Terbii

Terbii (Tb — terbium latinan kelel) om 65nz' himine element himižiden elementoiden periodižes tabludes, lantanoidoiden gruppaspäi (koumanz' grupp, kudenz' period), vanhtunuden klassifikacijan mödhe — koumanden gruppan laptalagrupp, IIIB.

Terbijan pallišk

65	0 2 8 27 18 8 2
Tb 158,92535
Terbii

Ühthine ümbrikirjutand

Element om harv londuses, pala Man kores — 4,3 grammad tonnas. Ročine Karl Gustav Mosander-himik avaiži terbijan vl 1843. Nimitihe Itterbü-žilon mödhe Stokhol'man sarišton Resarö-sarel, kuti koumed tošt elementad-ki (erbii, itterbii, ittrii).

Ei ole nimittušt biologižid rolid.

Fizižed ičendad

Terbii om pehmed tagokaz ninev hobedaižvauged mametall. Kristalline modifikacii toižetase 1289 C° lämudel.

Atommass — 158,92535. Ninevuz (normaližiš arvoimižiš) — 8,229 g/sm³. Suladandlämuz — 1629 K (1356 C°). Kehundlämuz — 3396 K (3123 C°).

Londuseline terbii kogoneb üks'jäižes stabiližes ¹⁵⁹Tb-izotopaspäi. Toižed 35 izotopad oma ratud radioaktivižed 136..158, 160..171 atommassanke, tetas 27 izomärad mugažo. Niišpäi kaikiš hätkembad oma ¹⁵⁸Tb-izotop 180 vot pol'čihodamižen pordonke, ¹⁵⁷Tb (T_½=71 vot) i terbii-160 (72,3 päivest). Kaikiš hätkembad eläjad izomärad oma ^156m1Tb (T_½=24,4 časud) i ^154m2Tb (22,7 časud). Izotopad čihotas β- i protonižen (izotopad 138, 140, 142, 144), α- (izotopad 148, 150 i 152), α- i β-čihodamižen (izotopad 149..152) vai muite β-čihodamižen kal't (kaik toižed), kebnembad kändasoiš gadolinijaks, jüžmakombad disprozijaks, izotopad 154, 156 i 158 — molembikš, izotopad 140, 142, 144, 149..152 — gadolinijaks i evropijaks.

Himižed ičendad

Metall reagiruib kaikidenke galogenidenke i hapanikanke, vedenke, rikmuiktusenke. Oleskeleb reakcijoid azotanke, hil'nikanke, rikinke i boranke ližalämudel. Muigotandmär om +3 tobjimalaz, oleldab +2 i +4.

Kävutand

Ottas kävutamižhe terbijad metallurgijas, elektronikas i magnitoiden tehmižes. Tehtas kulundan da ul'trakulundan vägevid purtkid ühthesuladusespäi raudanke. Kävutadas terbijan hapandust avaros TV- i monitoriden teletorvuziš flüorescirujaks vihandaks agentaks. Elementan päeksportör — Kitai, mugažo om löudmižsijid AÜV:oiš, Kazahstanas, Venämas, Ukrainas, Avstralijas, Brazilijas, Indijas da Skandinavijas. Maksoi 1000 US$ kilogrammas vl 2016, arv vajehtase lujas metallan puhthudehe kacten.

Irdkosketused

• Terbii webelements.com-saital. (angl.)
• Kirjutuz terbijas Himižiden elementoiden populärižes n-t.ru-kirjištos. (ven.)