Aktobe

Aktobe (kaz.: Ақтөбе / Aqtöbe [ɑqtɵbʲe], znamoičeb «vauged kukkaz»; ven.: Актобе́, edel 1999. vot oli Актю́бинск) om lidn Kazahstanan lodehes. Se om valdkundan nellänz' lidn eläjiden lugun mödhe, Aktoben agjan administrativine keskuz (vspäi 1932).

Aktobe
Ақтөбе / Aqtöbe

Lidnanznam	Flag
Valdkund	Kazahstan
Eläjiden lugu (2024)	570,475 ristitud
Pind	2,375,64 km²
Pämez'	Azamat Beket (kezaku 2023— Азамат Бекет)
Telefonkod	+7−7132-xxx-xxx
Aigvö	UTC+5

Lidnan sijaduz agjas i valdkundas (2006)

Istorii

Eländpunktan aluz om pandud vl 1869 kuti Ak Tobe-lidnuz. Se sai lidnan statusad vl 1891. Vl 1902 «Orenburg — Taškent»-raudte läbiti lidnad. Toižen mail'man sodan aigan sirtihe järedoid tegimid sihe Moskvaspäi i Päivnouzmaižes Ukrainaspäi.

Nevondkundaližil vozil Aktobe kändihe tegimišton keskuseks, mugoine tämbäi-ki. Nened ižandusen sarakod oma šingotadud: hromühtnendoiden tegimed, himine sarak, sömtegimišt, maižanduzmašinoiden sauvomine, sauvond.

Geografijan andmused

Lidn sijadase agjan pohjoižes, Ilek-jogen randoil (kaz.: Елек, Uraljogen hura ližajogi), 225..250 m korktusil valdmeren pindan päl, stepin rajonas. Om äi melad manaluižes, se lähteb purtkidenke da jäb pindal, vauged mujul.

Klimat om terav kontinentaline ven kuivahk. Voden keskmäine lämuz om +5,3 C°. Ekstremumad oma −48,5 C° (viluku) i +42,9 C° (eloku). Kezaaigan minimum om −0,5 C° (kezaku), tal'vaigan maksimum om +11,2 C° (tal'vku). Ei voi panda halad heinkus-elokus. Paneb sadegid 333 mm vodes, kuidme läz tazomäras, enamba sulakus-kezakus (31..35 mm kus), vähemba sügüz'kus (19 mm).

Tobmuz

Lidnan administracijale alištunu territorii (purpurmuju) da lidnan röun (hahksinine)

Vspäi 1997 enččen Aktoben rajonan territorii alištub lidnan administracijale. Lidn jagase nelläks planiruindrajonaks da kahteks tegimištzonaks generaližen planan mödhe.

Lidnan tobmuden pämez' om sen administracijan (akimatan) pämez' (akim, kaz.: Ақтөбе қаласының әкімі). Edeližed akimad oma Murat Žurebekov (Мұрат Жүребеков, viluku 2022 — kezaku 2023), Ashat Šaharov (keväz'ku 2020 — kül'mku 2022), Mavr Abdullin (kezaku 2019 — keväz'ku 2020), Il'jas Ispanov (Ілияс Еспанов, heinku 2016 — kezaku 2019).

Eläjad

Vl 2013 lidnan eläjiden lugu oli 371 546 ristitud, agjan läz pol't, vl 2019 (enččiš röunoiš) — 429 462 ristitud. Lidnan pind külärajonita oli 297,39 km², ühtištadihe Aktobed niidenke vn 2018 keväz'kuspäi. Pind enččenke videnke külärajonanke om 2375,64 nellikkilometrad, ristitišt niidenke (toižin sanoin, lidnan uziš röunoiš) oli 477 052 eläjad vn 2018 augotišes, 559 965 eläjad vl 2023. Kaikiš suremb lidnan ristitišt om nügüd', ezilidnoidenke-ki.

Rahvahad (enamba 1 % vn 2015 zavodindas) oma kazahlaižed — 76,3 %, venänikad — 16,9 %, ukrainalaižed — 2,7 %, totarlaižed — 1,5 %, toižed rahvahad — 2,6 %.

Rahvahad (vn 2022 augus): kazahlaižed — 81,4 %, venänikad — 13,2 %, ukrainalaižed — 1,9 %, totarlaižed — 1,2 %, saksalaižed — 0,5 %, toižed rahvahad — 1,8 %.

Galerei

• 
  Lidnan akimatan sauvuz (2008)
• 
  Ph. Mikulai-čudonsädajan päjumalanpert' i Nur Gasir-mečet', vn 2014 nägu
• 
  MEGA Aktobe-torguimižbobuštuzkeskuz (nüg. Keruen City), vn 2014 nägu
• 
  Il'mvägiden sodainstitut Talgat Bigel'dinovan nimed (2021)
• 
  Aktobe-lendimportan terminal vn 2009 tal'vkus
• 
  Aktobe-päraudtestancii vl 2005

Irdkosketused

• Aktobe-lidnan akimatan lehtpoled oficialižel gov.kz- saital. (kazah.) (ven.) (angl.)