Mončegorsk

Mončegorsk (ven.: Мончего́рск) om Venäman lidn da lidnümbrik alištunudenke territorijanke Murmanskan agjan keskuzpalan päivlaskmas. Se om agjan nellänz' lidn eläjiden lugun mödhe.

Mončegorsk
Мончегорск

Lidnanznam	Flag
Valdkund	Venäma
Eläjiden lugu (2023)	39,477 ristitud
Pind	26 km²
Pämez'	Dmitrii Staroverov (sügüz'ku 2013—, Дмитрий Староверов)
Telefonkod	+7−81 536-xx-xxx
Avtokod	51
Aigvö	UTC+3 (MSK+0)

Istorii

Mončanlaht-eländpunkt kändihe žiloks vl 1935 ümbriradamha vas'ken i nikelin löudmižsijid. Žilo sai lidnan statusad vl 1937. Nügüd'aigan todas torhut Noril'skaspäi.

Mončegorsk šingotase mujumetalloiden pästandal (vas'k, nikel', kobal't, kuld, hobed, platin, palladii), sen uz' puhthamb ekologižikš tegim linneb saudud vll 2022−2025; mehanine tegim, mebel'fabrik, omblendfabrik i piccan tegim ratas mugažo.

Geografijan andmused

Mončegorskan lidnümbrikon sijaduz agjas (2011)

Lidn sijadase Monč-jogen i Imandr- da Lumbolk-järviden randoil, 128 m ü.m.t. keskmäižel korktusel. Taho nimitase Mončetundraks: monč znamoičeb «čoma», tundr — «mägimassiv» saameks.

Matkad Murmanskhasai om 115 km pohjoižhe. Lähembaine lidn om Olenegorsk kaks'kümnes vides kilometras pohjoižpäivnouzmha orhal, raudtel vai 35 km «Kol»-trassadme.

Klimat om subarktine meren pirdoidenke, korktanke relätiviženke nepsudenke (70..92 % kuidme). Voden keskmäine lämuz om +1,3 C°, kezakun-elokun +12,5..+16,7 C°, tal'vkun-uhokun −8,0..−12,5 C°. Ekstremumad oma −43,2 C° (viluku) i +33,0 C° (kezaku). Kezaaigan minimum om −3,8 C° (kezaku), tal'vaigan maksimum om +8,0 C° (viluku). Ei voi panda halad heinkus vaiše. Paneb sadegid 619 mm vodes, enamba kezakus-elokus (69..78 mm kus), vähemba vilukus-sulakus (33..37 mm kus).

Polärižen ön hätkeližuz om 24 päivest (10. tal'vku — 2. viluku). Polärine päiv oleskeleb 52 päivest (27. semendku — 17. heinku).

Tobmuz

Kaik koume eländpunktad mülüdas lidnümbrikho Mončegorskan ližaks, niiden kesken «Mončegorsk — Olen'j-raudten 27. kilometr»-eländpunkt (2359 rist. vl 2010). Lidnümbrikon pind — 3400 km².

Lidnümbrikon pämez' om Deputatoiden Nevondkundan ezimez'. Lidnan Administracijan pämez' om Viktor Sadčikov vn 2018 kül'mkuspäi.

Eläjad

Vn 2010 Venäman rahvahanlugemižen mödhe lidnan eläjiden lugu oli 45 361 ristitud, lidnümbrikon — 47 975 ristitud, vn 2021 — 39 962 ristitud (lidn). Vl 2017 kaik 42 581 ristitud elihe lidnas i 45 955 ristitud kaikes lidnümbrikos. Kaikiš suremb lidnan ristitišt oli 68 652 eläjad vl 1989, lidnümbrikon — 55 060 eläjad vl 2002.

Rahvahad (enamba 1 % lidnümbrikos vl 2010, ozutadud rahvahudenke): venälaižed — 91,1 %, ukrainalaižed — 3,0 %, vaugedvenälaižed — 1,5 %, azerbaidžanlaižed — 1,1 %, toižed rahvahad — 3,3 %.

Ortodoksižen hristanuskondan kaks' pühäpertid oma avaitud lidnas: Sündun Voznesenjan päjumalanpert' (om letud vll 1992−1997) i Trifon Pečengalaižen jumalanpert' (om saudud tošti nevondkundaližes sauvusespäi vll 1988−1989). Islaman loičendpert' radab.

Lapsiden opendusen aluzkundad oma päivkodid, keskškolad. Mončegorskan politehnine kolledž i Pohjoine fizkul'turan da sportan kolledž oma lidnan profopendusen aluzkundoikš.

Galerei

• 
  Lidnan administracii Revolücijan torgul vl 2010
• 
  Sündun Voznesenjan päjumalanpert', vn 2008 nägu
• 
  Kolan kaivuzmetallurgižen kompanijan «Severonikel'»-tehmižpalakund vl 2008
• 
  Kul'turkeskuz (2008)
• 
  Laplandii-adivpert' Revolücijan torgul (2008)

Irdkosketused

• Lidnümbrikon tobmuden sait (monchegorsk.gov-murman.ru). (ven.)
• Lidnan istorijan muzejan sait (mig.org.ru). (ven.)
• Mujukiven muzejan sait (museumk.murm.muzkult.ru). (ven.)