Vepsläižed

Vepsläižed (venäkelel: вепсы, чудь) — vähäluguine suomalaiž-ugrilaine rahvaz. Vepsläižed elädas tobjan palan Karjalas, Leningradan da Vologdan agjoiš Venäman lodehes. 2006-nden voden sulakuspäi vepsän rahvaz om mülütadud Venäläižen Federacijan igähižiden vähäluguižiden rahvahiden nimikirjuteshe.

Vepsän flag (Karjalan Vepsän kul'tursebran flag)

Sil sanal voib olda toižid znamoičendoid; miše nähta niid, tulgat tänna.

Vepsän rahvahas om koume etnografišt palad:

• Pohjoižed (Änižröunan) vepsläižed — hö elädas Änižen päivlaskmrandal, Karjalan Tazovaldkundan suves (enččes Vepsän rahvahaližes volostiš, kudamban pälžilon oli Šoutjärv' vai Šoutarv').
• Keskmäižed vepsläižed (keskvepsläižed) — elädas Ojatin keskmäižel da ülähäižel joksmusel, Paksjogen (Pašjogen) da Kapšjogen purtkiden rajonas (Leningradan agjan päivnouzmpol'), Vologdan agjan päivlaskmpoles.
• Suvivepsläižed — hö elädas Vepsän ülüden suvižil pautkil (Leningradan agjan päivnouzmpol').

Kel'

Vepsläižed pagištas vepsän kelel. Tämbei kaik vepsläižed oma jo kaks'kel'žed i pagištas völ venän kelel-ki.

Genezis da istorii

Kirjutadud purtked tetas lujas vähän vepsän rahvahan amuižes istorijas.

Lugumär

Venäman imperijan eläjiden lugemižen mödhe kaik oli 25 820 vepsläšt valdkundas.

Tazovaldkundad i oblastid	1926	1937	1939	1959	1970	1979	1989	2002	2010
NSTÜ	32 785	29 842	31 679	16 374	8281	8094	12 501	...	...
VNFST / Venälaine Federacii	32 783	29 585	31 442	16 170	8057	7550	12 142	8240	5936
Karjalan Tazovaldkund	8587	9007	9388	7179	6323	5864	5954	4870	3423
Leningradan agj	17 290	15 146	15 343	8026	650	774	4273	2019	1380
Vologdan agj	6888	5432	4976	117	282	65	728	426	412
Piter	5	0	198	848	154	208	368	318	721
Toižed regionad	13	0	1316		648	639	819	607
Toižed ühtnendan tazovaldkundad	2	257	237	204	224	544	359	...	...

Tetabad vepsläižed

• Süvären Aleksandr — venälaine ortodoksine pühämez', igumen.
• Jašdären Iona — venälaine ortodoksine pühämez'.
• Zinaida Strogalščikova — politikanmez'.
• Anna Lisicina — Karjalaiž-Suomalaižen Nevondkundaližen Socialistižen Tazovaldkundan kommunistižen partijan keskuzkomitetan sidonik, partizan, Nevondkundaližen Ühtištusen vägimez'.
• Nikolai Abramov — vepsän runokirjutai, lehtezmez' da akt'or.
• Rürik Lonin — Šoutjärven Vepsän etnografižen muzejan alusenpanii, runokirjutai.
• Anatolii Petuhov — vologdalaine kirjutai.
• Mark Gorbačov — nevondkundaline valdkundmez'.
• Ivan Man'kin — nevondkundaline valdkundmez'.
• Andrei Matvejev — deputat.
• Ivan Golunov — lehtezmez'-riškotai.

Irdkosketused

• Karjalan televizijan «Aigoiden sidoi — Vepsläižiden mail'mannägend»-oigenduz youtube.com-saital. (veps.) (+ venäkel'žed subtitrad)
• Vepsläižed // Fil'mad rahvahiden mödhe. — Finnougrovizii: Venälaižen Federacijan Suomalaiž-ugrilaižen kul'turkeskusen televiziiportal (fusee.tv). (ven.) (+ menü avtomatiženke kändusenke anglijan, francijan i saksan kelihe)

Edesine lugemine

• Strogal'ščikova Zinaida. Vepsläižed. Petroskoi, 2008 (vepsänkel'ne i venäkel'ne variantad).