Novokuzneck (ven.: Новокузне́цк, sijaline oficialižetoi Kuzn' , ven.: Ку́зня) om Venäman lidn da lidnümbrik Kemerovon agjan suvipalas. Se om agjan ühtenz' lidn pindan mödhe i kahtenz' lidn eläjiden lugun mödhe (Kemerovon jäl'ghe), mugažo om Novokuzneckan rajonan administrativižeks keskuseks.

Novokuzneck
Новокузнецк
 Lidnanznam
 Flag
Valdkund Venäma
Eläjiden lugu (2024) 531,186 ristitud
Pind 424,27 km²
Novokuzneck Новокузнецк
Pämez' Sergei Kuznecov
(kezaku 2013—)
Telefonkod +7−3843-xxx-xxx
Avtokod 42, 142
Aigvö UTC+7 (MSK+4)


Trolleibusan maršrutad lidnan kartal (2015)

Istorii

vajehta

Eländpunktan aluz om pandud vl 1618 kuti Kuzneckan lidnuz (ven.: Кузнецкий острог), vl 1620 sirtihe lidnust Tom'-jogen oiktaha randha. Se sai lidnan statusad vl 1622, udesnimitihe Kuzneck-Sibirskijaks.

Vspäi 1929 zavottihe sauda metallurgišt tegint i panihe Sad-lidn-žilod senno. Vn 1931 kombinat radaškanzi sijaližel torhudel (raudkivend Taštagolaspäi 160 km suvhe, pästab rel'soid), i 3. päiväl heinkud kätihe žilod Novokuzneck-lidnaks. Vn 1932 joksten ühtištadihe lidnoid, vhesai 1962 nimitihe Stalinsk:aks, sid' nügüdläižikš. Vspäi 1964 toine metallurgine Päivlaskmaižen Sibirin kombinat om saudud (koks, vanund), vspäi 2011 vanh kombinat mülüb sihe.

Novokuzneck šingotase kivihilen samižel (kaivuded i kar'jerad, seičeme kompanijad) i energijan tehmižel, raudan, sen ühthesuladusiden i alüminijan metallurgijal, mašiništonsauvomižel i sömtegimištol, mugažo cementtegim i londuseližen gazan nozoltusen tegim ratas.

Geografijan andmused

vajehta

Lidn sijadase Kondom-jogen (ven.: Ко́ндома) lanktendan Tomihe randoil (Obin oigedpol'ne bassein), 192..445 m ü.m.t. korktusil. Voib olda manrehkaidusid kudhe ballhasai.

Matkad Kemerovohosai om 188 km lodeheze-pohjoižhe orhal, 218 km avtol vai raudtedme. Lähembaižed lidnad oma Osinniki seičemes kilometras suvhe i Prokopjevsk kümnes kilometras lodeheze orhal sen röunhasai.

Klimat om ven kontinentaline. Voden keskmäine lämuz om +2,1 C°, kezakun-elokun +16,4..+18,8 C°, tal'vkun-uhokun −13,0..−15,2 C°. Ekstremumad oma −47,7 C° (viluku) i +36,0 C° (heinku, eloku). Kezaaigan minimum om −1,4 C° (kezaku), tal'vaigan maksimum om +7,9 C° (uhoku). Ei voi panda halad heinkus-elokus (elokun minimum om +0,2 C°). Paneb sadegid 447 mm vodes, enamba kezakus-elokus (54..69 mm kus), vähemba uhokus-keväz'kus (16..18 mm kus). Mahusen kül'mdandan keskmäine süvüz om 190 santimetrad.

Tobmuz

vajehta
 
Lidnan rajonad: (vn 2008 kart)
     Tegimiden rajon      Kuzneckan rajon      Kuibiševan rajon      Novoil'jinskii rajon (vspäi 1998)      Ordžonikidzen rajon      Keskuzrajon

Novokuzneck om lidnümbrikon üks'jäižeks eländpunktaks. Lidn jagase kudeks administrativiž-territorialižeks rajonaks, ned ei olgoi municipaližikš ühtnikoikš: Tegimiden, Kuzneckan, Kuibiševan, Novoil'jinskii (vspäi 1998), Ordžonikidzen i Keskuzrajon.

Eläjad

vajehta

Vn 2010 Venäman rahvahanlugemižen mödhe lidnan eläjiden lugu oli 547 904 ristitud, vn 2021 — 537 480 ristitud. Kaik 552 445 eläjad oli lidnas vl 2017. Kaikiš suremb lidnan ristitišt oli 602 tuh. eläjid vl 1991. Enamba mi 1,16 mln ristituid elädas kaikes lidnaglomeracijas (2021).

Rahvahad (enamba 0,3 % vl 2010): venälaižed — 92,4 %, totarlaižed — 0,9 %, ukrainalaižed — 0,9 %, saksalaižed — 0,6 %, tadžikalaižed — 0,5 %, azerbaidžanlaižed — 0,4 %, armenijalaižed — 0,3 %, šorijalaižed — 0,3 %, toižed rahvahad — 1,6 %, rahvahuden ozutandata — 2,1 %.

Transport

vajehta

Avtobusad (42 maršrutad), trolleibusad (seičeme jonod), tramvaid (vspäi 1933, om saudud kuz' maršrutad) i taksid oma kundaližeks transportaks lidnas. Elektrojonused ühtenzoittas ezilidnoidenke i Novosibirskanke, lidnelektrojonusen maršrut radab vagzalan i Novokuzneck-Pohjoine-raudtestancijan keskes. Avtobusoiden 47 maršrutad lähttas ezilidnoihe. Kaik nell' avtotesildad (oma saudud vll 1953−1972) i üks' raudtesild (1940-nziš vozišpäi) ühtenzoittas Tomin randoid lidnan südäimes, mugažo sildoiden rivi om Tomin huras Ab-ližajoges päliči (ven.: Аба́ 71 km pitte). Rengazavtote 50 km pitte om saudud 1980-nziden lopus i 1990-nziden voziden augotišes, se ei ole täudeks renghaks. Jogitransport radoi vhesai 2014.

Rahvahidenkeskeine soda- da civiline Novokuzneck-Spičenkovo-lendimport B.V. Volinovan nimed[1] (NOZ / НВК / UNWW, 534 tuh. passažiroid vl 2023) sijadase 24 km lodeheze lidnan keskuzpalaspäi, sen territorii mülüb lidnha vspäi 2022. Tehtas reisid Venäman järedoihe lidnoihe i verhiden maiden lebutahoiže (Hurgad, Antal'j, Phuket, Pattai).

Galerei

vajehta

Homaičendad

vajehta
  1. Rahvahidenkeskeižen Novokuzneck-Spičenkovo-lendimportan sait (aerokuz.ru). (ven.)

Irdkosketused

vajehta



Kemerovon agjan lidnad
Anžero-Sudžensk | Belovo | Berözovskii | Gur'jevsk | Jurg | Kaltan | Kemerovo | Kiselövsk | Leninsk Kuzneckii | Mariinsk | Meždurečensk | Miski | Novokuzneck | Osinniki | Polisajevo | Prokopjevsk | Salair | Taig | Taštagol | Topki