Rig

Rig (latvijan kelel: Rīga [ˈriːɡa], latg.: Reiga) om Latvijan pälidn da kaikiš suremb lidn.

Rig
Rīga

Lidnanznam	Flag
Valdkund	Latvii
Eläjiden lugu (2019)	632,614 ristitud
Pind	307,17 km²
Pämez'	Vilnis Kirsis (eloku 2023—, Vilnis Ķirsis)
Telefonkod	+371
Aigvö	tal'vel UTC+2, kezal UTC+3

Lidnan kart (2017)

Lidn om valdkundan politikan, kul'turan da ižandusen keskuz. Se om ühteks ühesas lidnaspäi tazovaldkundan alištusenke.

Istorii

Eländpunktan aluz om pandud Al'bert Buksgevden-episkopal vl 1201 ühtennimižen jogen sun randoil, Daugavan randištol, üks'jäižeks ümbrištos lasketud torguindeländpunktaks. Vozil 1211−1270 Dom-päjumalanpert' om saudud. Vll 1222−1223 Rigan Nevondkund sündui, vl 1225 panihe lidnan pämehen valitud radnikust (fogt episkopan sijas), i kätihe Rigad lidnaks. Alusenpanendan aigaspäi Rig oli latvijalaižiden maiden pälidnaks kaikenaigašti.

Toižen mail'man sodan aigan nacistižen Saksanman sodaväged oliba lidnas vozil 1941−1944.

Geografijan andmused

Lidnan sijaduz valdkundas vn 2022 kartal

Rig sijadase valdkundan keskuzpalas, Daugav-jogen molembil randoil sen lanktendan sijas Baltijan meren Rigan lahthe. Lidn seižub seičeme metrad ü.m.t. keskmäižel korktusel. Dzegužkalns-dün 28 m kortte sijadase lidnan lodehes, se om rahvahaližeks puištoks.

Klimat om ven Baltijan meren, kontinentaližen klimatan pirdoidenke. Kaks' päiväd videspäi oma pil'vekahad, kaik tal'vaig om pil'vekaz lujas. Keza om päivoikaz läm' neps. Lämšundad oma paksud tal'vel (kümne kerdad uhokus). Voden keskmäine lämuz om +8,0 C°, kezakun-elokun +16,7..+19,3 C°, tal'vkun-uhokun −0,3..−2,1 C°. Ekstremumad oma −34,9 C° (uhoku) i +34,5 C° (heinku). Paneb sadegid 675 mm vodes, enamba kezakus-redukus (65..80 mm kus), vähemba uhokus-sulakus (34..40 mm kus). Paneb lunt 100 sm tal'ves keskmäras. Kun keskmäine relätivine nepsuz vajehtase 66..73 % röunoiš sulakus-elokus, 86..87 % kül'mkus-vilukus. Meriveden lämuz Daugavan lanktendan sijas om +0,5..+1,0 C° vilukus-keväz'kus, +15,5..+19,6 C° kezakus-sügüz'kus.

Tobmuz

Rigan rajonad da ezilidnad (2008):      Keskuzrajon (latv. Centra rajons)      Kurzemen rajon (Kurzeme)      Pohjoižrajon (latv. Ziemeļu rajons)      Vidzemen ezilidn (Vidzeme)      Latgalen ezilidn (Latgale)      Zemgalen ezilidn (Zemgale)

Rig jagase oficialižešti koumeks rajonaks (üks'lugu latv.: rajons) da koumeks ezilidnaks (latv. üks'lugu: priekšpilsēta). Rajonad da ezilidnad alajagasoiš 58 lidnanlaptaks (latv. üks'lugu: apkaime).

Kaik rahvaz valičeb Rigan Duman 60 ezitajad nelläks vodeks. Lidnan tobmuden pämez' om sen Duman ezimez' (latv.: Rīgas pašvaldības vadītājs). Edeližed lidnan pämehed oma Martin'š Stakis (Mārtiņš Staķis, reduku 2020 — heinku 2023), Edvins Balševics (Edvīns Balševics, radoi velgusentäutajan vn 2020 uhokuspäi), Oleg Burov (Oļegs Burovs, eloku 2019 — uhoku 2020), Nil Ušakov (Nils Ušakovs, heinku 2009 — sulaku 2019).

Eläjad

Kaikiš suremb lidnan ristitišt oli 909 305 eläjad vl 1990. Vl 2013 lidnan eläjiden lugu oli 695 539 ristitud, se poleni emigracijan, suburbanizacijan da madalan sündutandmäran taguiči. Läz 1,1 mln elädas Rigas ezilidnoidenke.

Vn 2015 andmusiden mödhe Rig-lidnan eläjiden keskes 45,9 % oma latvijalaižed, 38,0 % — venälaižed, 3,9 % — vaugedvenälaižed, 3,5 % — ukrainalaižed, 1,9 % — pol'šanmalaižed, 0,8 % — litvalaižed, 6,0 % — toižed rahvahad.

Kodikel' (enamba 0,2 % vn 2011 rahvahanlugemižen mödhe): venäkel' — 55,8 %, latvijan kel' — 43,4 % (sidä kesken latgalan kel' — 5,0 %), toižed keled — 0,8 %.

Sport

Lidnan futbolklubad oma «Riga FC», «FK RFS», «FC Skonto».

Transport

Avtobusad, trolleibusad da tramvaid oma kundaližeks transportaks lidnan südäimes. Elektrojonused ühtenzoittas lidnad valdkundan äjidenke municipalitetoidenke.

Baltijan maiden kaikiš surembad meriport i lendimport ratas lidnas. Rigan rahvahidenkeskeine lendimport (RIX) sijadase kümnes kilometras päivlaskmha lidnan keskusespäi. Tehtas reisid Evropan äjihe maihe, mugažo Päivlaskmaižen Azijan erasihe maihe.

Irdkosketused

• Lidnan ičeohjastusen aluzkundoiden oficialine sait (riga.lv). (latv.) (ven.)