Gvatemal (lidn)

Gvatemal-lidn (isp.: Ciudad de Guatemala, enzne täuz' oficialine form — La Nueva Guatemala de la Asunción) om Gvatemalan pälidn, valdkundan i Keskuzamerikan kaikiš suremb lidn. Mugažo se om Gvatemal-departamentan administrativižeks keskuseks da palaks.

Gvatemal-lidn
Ciudad de Guatemala

Lidnanznam	Flag
Valdkund	Gvatemal
Eläjiden lugu (2022)	1,221,739 ristitud
Pind	228,2 km²
Pämez'	Rikardo Kuinjones Lemus (semendku 2018—, Ricardo Quiñónez Lemus)
Telefonkod	+502-
Aigvö	UTC−6

Lidnan kart ezilidnoidenke (2020)

Istorii

Lidnan i valdkundan nimituz nahuatlin kelel (Cuauhtēmallān) znamoičeb «äjiden puiden taho».

Eländpunktan aluz om pandud vl 1776. Necil vodel ispanine kolonialine administracii sirdi Gvatemalan pälidnad neche lidnha (Uz' Gvatemal) De La Ermita-alangištos, sikš miše luja manrehkaiduz mureni Vanh Gvatemal (Santjago-de-los-Kabal'jeros-lidn). Vspäi 1840 Gvatemal-lidn om ripmatoman ühtennimižen valdkundan pälidnaks.

Gvatemal šingotase valdkundan bankoiden keskuseks, torguindal i toižel holitišiden sferal. Tegimišton edheotandad oma keskitadud 12. zonas päpaloin, redustoitajad tegimed sirtas lidnan röunan taga.

Geografijan andmused

Lidnan sijaduz valdkundas vn 2004 kartal

Lidn sijadase valdkundan suves, Gvatemalan mägišton suvipäivnouzmas korktusil 1700 metrhasai i alangištos, 1500 m ü.m.t. keskmäižel korktusel. Lähembaine om Pakai-lämoimägi, se om aktivine.

Klimat om subekvatorialine mägiden, tropižen savannan i korktoiden mägiden klimatan röunal, päivoikaz päiči vihmoiden sezonas. Kun keskmäine lämuz om +18,7..+21,9 C° vodes läbi. Minimaline fiksiruidud lämuz om +6,0 C° (viluku), kaikiš korktemb il'man lämuz oli +33,9 C° (sulaku, semendku). Paneb sadegid 1275 mm vodes, enamba kezakus (272 mm), heinkus-elokus (203 mm kus) i sügüz'kus (237 mm). Kuiv sezon oleskeleb tal'vkus-sulakus (3..7 mm kus). Kun keskmäine relätivine nepsuz vajehtase 73..84 % röunoiš voden aigan. Tropižed torokad oleldas lidnas. Manrehkaidused oma paksud (lujad oliba vll 1917 i 1976).

Tobmuz

Lidnan zonad (2016)

Gvatemal-lidn jagase nomeruidud 22 zonaks. Niiden järgenduz om spiralikš, levitase zonaspäi 1 (istorine keskuz) častomarašt vaste. Ei ole olmas zonoid nomeranke 20, 22 da 23, niiden territorii läksi planaspäi toižihe municipalitetoihe.

Edeline lidnan pämez' oli Al'varo Arsu (Álvaro Arzú, viluku 2004 — sulaku 2018, radoi surmhasai), vll 1996−1999 hän radoi valdkundan prezidentan.

Eläjad

Vl 2002 lidnan 22 zonoiden eläjiden lugu oli 942 348 ristitud, vl 2018 — 923 392 ristitud. Gvatemal-pälidn oli valdkundan üks'jäižeks municipalitetaks, kudamban ristitišt poleni kahten rahvahanlugemižen keskes. Kaik 3 mln ristituid elädas ezilidnoidenke (Gvatemal-departament) 2 253 nellikkilometrad pindal (2022).

Ristitišton kaks' videndest oma kiče-maja-indejalaižed, toižed oma mestizo (vaugedverižiden da indejalaižiden jäl'gelaižed) da ispanijalaiženke augotižlibundanke.

Eläjiden koume videndest om katoližen jumalankodikundan uskojad, om äi protestantoid-ki.

Kaik 13 universitetad ratas lidnas, niišpäi 12 privatišt i üks' valdkundaline San Karlos-universitet.

Transport

Avtobusad da kiruhavtobusad (isp.: Transmetro) oma kundaližeks transportaks lidnas. Avtobusühtenzoituz (isp. Transurbano) om Keskuzamerikan pälidnoidenke da Meksikan suvilidnoidenke.

Rahvahidenkeskeine soda- da civiline La Aurora-lendimport (GUA / MGGT, 4,2 mln passažiroid vl 2023) sijadase kudes kilometras suvhe lidnan keskuzpalaspäi. Sišpäi tehtas reisid Keskuzamerikan äjihe maihe, AÜV:oihe, Meksikha, Madridha i Bogotha, jügureisid Amerikadme da Päivlaskmaižhe Evropha.

Galerei

• 
  Gvatemalan kafedraline päjumalanpert' (riman katoline)
• 
  San Karlos-universitetan kirjišt (2009)
• 
  Rahvahidenkeskeine La Aurora-lendimport vl 2024

Irdkosketused

• Gvatemal-lidnan oficialine sait (muniguate.com). (isp.)
• Lidn valdkundan turizman letsgoguatemala.com-saital. (angl.) (isp.)