Sietl
Sietl (angl.: Seattle [siˈætəl], lušucid: Dᶻidᶻəlal̓ič) om AÜV:oiden lidn da meriport Vašington-štatas. Se om štatan i federacijan lodehen kaikiš suremb lidn eläjiden lugun mödhe, King-ümbrikon administrativine keskuz.
Lidnanznam![]() | |
Valdkund | Amerikan Ühtenzoittud Valdkundad |
Eläjiden lugu (2023) | 755,078 ristitud |
Pind | 367,97 km² |
![]() | |
Pämez' | Brüs Harrell (viluku 2022—, Bruce Harrell) |
Telefonkod | +1−206 |
Aigvö | tal'vel UTC−8, kezal UTC−7 |

Vl 1962 mail'man Ekspo-ozutelend mäni lidnas, saudihe lidnan «Speis nidl»-simvolad ozutelendan täht. Vl 1990 Hüvän valdan vändod oliba Sietlas.
Istorii
vajehtaEländpunktan aluz om pandud vn 1851 kül'mkus skautoil kuti Alkai Point (angl.: Alki Point). Vl 1852 hö sirdihe udhe sijha indejižiden küliden keskes i nimitihe žilod Duvamps:aks (angl.: Duwamps) indejalaižiden duvamiš-heimon mödhe. Vl 1855 udesnimitihe nügüdläižikš indejalaižiden Si'atl'-vejan mödhe. Vn 1869 2. päiväl tal'vkud žilo sai lidnan oficialižid oiktusid. Vl 1889 luja lämoipalo tegihe azjaližes keskuses, pölištunuzita.
Lidn om mail'man UPS-, Boeing-, Microsoft- i Amazon-korporacijoiden sündundsijaks.
Geografijan andmused
vajehtaLidn sijadase Tünen valdmeren da sen Pjudžet-lahten päivnouzmaižel randal, 0..158 m korktusil, 53 m ü.m.t. keskmäižel korktusel. Lidnan ühthine pind om 367,97 km², sidä kesken kuivma 217,54 km², vezi otab 150,43 km².
Matkad štatan administrativižes Olimpii-keskushesai om sada kilometrad suvipäivlaskmha orhal. Lähembaine järed lidn om Vankuver (Kanad) 200 km pohjoižhe orhal.
Klimat om ven valdmeren, Keskmeren klimatan pirdoidenke. Lidn om kaitud korktoil mägil arktižes viluspäi i valdmeren koviš tulleišpäi. Voden keskmäine lämuz om +12,1 C°, kezakun-sügüz'kun +16,7..+19,7 C°, tal'vkun-uhokun +5,6..+6,7 C°. Ekstremumad oma −18 C° (viluku) i +42 C° (kezaku). Kezaaigan minimum om +3 C° (kezaku), tal'vaigan maksimum om +21 C° (uhoku). Ei olele haloid sügüz'kus. Paneb sadegid 999 mm vodes, enamba kül'mkus-vilukus (145..160 mm kus), vähemba heinkus-elokus (40 mm pordos). Paneb lunt 16 sm tal'ves. Keskmäine relätivine nepsuz vajehtase 65..80 % röunoiš voden aigan. Voib olda lujid manrehkaidusid (ühesaballaine vl 1700, 6,8 ballad vl 2001).
Tobmuz
vajehtaLidn jagase seičemeks rajonaks vspäi 2016, ned alajagasoiš neiborhudoikš.
Lidnan tobmuden pämez' om mer (angl.: Mayor of Seattle). Edeližed merad oma Dženni Durkan (Jenny Durkan, kül'mku 2017 — tal'vku 2021), Edvard Mürrei (Ed Murray, viluku 2014 — sügüz'ku 2017), Maikl Makginn (Michael McGinn, viluku 2010 — tal'vku 2013), Greg Nikels (Greg Nickels, viluku 2002 — tal'vku 2009).
Eläjad
vajehtaVn 2010 AÜV:oiden rahvahanlugemižen mödhe lidnan eläjiden lugu oli 608 660 ristitud, vn 2020 — 737 015 ristitud. Kaik 724 745 eläjad oli lidnas vl 2017. Kaikiš suremb lidnan ristitišt om nügüd'. Vl 2020 kaiken lidnaglomeracijan ristitišt oli nell' millionad eläjid 21202 km² pindal (15. sija AÜV:oiš).
Augotižlibundan mödhe (lidnan eläjad vl 2010): evropalaižed — 66,3 % (ispanijalaižita), azijalaižed — 13,8 %, latinoamerikalaižed i ispanijalaižed — 9,0 %, afroamerikalaižed — 7,9 %, indejalaižed — 0,8 %, valdmerimalaižed — 0,4 %, segoitadud augotižlibundanke — 5,1 %, toiženke augotižlibundanke — 2,4 %.
Vl 2008 oliba kodikelikš: anglijan kel' — 78,9 %, Azijan keled — 10,2 %, ispanijan kel' — 4,5 %.
Transport
vajehtaAvtobusad, trolleibusad (15 maršrutad), tramvaijono lidnan keskuzpalas, ezilidnelektrojonused, vezitaksid (ehtatimed) i taksid oma kundaližeks transportaks lidnas. Kebnan metron jono radab vspäi 2009, siš om 16 stancijad (seičeme manalašt) i 32,7 km raudted, ühtenzoitab lidnan keskuzpalad lendimportanke.
Rahvahidenkeskeine civiline Sietl — Takom-lendimport[1] (SEA / KSEA, 46 mln passažiroid vl 2022) sijadase kaks'kümnes koumes kilometras suvhe Sietlan azjaližes keskusespäi. Tehtas reisid Kanadan, AÜV:oiden, Meksikan i Päivlaskmaižen Evropan surihe lidnoihe, Päivnouzmaižen Azijan pälidnoihe.
Galerei
vajehta-
Lidnan tobmuden sauvuz (2007)
-
Riman katoline ph. Jakovan Zevedejan päjumalanpert', vn 2019 nägu
-
Lidnan azjaline keskuz, semendku 2023
-
Amazon-kompanijan Amazon Tower I-ofissauvuz läz vaumičendad vn 2015 kezakus
-
Starbucks Coffee-kompanijan Starbucks center-päfater vl 2016
-
Benaroya Hall (2009), om Sietlan simfonižen orkestran päsijaduseks
-
King Street-raudtestancii vl 2017
Homaičendad
vajehtaIrdkosketused
vajehta- Lidnan tobmuden oficialine sait (seattle.gov). (angl.) (+ äikel'ne avtomatine känduz)
Sietl Vikiaitas |
AÜV:oiden järedad lidnad | |||
Enamba 3 mln. eläjid | Los Andželes | Nju Jork | ||
1—3 mln. eläjid | Čikago | Dallas | Filadel'fii | Finiks | Hjuston | San Antonio | San Diego | San Hose | ||
750 tuh. eläjid — 1 mln. | Džeksonvill | Fort Uert | Indianapolis | Kolumbus | Ostin | San Francisko | Šarlott | ||
Enamba 500 tuh. eläjid | Al'bukerke | Baltimor | Boston | Denver | Detroit | El' Paso | Fresno | Las Vegas | Luisvill | Memfis | Miluoki | Našvill | Oklahoma Siti | Portlend | Sakramento | Sietl | Tuson | Vašington | ||