Gdan'sk

Gdan'sk (pol'š.: Gdańsk virktas [ˈgdaɲsk], kašub.: Gduńsk, vozil 1308−1466 da 1793−1945 oli Dancig-nimenke, saks.: Danzig) om lidn Pol'šanman pohjoižes. Se om Pomorjen sodaveikundan administrativižeks keskuseks, kudenz' eländpunkt valdkundas eläjiden lugun mödhe, järed port Baltijan meren randal.

Gdan'sk
Gdańsk

Lidnanznam	Flag
Valdkund	Pol'šanma
Eläjiden lugu (2023)	486,492 ristitud
Pind	683 km²
Pämez'	Aleksandra Dul'kevič (viluku 2019—, Aleksandra Dulkiewicz)
Telefonkod	+48−58
Aigvö	tal'vel UTC+1, kezal UTC+2

Lidnan kart (2013)

Istorii

Eländpunkt mainitase ezmäižen kerdan vl 997. Se sai lidnan statusad vl 1263. Nimitihe langenijan merhe Gdan'-jogen mödhe (pol'š.: Gdania kašuban augotižlibundal), sen nügüdläine nimituz om Motlav (Motława).

Vl 1939 Saksanma ezini tarbhaičendoid pörta lidnad i antta levedoid teid ühtenzoitmaha Päivnouzmaiženke Prussijanke. Pol'sanman pučind tegihe Toižen mail'man sodan formaližeks süks.

Gdan'sk šingotase kivivoihimižel i himižel tegimištoil, laivansauvomižel da laivankohendusel, sömtegimištol. EÜ:n turizman znamasine keskuz kezaaigan. Jartalin ümbriradmižen edheotandad sijaližel torhudel.

Geografijan andmused

Lidn sijadase sodaveikundan pohjoižpäivnouzmas, Baltijan meren suvižel randištol, Gdan'skan lahten suvirandal, 0..180 m ü.m.t. korktusil. Om konurbacijas Gdin'-meriportanke i Sopot-kurortlidnanke. Kaks' joged jokstas lidnas: Radun' (103 km pitte, pol'š.: Radunia) i Motlav (Motława 68 km pitte), jäl'gmäine ühtenzoitase Lenivkanke — Vislan del'tan hijamanke, laivanlikund tegese.

Klimat om ven pehmed, valdmeren i kontinentaližen röunal, pil'vekaz lujas tal'vel. Voz'aigad oma erigoittud sel'ktas. Voden keskmäine lämuz om +7,7 C°, kezakun-elokun +15,5..+17,7 C°, tal'vkun-keväz'kun −1,4..+1,8 C°. Ekstremumad oma −29,8 C° (uhoku) i +36,0 C° (heinku, eloku). Kezaaigan minimum om −0,5 C° (kezaku), tal'vaigan maksimum om +18,1 C° (uhoku). Ei voi panda halad heinkus-elokus. Paneb sadegid 571 mm vodes, enamba heinkus-elokus (70..79 mm kus), vähemba vilukus-keväz'kus (24..28 mm kus). Kun keskmäine relätivine nepsuz vajehtase 72..75 % röunoiš sulakus-heinkus, 85..90 % redukus-uhokus.

Tobmuz

Gdan'skan lidnanlaptad (2012)

Lidn jagase 34 lidnanlaptaks: kuz' om pol'š.: dzielnica-statusanke i 28 nimitadas osiedle:ks.

Edeline lidnan pämez' om Bogdan Olešek (Bogdan Oleszek, heinku 2001 — kül'mku 2018). Edel vn 2018 kül'mkud lidnan tobmuden pämez' (pol'š.: Prezydent miasta Gdańska) oli Gdan'skan nevondkundan (Rada Miasta Gdańska) ezimez'. Nevondkundan nügüdläine ezimez' om Agneška Ovčarčak (Agnieszka Owczarczak) vn 2018 kül'mkuspäi. Rada kogoneb 34 deputataspäi.

Eläjad

Vl 2014 lidnan ristitišt oli 461 489 eläjad. Kaikiš suremb lidnan ristitišt om nügüd'. Vll 1980−2019 lidnan ristitišt vajehtihe 456..470 tuhad eläjid röunoiš.

Läz 750 tuhad eläjid om Truimästo-lidnaglomeracijas (2017, pol'š.: Trójmiasto «koumekerdaine lidn»), se om nellänz' surtte valdkundas.

Transport

Avtobusad, tramvaid i taksid oma kundaližeks transportaks lidnas. Kiruhelektrojonused ühtenzoittas aglomeracijan lidnoid.

Rahvahidenkeskeine civiline Gdan'sk-lendimport Leh Valensa-prezidentan nimed (GDN / EPGD, 5,9 mln passažiroid vl 2023) sijadase 12 kilometras lodeheze lidnaspäi.

Irdkosketused

• Lidnan oficialine sait (gdansk.pl). (pol'š.) (angl.) (saks.)