Kabo Verde

Kabo Verde, täuz' oficialine nimituz — Kabo Verden Tazovaldkund (portugalijaks: República de Cabo Verde), om valdkund Päivlaskmaižes Afrikas. Edel 1986 vot nimitihe sidä Vihandan Nemen Sariden Tazovaldkund:aks. Sen pälidn da kaikiš suremb lidn om Prai.

Kabo Verden Tazovaldkund
República de Cabo Verde

Flag	Valdkundznam
Pälidn	Prai
Eläjiden lugu (2018)	568,373 ristitud
Pind	4,033 km²
Kel'	portugalijan
Valdkundan pämez'	Žorže Karluš Fonseka
Päministr	Ulisseš Korreia i Silva
Religii	hristanuskond
Valüt	Kabo Verden eskudo (CVE)
Internet-domen	.cv
Telefonkod	+238
Aigvö	UTC−1

Istorii

Vl 1975 heinkun 5. päiväl Kabo Verde tedištoiti ripmatomut Portugalijaspäi.

Jäl'gmäine Konstitucijan udištamine oli vl 1992 sügüz'kun 25. päiväl. Se om väges voziden 1995 da 1999 vajehtusidenke.

Geografijan andmused

Kabo Verden topografine kart

Valdkund sijadase Vihandan Nemen saril. Nened sared kogotas kahtes vulkanižes sarištospäi: Barlavento (6 sur't sart) i Sotavento (4 sur't sart).

Kabo Verdel ei ole valdkundröunoid madme. Päivlaskmaižen Afrikan randišt venub 570:ndes kilometras päivnouzmpolehe. Lähembaižed valdkundad oma Senegal, Gambii, Mavritanii. Kabo Verden randad lainištab Atlantine valdmeri. Randanpird om 965 km.

Kaikiš korktemb čokkoim om Fogu-vulkanan oc, 2829 m valdmeren pindan päl. Vl 1995 järgrehkaiduz oli necil vulkanal.

Klimat om tropine kuiv. Mecad kattas sariden territorijan kudendest, niiden tobj pala om ištutadud mec udessündutamha.

Londuseližed pävarad oma kala, bazal't, mouckivi; toižed varad oma merivaht, puccolan, merisol.

Tobmuz

Kabo Verden Nacionaližen Suiman sauvuz Prajas

Ohjandusen form om unitarine prezidentiž-parlamentine tazovaldkund äjiden partijoiden sistemanke. Valdkundan pämez' om prezident (port.: Presidente de Cabo Verde), hän-žo om armijan päkäskmez' i paneb päministrad (port. Primeiro-ministro) da ministrid radnikusele. Kaik rahvaz valičeb prezidentad videks vodeks, kahtenden strokun voimuz om olmas.

Käskusenandai tobmuz om üks'kodine parlament, Nacionaline Suim (port.: Assembleia Nacional). Kaik rahvaz valičeb sen 72 ühtnijad videks vodeks.

Kabo Verden käskuzkundaline tobmuz om Ülembaine käskuzkund (port.: Supremo Tribunal de Justicial) da regionaližed käskuzkundad.

Valitihe parlamentan ühtnijoid järgkerdan vn 2021 sulakun 18. päiväl. Prezidentan järgenduseližed valičendad oliba vn 2016 redukun 2. päiväl. Žorže Karluš Fonseka radab prezidentan vs 2011 sügüz'kun 9. päiväspäi kahtenden strokun jäl'geten, sai 74,08% (vn 2011 kahtendes turas — 54,26%). Ulisseš Korreia i Silva om päministr vs 2016 sulakun 22. päiväspäi.

Administrativiž-territorialine jagand

   Kacu kirjutuz: Kabo Verden administrativiž-territorialine jagand.

Kabo Verdes om 22 municipalitetad (port.: concelhos), niišpäi ühesa oma olmas Santjagu-sarel. Municipalitetad alajagasoiš 32 tulendaks (port. freguesias).

Eläjad

Kabo Verdes elädas kaboverdelaižed. Vn 2014 heinkus valdkundan eläjiden lugu oli 538 535 ristitud. Kaikiš suremb ristitišt om nügüd'.

Augotižlibundan mödhe (2018): segoitadud augotižlibundanke (kreolad, mulatad — evropalaižed afrikalaižidenke) — 71%, afrikalaižed — 28%, evropalaižed — 1%.

Kabo Verden sured lidnad (enamba 70 tuh. ristituid vl 2010, surembaspäi penembha): Prai (pälidn) i Mindelu.

Söndtavaroiden 90% om importiruidud, näl'gan problem om kaikenaigaine. Sen tagut äi emigrantoid Kabo Verdespäi elädas Evropas, Afrikas da AÜV:oiš. Vl 2006 läz 780 tuhad ristituid eliba verhiš maiš, nece om enamba mi ristitišt kodimaižen valdkundan südäimes.

Ižanduz

Vl 2009 Kabo Verden päeksport oli kala (54%) da sobad (21%); toine eksport — teraz, alkogoližed jomad, bobaižed, merisol, avtod. Turizm tob äi ližad valdkundan büdžetha.

Irdkosketused

• Kabo Verden Tazovaldkundan oficialine sait (governo.cv). (port.)
• Kabo Verden parlamentan oficialine sait (parlamento.cv). (port.)
• Kabo Verden turizman sait (caboverde.com). (angl.) (ital.)