Vitegr

Vitegr (ven.: Вы́тегра) om Venäman lidn da lidnankund Vologdan agjan lodehes. Se om Vitegran rajonan administrativine keskuz.

Vitegr
Вытегра

Lidnanznam	Flag
Valdkund	Venäma
Eläjiden lugu (2023)	10,292 ristitud
Pind	14,35 km²
Pämez'	Aleksandr Zimin (reduku 2017—)
Telefonkod	+7−81 746-xx-xxx
Avtokod	35
Aigvö	UTC+3 (MSK+0)

Etimologii

Vitegran Pagast mainitase kirjutadud purtkiš vspäi 1496, se om Anhimovo-külän enzne nimi, sijadase seičemes kilometras suvipäivnouzmha lidnaspäi. Vitegr-nimitusen tarkoiged augotižlibund om tundmatoi, no se om suomalaiž-ugrilaine.

Vozil 1710−1773 Vängi-külä oli lidnan sijas, Vängi-jogen nimen mödhe. «Vängi»-nimituz om karjalan kelen vengi-sanaspäi, znamoičeb «oja, pen' jogi, hijam (jogensarak)».

Istorii

Lidnanznaman istorine toižend (1781)

Eländpunkt mainitase ezmäižen kerdan vl 1496. Vl 1773 külä sai lidnan statusad i nimitihe nügüdläižikš suremban jogen mödhe. Saudihe pertištod vn 1776 oigedsaumaižen planiruindan mödhe.

Vozil 1715−1847 laivansauvomižen dok radoi Vitegr-jogen ülüižele lidnalpäi. Vll 1784−1922 Vitegr makundanke oli Oloncan agjan palaks. Läz 20 torgovanoiden erižpertid i kümne muštpachid oma mel'heižtahoikš.

Vitegr šingotase mecan ümbriradmižel (mecpilindan punümbriradai kombinat nomer 2), varhapanendal da transportiruindal, Volgan-Baltijanmeren veziten holitusel i turizmal.

Geografijan andmused

Vitegr sijadase ühtennimižen i Vängi-jogiden ühthejoksmusenno, Vitegr-jogen oiktal randal, 50 m ü.m.t. keskmäižel korktusel. Vitegran vezivaradim levineb jogen ülüižele.

Valdmad seištas vižtoštkümnes kilometras Änižen randištolpäi. Matkad Vologdhasai om 337 km suvipäivnouzmpolehe avtotedme. Lähembaižed lidnad oma Pudož (Karjal) 89 km pohjoižhe orhal vai 102 km avtotedme, Kargopol' (Arhangel'skan agj) 144 km pohjoižpäivnouzmha orhal vai 220 km avtol, Belozersk 131 km suvipäivnoumha orhal vai 195 km avtotedme.

Klimat om ven kontinentaline neps. Keza om läm', tal'v om pehmed päpaloin. Voden keskmäine lämuz om +3,8 C°, kezakun-elokun +14,7..+17,7 C°, tal'vkun-uhokun −5,9..−8,8 C°. Ekstremumad oma −49,4 C° (viluku, uhoku) i +35,7 C° (heinku, eloku). Kezaaigan minimum om −7,3 C° (kezaku), tal'vaigan maksimum om +9,7 C° (tal'vku). Ei voi panda halad kezaaigan heinkus vaiše (minimum +0,4 C°). Il'man lämuz voib olda madalamb mi −20 C° redukus-sulakus. Paneb sadegid 700 mm vodes, enamba heinkus-elokus (88..92 mm kus) i redukus (76 mm), vähemba uhokus-sulakus (30..35 mm kus).

Tobmuz

Lidnan sijaduz rajonas vn 2021 kartal (kundoiden röunad vspäi 2016)

Vitegr om lidnankundan üks'jäižeks eländpunktaks. Lidnankundan pind om 14,35 nellikkilometrad.

Lidnankundan tobmuden pämez' om sen Nevondkundan ezimez'. Lidnan Administracijan pämez' om Andrei Hromov vn 2022 redukuspäi. Edeline Administracijan pämez' om Aleksandr Jermolin (kül'mku 2017 — reduku 2022).

Eläjad

Vn 2010 Venäman rahvahanlugemižen mödhe lidnan eläjiden lugu oli 10 491 ristitud, rajonan kaks' videndest, vn 2021 — 10 386 ristitud. Kaik 10 232 eläjad oli lidnas vl 2017. Kaikiš suremb lidnan ristitišt oli 12 905 eläjad vl 1989.

Rahvahad (enamba 0,4 % vl 2021): venälaižed — 93,9 %, toižed rahvahad — 2,7 %, rahvahuden ozutandata — 3,4 %.

Ortodoksižen hristanuskondan nell' pühäpertid oma saudud lidnas: Pühäpäivän päjumalanpert' (1796−1800, sauvuz kävutase toižin), Sretenjan jumalanpert' (letihe vll 1869−1873) i kaks' časounäd.

Lapsiden opendusen aluzkundad oma nell' nimitadud päivkodid, kaks' keskškolad (nomer 1 i 2), rajonan lapsiden sädamižen pert', čomamahtoiden škol, Vitegran lapsiden da norišton sportškol. Vitegran politehnine tehnikum om lidnan professionaližen opendusen aluzkundaks.

Galerei

• 
  Lidnan ohjastusen pert' (2017), enzne Kuznecovan pert'
• 
  Sretenjan päjumalanpertin nägu vl 2017
• 
  Vitegran jogivaldmad vl 2017
• 
  Lapsiden čomamahtoiden škol (2014)
• 
  Sportkeskuz vl 2018

Irdkosketused

• Lidnan tobmuden sait (myvitegra.ru). (ven.)