Zal'cburg

Zal'cburg (saks.: Salzburg [ˈzalt͡sbʊɐ̯k], sen bavarijan pagin: Soizburg «sollidnuz», avstrijan virkand [ˈsaltsbʊʁk]) om lidn Avstrijan lodehes. Se om Zal'cburg-federacijanman administrativine keskuz da kaikiš suremb lidn, valdkundan nellänz' lidn eläjiden lugun mödhe.

Zal'cburg
Salzburg

Lidnanznam	Flag
Valdkund	Avstrii
Eläjiden lugu (2023)	156,619 ristitud
Pind	65,65 km²
Pämez'	Bernhard Auinger (semendku 2024—, Bernhard Auinger)
Telefonkod	+43−662
Aigvö	tal'vel UTC+1, kezal UTC+2

Istorii

Nügüdläižen eländpunktan aluz om pandud vl 700 Rupert-episkopal-pühämehel. Hän pani kahten jumalankodin alusid, ned kändihe tuleban aigan lidnan südäitukuks: Pühän Petran benediktine abbatuz (mez'jumalankodi) i Nonnberg-naižjumalankodi. Vl 739 panihe lidnad episkopan rezidencijaks, se oli hristanuskondan missioneroiden radmižen keskusen al'pižes regionas 8. voz'sadan lopuspäi. Nimitihe lidnad keitandsolan äiluguižiden löudmižsijiden tagut ümbristoš siš-žo aigaspäi.

Vll 1849−1918 lidn oli Zal'cburgan gercogkundan keskuseks i mülüi Avstrii da Mad'jaranma-valdkundha. Avaitihe Zal'cburgan päraudtestancijad vl 1860. Lidnan istorine keskuz mülüb UNESCO:n Mail'man jäl'gusen nimikirjuteshe vspäi 1996.

Zal'cburg šingotase korktoiden tehnologijoiden edheotandoil (avtomatizacii, programholitusen sädand), telekommunikacižeks keskuseks, mul'timedijan industrijal, sömtegimištol (mineralveded, olud). Manipulätoroiden Palfinger-tegii i iknoiden da uksiden MACO-furnituran kompanii saudihe iceze päfateroid lidnas. Jomiden Red Bull GmbH-koncernan päfater sijadase ezilidnas. Zal'cburgan rengaz radab avto- i motovoibuižiden täht päivnouzmha lidnaspäi vspäi 1968. Londuseližen gazan «Haidah»-varažom (2,8 mlrd m³) om kahtenz' surtte Keskuzevropas.

Geografijan andmused

Lidn sijadase federacijanman pohjoižes, 424 m ü.m.t. keskmäižel korktusel. Matkad Ven-pälidnhasai om 300 km päivnouzmha, Münhenhasai om 145 km päivlaskmha, Saksanman röunhasai om viž kilometrad lodeheze, päivlaskmha i suvipäivlaskmha.

Klimat om ven. Voden keskmäine lämuz om +9,8 C°, kezakun-elokun +18..19 C°, tal'vkun-uhokun −1..+1 C°. Paneb sadegid 1120 mm vodes, enamba semendkus-elokus (130..172 mm kus), vähemba tal'vkus (47 mm) i uhokus (39 mm).

Tobmuz

Zal'cburgan administrativine jagand (2008)

Lidn jagase 24 nimitadud lidnfartalaks (üks'lugu saks.: Stadtteil) i koumeks lidnantagaižeks eläntoittud tahoks (üks'lugu Landschaftsraum).

Nened mehed radoiba lidnan pämehen radnikusel (saks.: Bürgermeister der Stadt Salzburg) ende: Haral'd Proiner (Harald Preuner, sügüz'ku 2017 — semendku 2024), Hainc Šaden (Heinz Schaden, semendku 1999 — sügüz'ku 2017).

Eläjad

Vl 2011 lidnan eläjiden lugu oli 145 367 ristitud. Kaikiš suremb ristitišt om nügüd'.

Kaik nell' universitetad ratas lidnas.

Irdkosketused

• Lidnan oficialine sait (stadt-salzburg.at). (saks.)