 17 kilometras päivnouzmha-suvipäivnouzmha lidnan keskusespäi Dar El' Beid-ezilidnas. Tehtas reisid Francijan äjihe lidnoihe, Evropan erasihe maihe, araban i francijan keliden maihe mail'madme, mugažo Alžir-valdkundadme.

Irdkosketused

• Lidnan turizman informacine portal (alger-city.com). (arab.)