Livii
Livii (arab.: ليبيا Līb(i)jā), täuz' oficialine form — Livijan Valdkund (arab.: دولة ليبيا Davlat Libja, berber.: ⵜⴰⵎⵓⵔⵜ ⵏ ⵍⵉⴱⵢⴰ Tamurt n Libya), om valdkund Pohjoižes Afrikas. Sen pälidn[2] da kaikiš suremb lidn om Tripoli.
Flag
|
Valdkundznam
|
| Pälidn | Tripoli |
| Eläjiden lugu (2018) | 6,754,507[1] ristitud |
| Pind | 1,759,540 km² |
| |
| Kel' | araban |
| Valdkundan pämez' | Fajiz Saradž |
| Päministr | hän-žo |
| Religii | islam |
| Valüt | livijan dinar (LYD. LD) |
| Internet-domen | .ly |
| Telefonkod | +218 |
| Aigvö | UTC+2 |
Istorii
vajehtaEdel 1911 vot Livii oli Osmanan imperijan palaks. Vozil 1911−1942 Livii oli Italijan kolonijaks.
Vl 1951 tal'vkun 24. päiväl Livijan erazvuiččed palad tedištoitihe ripmatomudes Sures Britanijaspäi da Francijaspäi.
Vl 1969 sügüz'kun 1. päiväl sodakukerduz oli valdkundas. Vl 2011 rahvahanikoiden soda zavodihe valdkundas.
Konstitucine deklaracii[3] om nügüd' Konstitucijan sijas, se om vahvištadud parlamental (Nacionaline Päličmänendnevondkund) vl 2011 elokun 3. päiväl i om väges möhembaižidenke vajehtusidenke. Vl 2014 Konstitucine Suim om valitud sädamha Konstitucijad.
Geografijan andmused
vajehta
Livii om mavaldkundröunoiš Egiptanke päivnouzmas (röunan piduz — 1115 km), Sudananke suvipäivnouzmas (383 km), Čadanke (1055 km) da Nigeranke (354 km) suves, Alžiranke (982 km) da Tunisanke (459 km) päivlaskmas. Ühthine röun kuivmadme — 4348 km. Livijan pohjoižed randad lainištab Keskmeri 1770 km randanpirdanke.
Letetazangištod ottas Livijan läz 90% territorijad. Valdkundan kaikiš korktemb čokkoim om Bikku Bitti-mägi, 2267 m meren pindan päl. Kaikiš madalamb čokkoim om Sabhat Guzajil-sija, 47 m meren pindan al.
Klimat om räk da kuiv: Keskmeren subtropine mererandpolel (paneb 250-360 mm sadegid vodes), letetazangišton tropine man südäimes (25 mm sadegid vodes).
Londuseližed pävarad oma kivivoi da londuseline gaz; toižed varad oma reskvezi manaluižes, sauvondgips.
Politine sistem
vajehtaOhjandusen form om unitarine parlamentine tazovaldkund. Valdkundan pämez' om parlamentan prezident.
Parlament om üks'kodine Ezitajiden Kodi (arab.: مجلس النواب Mažlis Al' Nuvaab) 200 ühtnijanke, sidä kesken 30 oma naižed, om Livijan verhiden rahvahiden ezitajid. Ezmäine ištund oli Tobrukas (valdkundan päivnouzm) vl 2014 elokun 4. päiväl, valitihe prezidentad da kaht varaprezidentad, päministrad. Kaik hö tuliba radho jäl'ghižel päiväl (5. eloku). Vn 2019 2. päiväl semendkud ezmäine ištund tegihe Tripoliš, no valdkundan päivnouzman ezitajita.
Parlamentan ühtnijoiden jäl'gmäižed valičendad oliba vn 2014 kezakun 25. päiväl, kaiken rahvahan änestuz oli (18% tuliba änestamha). Fajiz Saradž radab päministran vs 2016 sulakun 5. päiväspäi, hän-žo om prezidentan Nevondkundan ezimez' vn 2016 keväz'kun 30. päiväspäi.
Administrativiž-territorialine jagand
vajehtaKacu kirjutuz: Livijan administrativiž-territorialine jagand.
Livii jagase 22 administrativižeks ümbrikoks (arab. üks'lugu šabija).
Istorižikš om koume agjad Livijas: Kirenaik sijadase päivnouzmas, Feccan om suves, Tripolitanii levigandeb päivlaskmas.
Eläjad
vajehtaLivijas elädas livijalaižed: berberad i arabialaižed 97%, islamanuskojad (sunnitad) — 96,6%. Vn 2014 heinkus valdkundan ristitišt oli 6 244 174 eläjad.
Livijan toižed sured lidnad (enamba 200 tuh. ristituid vl 2012, surembaspäi penembha): Bengazi, Misurat, Al' Baid, Ez Zavii, Al' Hums.
Rahvahanižanduz
vajehtaHomaičendad
vajehta- ↑ Livijan ristitišton endustuz vn 2018 heinkus. — Mail'man faktoiden kirj. — Cia.gov. (angl.)
- ↑ Vl 2014 Livijan parlamentan ištundsija om Tobruk-lidnas (valdkundan päivnouzmpoles).
- ↑ Livijan Konstitucižen deklaracijan tekstad constituteproject.org-saital. (angl.)
Irdkosketused
vajehta- Livijan parlamentan oficialine sait (parliament.ly). (arab.)
- Livijan parlamentan lehtpol' socialižes feisbuk.com-verkos. (angl.)
- Livijan päministran oficialine sait (pm.gov.ly). (arab.)
| Livii Vikiaitas |
| Afrikan valdkundad | ||
 | ||
|
1 Om Azijas mugažo. |