Turin

Turin (ital.: Torino [toˈriːno], sijaline virkand: [tyˈriŋ]) om Italijan lidn valdkundan lodehes. Se om Pjemont-agjan (regionan) administrativine keskuz, valdkundan nellänz' lidn eläjiden lugun mödhe.

Turin
Torino

Lidnanznam	Flag
Valdkund	Italii
Eläjiden lugu (2023)	843,514 ristitud
Pind	130,17 km²
Pämez'	Stefano Lo Russo (reduku 2021—)
Telefonkod	+39-(0)11
Aigvö	tal'vel UTC+1, kezal UTC+2

Lidnan kart (2013)

Lidn vastsi Tal'veližid Olimpižid vändoid vl 2006.

Istorii

Eländpunktan aluz om pandud Rimalaižen imperijan aigan vl 28 edel meiden erad kuti rimalaižiden Kastra Turinorum-sodalager' (latin.: Castra Taurinorum).

Turin šingotase nenil sarakoil: FIAT-konglomeratan edheotandad (avtosauvomine, metallurgii, vagonad, traktorad, laivlikutimed), pörutügiden pästand, mašinansauvomine, himine, farmaceftine, omblendtegimišt, sömtegimišt, mugažo Iveco-jüguavtoiden kompanijan päfater om saudud lidnas.

Geografijan andmused

Lidn sijadase tazangištol, Po-jogen randal, Päivlaskmaižiden Al'piden pautkidenno, 240 m ü.m.t. keskmäižel korktusel. Al'piden ezimägišt sijadase lidnan suvipäivnouzmas. Matkad Rimhasai om 520 km suvipäivnouzmha orhal, 690 km avtotedme vai raudtel. Lähembaine järed lidn om Milan 140 km päivnouzmha-pohjoižpäivnouzmha avtotedme vai raudtedme.

Klimat om subtropine nell'sezonine, päivoikaz kezal. Voden keskmäine lämuz om +13,1 C°, kezakun-elokun +21,0..+23,2 C°, tal'vkun-uhokun +3,3..+4,9 C°. Ekstremumad oma −21,8 C° (uhoku) i +37,1 C° (eloku). Kezaaigan minimum om +4,3 C° (kezaku), tal'vaigan maksimum om +26,6 C° (uhoku). Ei voi panda halad kezakus-sügüz'kus. Paneb sadegid 981 mm vodes, enamba sulakus-kezakus (104..145 mm kus) i redukus (106 mm), vähemba tal'vkus-uhokus (45..48 mm kus). Kun keskmäine relätivine nepsuz vajehtase 72..80 % röunoiš päiči keväz'kus, konz se om 67 %.

Tobmuz

Lidnan ümbrikod i fartalad (2016)

Turin jagase kahesaks nomeruidud ümbrikoks (üks'lugu ital.: circoscrizione), ned alajagasoiš 34 nimitadud fartalaks (üks'lugu quartiere).

Turinan lidnannevondkund kogoneb 40 ezitajaspäi. Kaik rahvaz valičeb lidnan pämest (ital.: sindaco di Torino) kerdan vides vodes, ühten kahtenden strokun voimuz om olmas. Edeline lidnan pämez' om Kjara Appendino (Chiara Appendino, kezaku 2016 — reduku 2021).

Eläjad

Vl 2012 lidnan eläjiden lugu oli 911 823 ristitud, vl 2016 — 882 523 ristitud. Turin oli millionnikaks vll 1961−1990, kaikiš suremb lidnan ristitišt oli 1 167 968 eläjad vl 1971. Ristitišt ližadub möst vspäi 2011 immigracijan tagut. Läz 1,7 mln eläjid om ezilidnoidenke (2017).

Transport

Avtobusad, tramvaid (lidnan keskuses), metropoliten (vspäi 2006, üks'jäine jono 23 stancijanke, 15,1 km raudted), ezilidnelektrojonused i velosipedad oma kundaližeks transportaks lidnas. Turistižed laivad ujudas Po-jogedme. Kiruhjonused ühtenzoittas Milananke.

Rahvahidenkeskeine civiline Turin-lendimport (TRN / LIMF, 4,2 mln passažiroid vl 2022) sijadase Kazelle-Torineze-kundas 16 km pohjoižhe-lodeheze lidnan keskuzpalaspäi. Tehtas reisid Evropan surihe lidnoihe, Marokho (Kasablank), mugažo Italijan suven lidnoihe.

Irdkosketused

• Kommunan tobmuden oficialine sait (comune.torino.it). (ital.)