Kitee

Kitee (mugažo suomen kelel, virkand: [ˈkitɛː], roč.: Kides) om Suomenman lidn da lidnankund valdkundan suvipäivnouzmas. Se om Pohjoižkarjal-agjan koumanz' lidnankund videspäi eläjiden lugun mödhe.

Kitee (veps. i suom.)
Kides (roč.)

Lidnanznam
Valdkund	Suomenma
Eläjiden lugu (2024)	9,607 ristitud
Pind	1,724,38 km²
Pämez'	Pekka Hirvonen (sulaku 2021—)
Telefonkod	+358-
Aigvö	tal'vel UTC+2, kezal UTC+3

Lidnankundan sijaduz agjas i valdkundas (2020)

Istorii

Kitee-eländpunkt mainitase Uz'lidnan Vodin pätinan aigkirjas vspäi 1500 Kit'jag- (ven.: Китьяга) i möhemba Kitehes-nimitusidenke. Municipalitetan aluz om pandud vl 1631. Kund sai lidnan statusad vl 1992. Mülütihe Kesälahti-kundad sihe vl 2013.

Kitee šingotase sauvondmaterialiden pästandal: mecpilindan i poltuzgranuloiden fabrik («Stora Enso»), krepindad («Surfactor Finland Oy»), klejanfabrik («Momentive Specialty Chemicals Oy»), kividen rouhim («Kivisampo»). Toižiden sarakoiden edheotandad oma «Veekmas»-avtogreideriden kompanii, magaduzmeblin koivuspäi tegim («Kiteen Huonekalutehdas Oy»), dizainerkaluiden «Marimekko»-kompanijan omblendfabrik, maidtegim («Kiteen Meijeri Oy»). Kiteen raudtestancii om kahtenz' surtte valdkundas mecjüguiden tranzitan mödhe, radab kahesas kilometras lidnan keskusespäi. Ende lidn oli tetab illegaližen alkogolin pästandal. «Nightwish»-muzikgrupp om lidnan rezidentaks i järed valdkundmaksoidenandai.

Geografijan andmused

Lidn sijadase agjan suvižes čogas, ühtennimižen järven (suom.: Kiteenjärvi, läz 25 km²) päivlaskmaižel randal. Kaik om 13 järved municipalitetas.

Matkad Venäman röunhasai om kaks'kümne kilometrad suvipäivnouzmha. Matkad agjan Jogensu-keskushesai om 59 km pohjoižhe-lodeheze orhal, 67 km avtotel vai raudtel, Hel'sinki-pälidnhasai om 355 km suvipäivlaskmha orhal, 400 km avtotedme vai raudtedme. Toižed lähembaižed lidnad (avtol) om Sortaval (Venäma) 101 km suvipäivnouzmha i Savonlidn (Suvisavo) 84 km päivlaskmha-suvipäivlaskmha. «Kouvol — Jogensu»-raudtekeskust läbitab Kiteed.

Vn 2022 andmusiden mödhe lidnankundan pind om 1 724,38 km², sidä kesken kuiv ma — 1 253,82 km², vezi i sokaz tahond ottas nelländest (470,56 km²).

Tobmuz

Kiteen municipaline suim kogoneb 35 ezitajaspäi.

Edeližed lidnan pämehed oma Eeva-Liisa Auvinen (sügüz'ku 2013 — keväz'ku 2021), Kirsi Hämäläinen (2003 — sügüz'ku 2013).

Eläjad

Vl 1980 lidnankundan eläjiden lugu oli 14 546 ristitud, vl 2000 — 13 283 ristitud, vl 2010 — 11 666 ristitud, vl 2020 — 10 129 ristitud. Kaikiš suremb kundan ristitišt oli 14 653 eläjad vl 1985. Ristituiden pol' eläb lidnankundan keskuses.

Mamankelen mödhe (2016): suomen kel' — 95,3 %, toižed keled — 4,7 %.

Galerei

• 
  Kiteen lüteranine jumalanpert' (om saudud vl 1886), vn 2020 nägu)
• 
  Greideran «Veekmas S-2428»-model' vl 2016
• 
  Lidnan zoopark (2014)
• 
  Kiteen raudtestancijan sauvuz vl 2008

Irdkosketused

• Lidnan tobmuden sait (kitee.fi). (suom.) (angl.)