Babarm

Babarm
Järgeližen babarmon (Rubus idaeus) küpsad plodud
Tedoklassifikacii
Valdkund: Kazmused Palakund: Änikkazmused (Magnoliophyta) Klass: Kaksidülehtesižed (Magnoliopsida) Kund: Rozänikoižed (Rosales) Sugukund: Rozanvuiččed (Rosaceae) Alasugukund: Rozananvuiččed (Rosoideae) Heim: Rubus
Latinankel'ne nimi
Rúbus idáeus L., 1753
Sistematik Vikierikoiš Kuvad Vikiaitas ITIS 24947 NCBI 32247

Järgeline babarm (latin.: Rubus idaeus) om pol'penzhišt, sen varded nimitasoiš babarmheinikš. Ku om äi babarmheinid, ka pagištas, miše nece om babarmik (babarmišt, babarmkišt, babarmžom). Mecbabarmos om enamba ližad, mi sadbabarmospäi, sikš miše ištmižsija niken ei valiči. Mecbabarm ajase paloile, jogiden randoil.

Areal (Leviganduz)

Eziauguine Rubus idaeus-erikon areal om Evrazijan pohjoižmecad. Nügüd'aigan necen erikon sadbabarmod kazvatadas Pohjoižamerikas-ki.

Ümbrikirjutand

Babarmon ümbrikirjutand

Järgeline babarm om lehtesenlähtendaine pol'penzhišt äivoččen ujelijan juriškonke. Jurišpäi seižujad kaks'voččed seikhed kazdas 1,5..2,5 m korktusel. Ned anttas satust vaiše kahtendel vodel, sid' kuivehtudas, no niile vajehtuseks kazdas uded seikhed juriškospäi.

Änikod oma vauktad, üks' santimetr diametran, keratud ripsuikš. Babarm änikoičeb kezakus-heinkus. Plod om ühtištadud semnikahad murud, rusttan mujun (vauhpakuine babarmon alaerik om olmas, mugažo ježevikal-ki).

Himine mülünd

Plodud mülütadas saharad (4,5..11,5 %), pektinad da vauktušed, A-, B- da C-vitaminad. Semniden südäimes om 22 procenthasai void.

Kazvatuz

Om äi babarmon sortuid. Remontantižen babarmon satuz om üks'voččil seikhil, satusen voz'aig tegese hätkemb.

Vanhid seikhid heittas ičeze aigal. Lahkoil röunatadas juriden kazvandad. Heinid purskutadas bordon segoitusel borcuimha travijoidenke.

Kävutand

Sömhä

Babarmon ploduišpäi keittas keitiž, tehtas džem, puzertas südäivezi, valadas marmeladan jäloihe, mugažo sättas vin, nastoik, likör.

Babarmonke tehtas kolobad, vahlid, marjpudr (muss).

Lehtesed kävutadas čajun vajehtuseks.

Zelläks

Vaiše mecbabarm mäneb zelläks.

Tehtas čajud kuiviš ploduišpäi da jodas kuti hibjanahjonvastaine zell' kül'mehtusen aigan, mugažo kuti profilaktine higonajai zell' muite.

Galerei

• 
  Babarmon änikod da lehtesed
  (Oulu, Suomenma)
• 
  Babarm umbikoidenke
• 
  Rusttan babarmon plodud
  (latin.: Fructus Rubi idaei)
• 
  Vauhpakuine babarm
• 
  Babarmdesert

Irdkosketused

• ГОСТ 33915-2016. Малина и ежевика свежие. Технические условия (Verez babarm da ježevik. Tehnižed arvoimižed). (ven.)