Kuusamo

Kuusamo (mugažo suomen i ročin kelil, suomen virkand: [ˈkuːsɑmɔ]) om Suomenman lidn valdkundan keskuzpalan pohjoižpäivnouzmas, Pohjoižpohjanma-agjas. Se om agjan koumanz'-nellänz' lidn 11:späi eläjiden lugun mödhe i valdkundan koumanz' lidnankund pindan mödhe.

Kuusamo

Lidnanznam
Valdkund	Suomenma
Eläjiden lugu (2024)	14,813 ristitud
Pind	5,808,98 km²
Pämez'	Jouko Manninen (eloku 2015—)
Telefonkod	+358-
Aigvö	tal'vel UTC+2, kezal UTC+3

Lidnankundan sijaduz agjas i valdkundas (2020)

Istorii

Ende kalaidajiden saamalaižiden kaks' tal'vdundsijad oliba kundan tahondas, hö oliba assimiliruidud vai kükstud tulnuzil suomalaižil 18. voz'sadale. Nimitusen parallelid oma pohjoižsaam.: Guossán, suom.: kuusimaa («kuz'ma») i kazvatadud kuusamat («küz'mäine pu»).

Eländpunktan aluz om pandud torguindtel Botnižes lahtespäi Vauktan merennoks, sijaližen jumalanpertin tulend om registiruidud vl 1686. Kuusamon municipalitetan aluz om pandud vl 1868. Tal'vsodan i Jäl'gsodan jäl'ghe kundan päivnouzm 1,7 tuh. km² pindanke kändihe NSTÜ:n palaks. Kund sai lidnan statusad vl 2000.

Kuusamo šingotase mecan ümbriradmižel, pedranvodindal, avtoiden kohendusel, mail'man hihtandsportan tetabal Ruk-keskusel i mägisuks'kurortal (suom.: Ruka vspäi 1954, läz üht millionad turistoid vodes), penil edheotandoil turizman alusel. Kezaližed sporttoižendad oma kalatez, ujund venehil, matkturizm.

Geografijan andmused

Lidn sijadase agjan pohjoižpäivnouzmas, kundan keskuzpalas.

Matkad Venäman röunhasai (Karjal) om 40 km päivnouzmha orhal, agjan Oulu-pälidnhasai om 202 km suvipäivlaskmha orhal vai 215 km avtotedme, Hel'sinkihesai om 680 km suvhe orhal vai 795 km avtotedme, Pohjoine polärine pird om 60 km pohjoižhe. Lähembaižed lidnad oma Pudasjärvi 130 km suvipäivlaskmha avtol i Kemijärvi 115 km lodeheze orhal vai 140 km avtotedme. Lähembaižed raudtestancijad oma Taivalkoski 65 km suvipäivlaskmha orhal da avtotel i Sall (suom.: Salla) 99 km pohjoižhe orhal vai 115 km avtotedme. Toine mail'mansodan aigan kaidraižuine raudte 178 km pitte oli saudud da radoi lidnankundas.

Vn 2022 andmusiden mödhe lidnan ühthine pind om 5 808,98 km², sidä kesken kuivma — 4 978,57 km², vezi da sokaz ma ottas 830,41 nellikkilometrad.

Tobmuz

Kuusamon municipaline suim kogoneb 39 ezitajaspäi.

Edeline lidnan pämez' om Timo Halonen (2003−2015).

Eläjad

Vl 1980 kundan eläjiden lugu oli 17 200 ristitud, vl 2000 — 17 729 ristitud, vl 2010 — 16 492 ristitud, vl 2020 — 15 135 ristitud. Kaikiš suremb kundan ristitišt oli 20 795 eläjad vl 1965 i 18 687 eläjad vl 1995. Kundan eläjiden kaks' koumandest oma Kuusamo-lidnas.

Mamankelen mödhe (2016): suomen kel' — 98,1 %, ročin kel' — 0,2 %, toižed keled — 1,7 %.

Transport

«Suoper' — Kuusamo»-avtokontrol'punkt radab Venäman röunal (Karjalan Louhin rajon) 50 km suvipäivnouzmha lidnaspäi, punkt om saudud kaikiden täht vspäi 2006.

Kuusamon lendimport (KAO / EFKS, 117,1 tuh. passažiroid vl 2022) radab kudes kilometras pohjoižpäivnouzmha lidnan keskusespäi, matkad Ruk-kurorthasai om 27 km pohjoižhe. Tehtas reisid Hel'sinkihe i sezonreisid Päivlaskmaižen Evropan erasihe järedoihe lidnoihe.

Galerei

• 
  Lidnan torg (2015)
• 
  Kuusamon jumalanpert', vn 2005 nägu
• 
  Ruk-külä vl 2013
• 
  Kuusamon kul'turkeskuz (2012)
• 
  Kuusamon lendimportan sauvuz vl 2017

Irdkosketused

• Lidnankundan oficialine sait (kuusamo.fi). (suom.) (angl.)