Veliž

Veliž (ven.: Ве́лиж) om Venäman lidn da lidnankund Smolenskan agjan lodehes. Se om Veližan rajonan administrativine keskuz.

Veliž
Велиж

Lidnanznam
Valdkund	Venäma
Eläjiden lugu (2024)	6,005 ristitud
Pind	32 km²
Pämez'	Irina Gavrilova (eloku 2019—)
Telefonkod	+7−48 132-xx-xxx
Avtokod	67
Aigvö	UTC+3 (MSK+0)

Istorii

Eländpunkt mainitaškanzihe aigkirjoiš 12. voz'sadaspäi nügüdläiženke nimitusenke. Lidnan territorii oli ridan objektaks Venän i Litvanman keskes. Nellän puižen lidnusen sauvond zavodihe vn 1536 Ivan Grazii-carin käskön mödhe, i se voz' lugese lidnan alusenpanendan oficialižeks. Veliž oli Reč Pospolitai-valdkundan palaks 16. i 17. voz'sadoil. Vl 1776 sai makundan lidnan statusad. Vaiše kümnendez jäi lidnaspäi vn 1812 sodan jäl'ghe, no udessaudihe sidä. Toižen mail'man sodan aigan lidn oli okkupiruidud (14. heinku 1941 — 20. sügüz'ku 1943) i pandud mantazole, sidä kesken istorižed sauvused.

Veliž šingotase Moskvan elektromehanizmoiden tegimen filialal (avialadimed), sömtegimištol (maidtegim), meblinfabrikal i omblendfabrikal. Ende savičuntegim radoi lidnas mugažo.

Geografijan andmused

Lidnankundan sijaduz rajonas i agjas vn 2021 kartal

Lidn sijadase rajonan keskuzpalan päivlaskmas, Päivlaskmaine Dvin-jogen molembil randoil (Baltijan meren bassein), 160 m ü.m.t. keskmäižel korktusel.

Matkad Vaugedvenäman röunhasai (Vitebskan agj) om koumetoštkümne kilometrad päivlaskmha orhal, Pskovan agjhasai om 17 km lodeheze avtotedme, Tverin agjahasai om 21 km pohjoižpäivnouzmha orhal. Matkad Smolenskhasai om 105 km suvhe-suvipäivnouzmha orhal vai 119 km avtotel. Lähembaine lidn om Demidov 43 km suvhe-suvipäivnouzmha orhal vai 46 km avtotedme. «Smolensk — Pskov»-avtotekeskust läbitab lidnad, ümbärte om sauvomas. Jüguiden i passažiroiden vend laivjogedme tuli lophu 1990-nzil vozil.

Tobmuz

Kaik 17 küläd mülüdas lidnankundha Veližan ližaks. Lidnankundan pind — 42,49 km².

Lidnankundan pämez' om sen Deputatoiden nevondkundan ezimez'. Edeline ezimez' om Konstantin Avseenok (sügüz'ku 2015 — eloku 2019). Lidnankundan erine Administracii om likvidiruidud vn 2013 lopule.

Eläjad

Vl 1939 lidnan ristitišt oli 11 400 eläjad. Vl 2012 lidnan eläjiden lugu oli 7 456 ristitud, lidnankundan — 7 965 ristitud, rajonan kaks' koumandest, vn 2021 Venäman rahvahanlugemižen mödhe lidnan — 6 293 ristitud. Vl 2017 kaik 7 016 ristitud elihe lidnas i 7 437 ristitud kaikes lidnankundas. Kaikiš suremb lidnan ristitišt oli 12 200 eläjad vl 1897 i 9 300 eläjad vl 1996.

Rahvahad (2010): venälaižed — 96,4 %, ukrainalaižed — 1,3 %, vaugedvenälaižed — 1,1 %, toižed rahvahad — 1,2 %.

Ortodoksižen hristanuskondan koume pühäpertid oma avaitud lidnas: Koumen pühämehiden jumalanpert' (vspäi 1869), phh. Kirillan da Mefodijan pühäpert' (letihe vll 2007−2009) i Pühän Jumalanmaman Katken časoun' (om saudud vl 2014 vai sen aigemba). Kaks' tošt ortodoksišt jumalanpertid, viž riman katolišt jumalanpertid i judaizman pühäpert' oliba pandud mantazole.

Lapsiden opendusen aluzkundad oma koume päivkodid (nomer 1, 2, 5), kaks' keskškolad (nomer 1 i 2), lapsiden sädamižen pert', čomamahtoiden škol, lapsiden da norišton sportškol. Professionaližen opendusen aluzkundad ratas lähembaižiš lidnoiš.

Galerei

• 
  Lidnan da rajonan administracii i lidnan arhiv (2012)
• 
  Phh. Kirillan da Mefodijan jumalanpert', vn 2022 nägu
• 
  Päivlaskmaine Dvin lidnas vl 2012
• 
  Üks' keskuzližiš irdoišpäi (2012)
• 
  Kodirandantedištandmuzei vl 2012

Irdkosketused

• Lidnankundan lehtpoled rajonan tobmuden aluzkundoiden velizh.admin-smolensk.ru-saital. (ven.)