Pori

Pori (mugažo suomen kelel, virktas [ˈpori], roč.: Björneborg [bjœːrneˈborj] «kondjanlidnuz», latin.: Arctopolis «kondjanlidn») om lidn da lidnankund Suomenman suvipäivlaskmas, Sadakund-provincijan administrativine keskuz. Se om valdkundan kümnenz' lidn eläjiden lugun mödhe.

Pori (veps. i suom.)
Björneborg (roč.)

Lidnanznam	Flag
Valdkund	Suomenma
Eläjiden lugu (2024)	83,334 ristitud
Pind	2,062,00 km²
Pämez'	Lauri Inna (keväz'ku 2023—)
Telefonkod	+358-(0)2
Aigvö	tal'vel UTC+2, kezal UTC+3

Lidnankundan sijaduz agjas i valdkundas (2020)

Istorii

Ročinman Johan III-kunigaz pani eländpunktan alust vodel 1558 udeks torguindlidnaks. Eziauguižin lidn seižui Baltijan meren randal, no meri läksi kuivman ülendusen tagut. Suomen nimituz oti ročin nimen borg-palad, kätas kut «lidnuz». Pori paloi ühesa kerdad ičeze istorijas, sen paloin 1570-nzil vozil, vll 1688 i 1801. Vn 1852 semendkun lämoipalon jäl'ghe planiruihe Porin ut keskust oiktoidenke irdoidenke. Mail'man ezmäine suomenkel'ne teatr radaškanzi neciš lidnas. Vn 1981 lämoipalo puvillan kudondfabrikas süveni Porin ižandusen recessijad.

1970-nziden krizisan jäl'ghe holitišiden sfer šingotaškanzi i reindustrializacii tegihe. Nügüd' nene sarakod oma lidnas: laivansauvomine, cellülozbumagaine (kombinat), metallanümbriradmine (vas'kensuladuz- i vanundtegimed), sauvondmaterialad (mecpilindtegim i mujutimiden edheotand), mašiništonsauvomine (vill'kombainad da harvesterad).

Geografijan andmused

Pori sijadase Kokemäen-jogen randoil 20..30 kilometras Botnižes lahtespäi. Meriport valdmerilaivoiden täht mülüb lidnha.

Lähembaižed lidnad oma Kankaanpää 50 km pohjoižpäivnouzmha, Ulvil ani suvipäivnouzmas, Kokemägi 39 km suvipäivnouzmha, Raum 50 km suvhe. Lähembaine toine järed lidn om Tampereh 114 km päivnouzmha.

Klimat om ven kontinentaline. Botnine laht i «lämuden saren» effekt pehmdas tal'ved. Voden keskmäine lämuz om +5,6 C°, kezakun-elokun +14,1..+17,1 C°, vilukun-uhokun −4,0..−4,6 C°, tal'vkun i keväz'kun −1,3..−1,8 C°. Ekstremumad oma −36,8 C° (uhoku) i +33,3 C° (kezaku-eloku). Kezaaigan minimum om −2,0 C° (kezaku), tal'vaigan maksimum om +11,3 C° (tal'vku). Ei voi panda halad heinkus vaiše (minimum +1,7 C°). Paneb sadegid 586 mm vodes, enamba heinkus-kül'mkus (54..71 mm kus), vähemba uhokus-sulakus (28..30 mm kus). Paneb lunt 43 sm tal'ves.

Vn 2022 andmusiden mödhe lidnankundan pind om 2 062,00 km², sidä kesken kuivma — 1 156,16 km², meri — 844,01 km², vezi da sokaz tahond ottas 61,83 km².

Tobmuz

Ühtištadas Porin 92 nimitadud rajonad kahesaks surembaks territorijaks. Porin municipaline suim kogoneb 59 ezitajaspäi.

Edeližed lidnan pämehed oma Aino-Maija Luukkonen (2004−2022), Martti Sinisalmi (1975–2004).

Eläjad

Vl 1980 lidnankundan nügüdläižen territorijan eläjiden lugu oli 87 977 ristitud (vai 79 405 ristitud ližatud kundoita, se oli kaikiš suremb kundan ristitišt), vl 2000 — 84 573 ristitud, vl 2010 — 85 026 ristitud, vl 2020 — 83 905 ristitud.

Mamankelen mödhe (2023): suomen kel' — 94,3 %, ročin kel' — 0,6 %, toižed keled — 5,1 %.

Galerei

• 
  Lidnan ratuš (2009)
• 
  Porin ortodoksižen hristanuskondan jumalanpert', vn 2006 nägu
• 
  Lidnan keskuzline torg vn 2010 sulakus
• 
  Üterin kül'bendrand (2010, suom. Yyteri)
• 
  Porin teatr (2006)
• 
  Isomäkin jäpert'kulu (2009)
• 
  Porin lendimport vl 2021
• 
  Porin päraudtestancii vl 2010

Kokemäen-jogi vn 2010 kezakus

Irdkosketused

• Lidnan ohjastusen oficialine sait (pori.fi). (suomen kelel da anglijan kelel)