Memfis (Tennessi)

Memfis (angl.: Memphis [ˈmemfɪs]) om AÜV:oiden lidn Tennessi-štatan suvipäivlaskmaižes čogas. Se om Tennessin kahtenz' surtte (Našvillan jäl'ghe) i AÜV:oiden 26-nz' lidn eläjiden lugun mödhe, Šelbi-ümbrikon administrativine keskuz da pala.

Memfis
Memphis

Flag
Valdkund	Amerikan Ühtenzoittud Valdkundad
Eläjiden lugu (2023)	618,639 ristitud
Pind	783,60 km²
Pämez'	Pol Jang (viluku 2024—, Paul Young)
Telefonkod	+1−901
Aigvö	tal'vel UTC−6, kezal UTC−5

Lidnan kart (2024)

Istorii

Indejalaižiden čikaso-heim eli niil tahoil edel evropalaižiden tulendad. Nügüdläižen eländpunktan aluz om pandud amerikaižil sirdnikoil vl 1819, se sai lidnan statusad vl 1826 nügüdläiženke nimenke Amuižen Egiptan pälidnan mödhe. 19. voz'sadal lidn šingotihe kuti puvillan kazvatandan rajonan keskuz, pumaterialiden i orjidenpidajiden torguz kožujan sijadusen taguiči. Vl 1857 raudte ühtenzoiti lidnad atlantiženke Čarl'ston-portanke. Vll 1870−1878 pakuine säruläžund mureni lidnad, sen ristitišt oli nelländez auguižespäi.

Memfisan tegimišton sarakod: sömtegimišt, zelliden tehmine, mecan ümbriradmine, cellülozbumagaine kombinat, jogiportad i kaikiš järedamb AÜV:oiš jügulendimport, kommunaline ižanduz elektrotehnikan i fitingoiden pästandanke, muzikistorijan turizm. Logistikan «FedEx»-kompanijan i bumagantehmižen «International Paper»-kompanijan päfaterad oma saudud neche lidnha.

Geografijan andmused

Lidnan sijaduz valdkundas vn 2008 kartal

Lidn sijadase Mississipi-jogen hural randal, 103 m ü.m.t. keskmäižel korktusel. Ühthine pind om 783,60 km², sidä kesken kuivma 763,83 km², vezi otab 19,77 nellikkilometrad. Kaks' avtotesildad (ezmäine vspäi 1917) da kaks' saudud rindati raudtesildad (vl 1892 i vl 1916, sen tehnine pol' kävutase jaugnikoiden-ki sildaks vspäi 2016) ühtenzoittas Mississipin randoid i lidnad Arkanzas-štatanke. Lidn röunatab Arkanzas-štatanke päivlaskmas (Uest Memfis-ezilidn). Memfisan irdad jätkustudas suvhe edahaks ezilidnoikš Mississipi-štatha.

Klimat om subtropine neps. Keza om päivoikaz lujas, tal'vaig om pil'vekaz. Voden keskmäine lämuz om +17,4 C°, kezakun-elokun +26,6..+28,2 C°, tal'vkun-uhokun +5,6..+7,8 C°. Absolütine minimum oleskeli −25 C° (tal'vku, uhoku), maksimum +42 C° (heinku, eloku). Kezaaigan minimum om +9 C° (kezaku, eloku), tal'vaigan maksimum om +27 C° (tal'vku, uhoku). Ei voi panda halad semendkus-sügüz'kus (semendkun i sügüz'kun minimum om +2 C°). Il'man lämuz voib ületada +33 C° sulakus-redukus. Paneb sadegid 1395 mm vodes, enamba keväz'kus-semendkus (134..149 mm kus) i tal'vkus (139 mm), vähemba elokus-sügüz'kus (77..86 mm kus). Paneb lunt seičeme santimetrad tal'ven koumes päiväs. Kun keskmäine relätivine nepsuz vajehtase 63..71 % röunoiš voden aigan. Reskveden järedad varad (380 km³) oma lidnan ümbrišton territorijan al. Voib olda harvoid lujid manrehkaidusid, seismine Nju Madrid-zon sijadase 100 km pohjoižhe lidnaspäi.

Tobmuz

Lidnan sijaduz Šelbi-ümbrikos i Tennessi-štatas vn 2014 kartal

Memfis jagase läz 50 susedkundaks (angl.: neighborhood).

Lidnan tobmuden pämez' om mer (angl.: mayor of Memphis). Edeline mer om Džim Striklend (Jim Strickland, viluku 2016 — tal'vku 2023).

Eläjad

Vn 2010 AÜV:oiden rahvahanlugemižen mödhe lidnan eläjiden lugu oli 646 889 ristitud, vn 2020 — 633 104 ristitud. Kaikiš suremb lidnan ristitišt oli 646 174 eläjad vl 1980, 650 100 eläjad vl 2000 i 650 618 eläjad vl 2018. Läz 1,34 mln eläjid om ezilidnoidenke (2020, štatan kahtenz' i 43. sija valdkundas).

Augotižlibundan mödhe (lidnan eläjad vl 2020): afroamerikalaižed — 61,28 %, evropalaižed — 23,94 % (ispanijalaižita), latinoamerikalaižed i ispanijalaižed — 9,82 %, azijalaižed — 1,82 %, indejalaižed — 0,16 %, valdmerimalaižed — 0,02 %, segoitadud augotižlibundanke — 2,58 %, toiženke augotižlibundanke — 0,38 %.

Transport

Avtobusad, kiruhavtobusad da tramvaid oma kundaližeks transportaks lidnas. Avtoten pol'rengaz ümbärdab lidnad. Kaik kaks' jüguzjogiportad ratas Mississipin randal.

Rahvahidenkeskeine soda- da civiline Memfis-lendimport (MEM / KMEM, 4,5 mln tonnoid jüguid i 4,4 mln passažiroid vl 2018) sijadase vides kilometras suvhe lidnan keskuzpalaspäi. Tehtas passažirreisid AÜV:oiden lidnoihe i Torontho, jügureisid AÜV:oidme, Kanadha, Meksikha i Päivnouzmaižhe Azijha. Lähembaine lendimport penen aviacijan täht radab Millingtonas, Tennessi.

Galerei

• 
  Memphis City Hall lidnan keskuzpalas (2010)
• 
  Šelbi-ümbrikon Käskuzkund (2023)
• 
  Meisonan pühäpertin nägu vl 2017 (Mason Temple, om saudud vll 1940−1945). Se om Jumalan Hristas jumalankodikundan päfater (vižkümnenden päivän jumalankodikundan denominacii)
• 
  Vigatoman sugutandan kafedraline päjumalanpert', vn 2011 nägu (riman katoline, om saudud vll 1927−1938)
• 
  Memfisan azjaline keskuz vl 2005
• 
  Memfisan universitetan kampus kirjištonke (korktemb sauvuz, 2020)
• 
  Rahvahidenkeskeine Memfis-lendimport vn 2025 vilukus

Irdkosketused

• Lidnan oficialine sait (memphistn.gov). (angl.)
• Lidnan turizman sait (memphistravel.com). (angl.)