Turin

Turin (ital.: Torino [toˈriːno], sijaline virkand: [tyˈriŋ]) om Italijan lidn valdkundan lodehes. Se om Pjemont-agjan (regionan) administrativine keskuz, valdkundan nellänz' lidn eläjiden lugun mödhe.

Turin
Torino

Lidnanznam	Flag
Valdkund	Italii
Eläjiden lugu (2023)	843,514 ristitud
Pind	130,17 km²
Pämez'	Stefano Lo Russo (reduku 2021—)
Telefonkod	+39-(0)11
Aigvö	tal'vel UTC+1, kezal UTC+2

Lidnan kart (2013)

Lidn vastsi Tal'veližid Olimpižid vändoid vl 2006.

Istorii

Eländpunktan aluz om pandud Rimalaižen imperijan aigan vl 28 edel meiden erad kuti rimalaižiden Kastra Turinorum-sodalager' (latin.: Castra Taurinorum).

Turin šingotase nenil sarakoil: FIAT-konglomeratan edheotandad (avtosauvomine, metallurgii, vagonad, traktorad, laivlikutimed), pörutügiden pästand, mašinansauvomine, himine, farmaceftine, omblendtegimišt, sömtegimišt, mugažo Iveco-jüguavtoiden kompanijan päfater om saudud lidnas.

Geografijan andmused

Lidn sijadase tazangištol, Po-jogen randal, Päivlaskmaižiden Al'piden pautkidenno, 240 m ü.m.t. keskmäižel korktusel. Al'piden ezimägišt sijadase lidnan suvipäivnouzmas. Matkad Rimhasai om 520 km suvipäivnouzmha orhal, 690 km avtotedme vai raudtel. Lähembaine järed lidn om Milan 140 km päivnouzmha-pohjoižpäivnouzmha avtotedme vai raudtedme.

Klimat om subtropine nell'sezonine. Voden keskmäine lämuz om +13,1 C°. Ekstremumad oma −21,8 C° (uhoku) i +37,1 C° (eloku). Paneb sadegid 981 mm vodes, enamba sulakus-kezakus (104..145 mm kus) i redukus (106 mm), vähemba tal'vkus-uhokus (45..48 mm kus).

Tobmuz

Lidnan ümbrikod i fartalad (2016)

Turin jagase kahesaks nomeruidud ümbrikoks (üks'lugu ital.: circoscrizione), ned alajagasoiš 34 nimitadud fartalaks (üks'lugu quartiere).

Turinan lidnannevondkund kogoneb 40 ezitajaspäi. Kaik rahvaz valičeb lidnan pämest (ital.: sindaco di Torino) kerdan vides vodes, ühten kahtenden strokun voimuz om olmas. Edeline lidnan pämez' om Kjara Appendino (Chiara Appendino, kezaku 2016 — reduku 2021).

Eläjad

Vl 2012 lidnan eläjiden lugu oli 911 823 ristitud, vl 2016 — 882 523 ristitud. Turin oli millionnikaks vll 1961−1990, kaikiš suremb lidnan ristitišt oli 1 167 968 eläjad vl 1971. Ristitišt ližadub möst vspäi 2011 immigracijan tagut. Läz 1,7 mln eläjid om ezilidnoidenke (2017).

Transport

Avtobusad, tramvaid (lidnan keskuses), metropoliten (vspäi 2006, 1 jono, 21 stancijad, 13 km raudted), ezilidnelektrojonused i velosipedad oma kundaližeks transportaks lidnas. Turistižed laivad ujudas Po-jogedme. Kiruhjonused ühtenzoittas Milananke.

Rahvahidenkeskeine civiline Turinan lendimport (TRN, 4 mln passažiroid vl 2018) sijadase Kazelle-Torineze-kundas 16 km pohjoižhe-lodeheze lidnan keskusespäi. Tehtas reisid Evropan surihe lidnoihe, Marokho (Kasablank), mugažo Italijan suven lidnoihe.

Irdkosketused

• Kommunan tobmuden oficialine sait (comune.torino.it). (ital.)