Üläsald

Üläsald (ven.: Ве́рхняя Салда́) om Venäman lidn Sverdlovskan agjan päivlaskmas. Se om Üläsaldan lidnümbrikon administrativižeks keskuseks da palaks.

Üläsald
Верхняя Салда

Lidnanznam	Flag
Valdkund	Venäma
Eläjiden lugu (2023)	40,474 ristitud
Pind	72 km²
Pämez'	Aleksandr Maslov (keväz'ku 2023—)
Telefonkod	+7−34 345-xx-xxx
Avtokod	66, 96, 196
Aigvö	UTC+5 (MSK+2)

Istorii

Eländpunktan aluz om pandud vl 1778 kuti žilo kaugedraudan da raudsuladusen tegimenno, nimitihe jogen mödhe da sijadusen mödhe joginiškan randal. Tegim oli tetab sortiruidud raudvanundan pästandal. Vspäi 1929 Üläsald oli radnikžiloks, saudihe metalližkonstrukcijoiden da sildoiden tegint siš. Uz' tegim ližazi eläjiden lugud, i vn 1938 24. päiväl tal'vkud radnikžilo sai lidnan statusad. Vspäi 1963 alištub agjan tobmudele oikti.

Üläsald šingotase mail'man kaikiš surembal titanan da sen ühthesuldausiden tehmižel («VSMPO-AVISMA»-korporacii), mugažo kaugedraudan valamižtegim i leibänkombinat ratas lidnas.

Geografijan andmused

Üläsaldan lidnümbrik vn 2013 agjan kartal

Lidn sijadase Keskmäižen Uralan päivnouzmaižen pautken taga, Sald-jogen randoil (ven.: Салда 122 km pitte, Tagilan oiged ližajogi, Obinjogen hurapol'ne bassein), 200 m ü.m.t. keskmäižel korktusel. Berözovk-järv om ani pohjoižen röunan taga. Uit-vezivaradim om saudud Saldan ülezjogen, sijadase lidnan suvipalas. Mel'ničnai-mägi (ven.: Мельничная) seižub lidnan päivnouzmas, suks'bazanke.

Matkad Jekaterinburghasai om 134 km suvhe orhal, 174 km avtotedme vai raudtedme. Lähembaine lidn om Alasald vides kilometras päivnouzmha-pohjoižpäivnouzmha orhal, avtol i raudtel. Üläsald-raudtestancii om lidnan päivlaskmas. Elektrojonused ühtenzoittas lidnad Alatagilanke koumekümnes kilometras suvipäivlaskmha i Alapajevskanke 70 km suvipäivnouzmha.

Tobmuz

Kaik seičemetoštkümne žilod da küläd mülüdas lidnümbrikho Üläsaldan ližaks. Lidnümbrikon pind — 1695,66 nellikkilometrad.

Lidnümbrikon tobmuden pämez' om sen Administracijan pämez'. Edeližed lidnümbrikon pämehed oma Igor' Sal'nikov (tal'vku 2021 — keväz'ku 2023), Konstantin Noskov (tal'vku 2020 — tal'vku 2021), Mihail Savčenko (tal'vku 2017 — sügüz'ku 2020). Lidnan Duman ezimez' om Oleg Perin vn 2023 elokuspäi. Edeližed Duman ezimehed oma Jelena Surova (reduku 2022 — eloku 2023), Igor' Gureev (reduku 2017 — reduku 2022).

Eläjad

Vn 2010 Venäman rahvahanlugemižen mödhe lidnan eläjiden lugu oli 46 221 ristitud, lidnümbrikon — 49 527 ristitud, vn 2021 lidnan — 41 034 ristitud. Kaik 42 733 ristitud elihe lidnas i 45 737 ristitud kaikes lidnümbrikos vl 2017. Kaikiš suremb lidnan ristitišt oli 53..56 tuhad eläjid vll 1979−1998 (56 000 rist. vll 1986−1987).

Rahvahad (ozutadud rahvahudenke vl 2010): venälaižed — 94,9 %, totarlaižed — 1,4 %, toižed rahvahad — 3,7 %.

Ortodoksižen hristanuskondan Ioann-jumalantedomehen jumalanpert' om olmas lidnas (udessündutihe vll 1998−2013). Islaman «Azan»-pühäpert' om avaitud.

Lapsiden opendusen aluzkundad oma severz'-se päivkodid, keskškolad. Üläsaldan aviametallurgine kolledž A.A. Jevstigneevan nimed, sijaline privatine socialiž-tehnologine tehnikum, mugažo Uralan federaližen universitetan (Jekaterinburg) filial oma lidnan professionaližen opendusen aluzkundoikš.

Jäine pert'kulu, mägisuksiden kompleks i sportkompleks oma saudud lidnas.

Galerei

• 
  «Titanovaja dolina»-tehmižzon vl 2019 (Titanine alangišt) šourumanke ezimal
• 
  Kul'turkeskuz G.D. Agarkovan nimed (2019)
• 
  Keskškol nomer 1 vl 2011

Üläsaldan ühthine nägu (2019) Ioann-jumalantedomehen jumalanpertinke

Irdkosketused

• Üläsaldan lidnümbrikon Duman oficialine sait (duma-vsalda.midural.ru). (ven.)
• Üläsaldan lidnümbrikon Administracijan oficialine sait (v-salda.ru). (ven.)