Šagonar

Šagonar
Шагонар (ven.)
Шагаан-Арыг (tuv.)
Valdkund	Venäma
Eläjiden lugu (2021)	11,772 ristitud
Pind	61,22 km²
Pämez'	Marija Damčai; (sulaku 2012—)
Telefonkod	+7−39 436-xx-xxx
Avtokod	17
Aigvö	UTC+7 (MSK+4)

Šagonar (tuv.: Шагаан-Арыг, ven.: Шагона́р) om Venäman lidn da lidnankund Tuvan Tazovaldkundan keskuzpalan päivlaskmas. Se om Ulug-Heman kožuunan administrativine keskuz.

Istorii

Eländpunktan aluz om pandud vl 1888 (nüg. Vanh Šagonar). Se sai lidnan statusad vl 1945 Tuvan mülütamižen jäl'ghe NSTÜ:he. Šagonar oli sirtud seičemeks kilometraks Sajanan-Šušenskojen vezivaradimen täutmižen tagut vspäi 1975.

Šagonar šingotase sauvondmaterialiden pästandan (savič, šlakblokad, mecanpilind) i sömtegimišton penil edheotandoil. Om živatvodindan rajonan keskuseks.

Geografijan andmused

Lidn sijadase Jenisein hural randal (Ülembaine Jenisei, tuv.: Улуг-Хем), 560 m ü.m.t. keskmäižel korktusel. Matkad Kizilhasai om 105 km päivnouzmha orhal vai 115 km avtotedme. Toine lähembaine lidn om Čadan 97 km päivlaskmha orhal vai 112 km avtol.

Šagonar om lidnankundan üks'jäižeks eländpunktaks.

Eläjad

Vn 2010 kaiken Venäman rahvahanlugemižen mödhe lidnan eläjiden lugu oli 10 956 ristitud. Kaik 10 973 eläjad oli lidnas vl 2017. Kaikiš suremb lidnan ristitišt oli 11 386 eläjad vl 2009 i om nügüd'.

Rahvahad (enamba 0,6 % vn 2002 Venäman rahvahanlugemižen mödhe): tuvalaižed — 81,9 %, venälaižed — 15,1 %, komilaižed — 0,8 %, hakaslaižed — 0,6 %, toižed rahvahad da rahvahuden ozutandata — 1,6 %.

Uskojad oma buddizman, lamaizman da paganusen (šamanizm) polestajad tobjimalaz. Buddizman pühäpert' om sauvomas. Ortodoksižen hristanuskondan ph. Sergii Radonežalaižen loičendhonuz^[1] om avaitud lidnas, pühäpert' om sauvomas kolonijan nomer 4 territorijal.

Tuvan sauvondtehnikuman filial^[2] om lidnan professionaližen opendusen aluzkundaks.