Sämžan ümbrik

Sämžan ümbrik (ven.: Ся́мженский о́круг) om ümbrik (edel vn 2022 kezakud — rajon) Venäman Vologdan agjas.

Sämžan ümbrik
Сямженский округ

Znam	Flag
Valdkund	Venäma
Administrativine keskuz	Sämž
Eläjiden lugu (2023)	8,049 ristitud
Pind	3,949,98 km²

Vspäi 1953 administrativine keskuz om Sämž-žilo (ümbrikon ristitišton läz pol't).

Istorii

Ümbrikon aluz om pandud kut rajon vn 1929 heinkun 15. päiväl Pohjoižen randan Vologdan ümbrikho, Djakovskai-külän keskuseks (nece külä vl 1953 oli ühtištadud toižidenke külidenke Sämž-küläks). Vn 1930 heinkun 30. päiväl heittihe Vologdan ümbrikod, sid' vozil 1930−1931 da 1935−1936 Sämžan rajon mülüi Pohjoižhe randha kut administrativine ühtnik. Vozil 1931−1935 rajonan territorii oli jagadud Tot'man da Harovskan rajoniden keskes. Vozil 1936−1937 rajon mülüi Pohjoižhe agjaha.

Vn 1937 sügüz'kun 23. päiväspäi mülüb Vologdan agjaha. Vozil 1962−1965 rajonan territorii oli ühtištadud Harovskan rajonanke. Ümbrik om olmas nügüdläižiš röunoiš vspäi 1935.

Geografijan andmused

Sämžan ümbrik sijadase agjan keskuses, pohjoižpäivnouzmha Vologdaspäi. Pind — 3 949,98 nellikkilometrad. Mec otab territorijan viž kudendest (3275 km²), kavag'mecad oma enambuses. Sod — 6 %.

Om röunoid videnke Vologdan agjan ümbrikonke:

• päivnouzmas Tot'man ümbrikonke;
• suves Sokolan ümbrikonke;
• päivlaskmas Harovskan ümbrikonke;
• lodehes Vožegan ümbrikonke;
• pohjoižpäivnouzmas Verhovažjen ümbrikonke.

Reljef om tazo keskuzpalas, kukhikaz päivnouzmas da suves (Harovskan kukkazsel'g), sokaz sijidme. Znamasižed joged oma Kuben (Suhonan bassein) da Vag (Pohjoižen Dvinan bassein). Kaikiš suremb järvišpäi om Šičenganjärv (10,2 km²). Kaik joged mülüdas Jävaldmeren basseinha.

Londuseližed varad oma turbaz, sauvondmaterialad (letked, gravii), mec, reskvezi.

Tobmuz

Vn 2008 heinkun 2. päiväspäi rajonan territorii jagoihe kahesaks küläkundaks. Vn 2022 kezakuspäi kaik ned küläkundad oma tühjitadud i kätud ümbrikon territorialižikš palakundoikš.

Vn 2012 keväz'kun 4. päiväspäi Aleksandr Frolov oli valitud da radoi rajonan da sen administracijan pämehen. Kaks' administracijan varapämest oliba hänele abhu. Kaik nell' ohjandust, kümne palakundad, üks' komitet da üks' radnikoičend alištuiba rajonan administracijale.

Käskusenandai tobmuz om Ezitajiden Suim (ven.: Представительное собрание) 15 ühtnijanke. Kaik rahvaz valičeb heid nelläks vodeks. Järgvaličendad sihe oliba vn 2012 keväz'kun 4. päiväl. Nikolai Borskii radoi sen ezimehen vl 2015. Ezitajiden Suim alištub ümbrikon pämehele.

Vspäi 2010 Kundaline Nevondkund (ven.: Общественный Совет) radab ümbrikos (12 ühtnijad).

Eläjad

Kaik 32 711 eläjad oli rajonas vl 1939, 19 839 eläjad vl 1959, 15 577 eläjad vl 1970. Vn 2002 Venäman rahvahanlugemižen mödhe rajonan eläjiden lugu oli 10 384 ristitud, vn 2010 — 8 745 ristitud, vn 2021 — 8 226 ristitud. Kaik 8 161 eläjad oli rajonas vl 2017.

Rahvahad (enamba 0,4 % eläjid vl 2021): venälaižed — 94,1 %, toižed rahvahad — 1,9 %, rahvahuden ozutandata — 4,0 %.

Kaik om 157 eländpunktad ümbrikos, niiden kesken kahesa žilod da 149 küläd. Niišpäi 47. km-žilo i 45 küläd seištas kaikenaigaižeta ristitištota. Toižid järedoid eländpunktoid ei ole.

Ižanduz

Ümbrikon ižandusen päsarakod oma mecan varhapanend da ümbriradmine pilindmaterialoikš, sömtegimišt da maižanduz, turizm.

Irdkosketused

• Sämžan ümbrikon oficialine sait (35syamzhenskij.gosuslugi.ru). (ven.)
• Sämžan ümbrik agjan ohjastusen oficialižel vologda-oblast.ru-portalal. (ven.) (angl.)