Alžir (lidn)

Alžir (arab.: الجزائر العاصمة El' Džazājir al-ʿāṣima, berber.: ⴷⵣⴰⵢⴻ Dzajer / Lezzajer vepsän kirjamil, franc.: Alger [al.ʒe]) om ühtennimine Alžir-valdkundan pälidn. Se om Alžiran agjan (vilajetan) administrativine keskuz mugažo.

Alžir
الجزائر (ar.)
(El' Džazājir)
ⴷⵣⴰⵢⴻ (berb.)
(Dzajer / Lezzajer)

Lidnanznam
Valdkund	Alžir
Eläjiden lugu (2011)	3,415,811 ristitud
Pind	363 km²
Pämez'	Ahmed Maabed (kül'mku 2021—, Ahmed Maâbed)
Telefonkod	+213-(0)21
Aigvö	UTC+1

Sil sanal voib olda toižid znamoičendoid; miše nähta niid, tulgat tänna.

Alžiran da sen agjan kart (2014)

Istorii

Nügüdläižen eländpunktan aluz om pandud berberan dinastijan Bologgin ibn Ziri-ezitatal vodel 944 finikijalaižiden amuižen Ikosim-eländpunktan sijas (Ikosium Rimalaižen imperijan aigan). El' Džezājir kändase «sared» araban kelespäi, sikš nell' sart oli mererandanno edel 1525. vot, sid' ned ühtištuiba kontinentanke. 16.-18. voz'sadoil lidn oli merirazbainikoiden bazaks. Vll 1830−1962 Alžir oli Francijan ühtennimižen kolonijan pälidnaks. Lidnan pämez' nimitase vali:kš.

Alžir-lidn šingotase himižel da kivivoihimižel sarakoil, mašiništonsauvomižen i tekstilin edheotandoil, sömtegimištol, turizmal i meriportal, fondbirž radab.

Geografijan andmused

Lidn sijadase Keskmeren suvipäivlaskmaižel randal, 2..424 m korktusil, kümne metrad ü.m.t. keskmäižel korktusel. Atlas-mäged ümbärtas lidnad suvespäi.

Klimat om Keskmeren, kezal om räk. Voden keskmäine lämuz om +18,2 C°, heinkun-elokun +25,7..+26,6 C°, tal'vkun-keväz'kun +11,3..+13,6 C°. Ekstremumad oma −3,3 C° (viluku) i +48,7 C° (heinku). Paneb sadegid 601 mm vodes, enamba kül'mkus-uhokus (72..103 mm kus), kuiv sezon oleskeleb kezakus-elokus (21 mm pordos). Paneb lunt harvoin lujas, kerdan voz'kümnes.

Tobmuz

Alžiran agjan kundad vspäi 2000. Alžir-lidnan kundad oma ozutadud rusttal mujul.

Alžiran agj jagase 13 administrativižeks ümbrikoks, ned alajagasoiš 57 kundaks. Agjan tobj pala om pälidnan eläjad.

Edeližed lidnan pämehed (vali:d) oma Jusef Čerfa (Youcef Cherfa, viluku 2020 — kül'mku 2021), Abdel'halik Sejouda (Abdelkhalek Sayouda, sulaku 2019 — viluku 2020), Abdel'kader Zuh (Abdelkader Zoukh, reduku 2013 — sulaku 2019).

Eläjad

Vl 2008 Alžiran rahvahanlugemižen mödhe lidnan ristitišt oli 2 364 230 eläjad 273 km² pindal, ezilidnoidenke (vilajet) — nell' polenke millionad eläjid (2020), valdkundan kümnendez, i läz 7,8 mln lidnaglomeracijas 1190 km² pindal (2015, 1. sija Margiban maiš). Kaikiš suremb lidnan ristitišt om nügüd'.

Rahvahad: arabialaižed — 53 %, berberad — 44 %, toižed rahvahad — 3 % (immigrantad Kitajaspäi, Vjetnamaspäi i Mališpäi päpaloin).

Transport

Avtobusad, tramvaid, taksid, funikulörad, ezilidnelektrojonused i metro (vspäi 2011 üks' jono radab, 19 stancijad, 18 km raudted) oma kundaližeks transportaks lidnas.

Rahvahidenkeskeine civiline Alžiran lendimport Huari Bumed'jen-prezidentan nimed (ALG / DAAG, 7,9 mln passažiroid vl 2018) sijadase 17 kilometras päivnouzmha-suvipäivnouzmha lidnan keskusespäi Dar El' Beid-ezilidnas. Tehtas reisid Francijan äjihe lidnoihe, Evropan erasihe maihe, araban i francijan keliden maihe mail'madme, mugažo Alžir-valdkundadme.

Irdkosketused

• Lidnan turizman informacine portal (alger-city.com). (fr.)