Gvadalahar

Gvadalahar (isp.: Guadalajara [ɡwaðalaˈxaɾa]) om Meksikan lidn valdkundan keskuzpalan päivlaskmas. Se om valdkundan kahtenz' lidn eläjiden lugun mödhe, Halisko-štatan administrativine keskuz (vspäi 1823).

Gvadalahar
Guadalajara

Lidnanznam	Flag
Valdkund	Meksik
Eläjiden lugu (2020)	1,385,629 ristitud
Pind	151,6 km²
Pämez'	Huan Francisko Ramires Salcido (reduku 2023—, velgusentäutai, Juan Francisco Ramírez Salcido)
Telefonkod	+52−33
Aigvö	tal'vel UTC−6, kezal UTC−5

Lidnan da sen municipalitetan kart vl 2008

Istorii

Eländpunktan aluz om pandud vl 1542 varmitamha Ispanijan tobmut uziš maiš. Kristobal' de Onjate-alusenpanii nimiti lidnad ispanižen Gvadalaharan mödhe, päivlaskmaižen Meksikan Nunjo Bel'tran de Gusman-konkistadoran kodilidnan mödhe. Satusekaz sijaduz abuti lidnale šingotadas.

Gvadalaharan ižandusen päsarakod oma elektronikan tehmine (neniden kompanijoiden tegimed: General Electric, Intel, Hitachi, Hewlett Packard, Siemens) i sen eksport AÜV:oihe, sömtegimišt, tekstiline sarak i kengiden tehmine, avtopaloiden i metalližen instrumentan pästand, turizm.

Geografijan andmused

Lidn sijadase Atemahak-alangištos, 1589 m ü.m.t. keskmäižel korktusel. Matkad Tünen valdmeren randhasai om 200 km päivlaskmha orhal, Mehikohosai om 500 km päivnouzmha-suvipäivnouzmha orhal vai 550 km avtotedme.

Klimat om valdmeren subtropine läz tropišt. Voden keskmäine päiväline lämuz om +20,9 C°, semendkun-kezakun +23,9..+24,5 C°, tal'vkun-uhokun — +17,1..+18,4 C°. Absolütine minimum oleskeli −1,5 C° (viluku), maksimum +41 C° (sulaku). Kezaaigan minimum om +9 C° (heinku), tal'vaigan maksimum om +38 C° (uhoku). Paneb sadegid 1002 mm vodes, enamba kezakus-elokus (191..272 mm kus), kuiv sezon oleskeleb kül'mkus-semendkus (82 mm pordos). Keskmäine relätivine nepsuz vajehtase 46..50 % röunoiš keväz'kus-semendkus, 57..72 % toižiš kuiš.

Eläjad

Vn 2010 rahvahanlugemižen mödhe lidnan eläjiden lugu oli 1 460 148 ristitud. Kaikiš suremb lidnan ristitišt oli 1 650 205 eläjad vl 1990. Kaik 4,4 mln ristituid elihe lidnaglomeracijas 2 734 km² pindal vl 2010, se om kahtenz' surtte Meksikas i otab Halisko-štatan ristitišton koume videndest.

Järed valdkundaline Gvadalaharan universitet (isp.: Universidad de Guadalajara, 310 tuh. üläopenikoid vl 2021) om olmas vspäi 1792, sen aluz om pandud ph. Homoi Akvinalaižen kolledžan sijas (oli vspäi 1586).

Edeližed lidnan pämehed (isp.: presidente municipal) oma Pablo Lemus Navarro (reduku 2021 — reduku 2023), Ismael' del' Toro Kastro (Ismael del Toro Castro, reduku 2018 — uhoku 2021).

Transport

Kiruhavtobusad i privatižed avtobusad oma kundaližeks transportaks lidnas. Vspäi 1989 metropoliten radab lidnas (isp. SITEUR, kaks' jonod, 29 stancijad, 24 km raudted).

Ravahidenkeskeine civiline Gvadalahar-lendimport sodan ripmatomudes Migel' Idal'go-i-Kostil'ja-vejan nimed (GDL / MMGL, 14,3 mln passažiroid vl 2018) sijadase 16 km suvhe lidnan keskusespäi. Tehtas passažirreisid AÜV:oiden i Meksikan äjihe lidnoihe, Panam-lidnha, om jügureisid mail'madme.

Irdkosketused

• Lidnan ohjastusen sait (guadalajara.gob.mx). (isp.)