Tromsö

Tromsö (norv.: Tromsø [ˈtrʊ̂msœ], pohjoižsaam.: Romsa [ˈromːsa]) om lidn da municipalitet (kommun) Norvegijan pohjoižes. Se om Troms-agjan administrativine keskuz.

Tromsö
Tromsø

Lidnanznam	Flag
Valdkund	Norvegii
Eläjiden lugu (2024)	78,745 ristitud
Pind	2,521,27 km²
Pämez'	Gunnar Vil'hel'msen (reduku 2019—, Gunnar Wilhelmsen)
Telefonkod	+47-
Aigvö	tal'vel UTC+1, kezal UTC+2

Lidnan kart ezilidnoidenke (2022)

Istorii

Eländsijad oliba lidnan territorijal raudaigan völ. Ezmäine jumalanpert' oli saudud Tromsöhö vl 1252. Mainitase keskaigaižiš aigkirjoiš kuti lidnuz kaičemhas pomoroišpäi, konz hö eliba nügüd'aigaižen Norvegijan pohjoižpäivnouzmas. Tromsö sai lidnan statusad vl 1794. Pertišton kaikiš amuižembad olijad puižed pertid datiruišoiš vodel 1789.

Lidnan znamoičend ližadui 19. voz'sadal, konz episkopan kafedr om pandud sihe (1834), pedagogine kolledž avaiži uksid (1848) i laivankohendusen verf' radaškanzi (1872). Toižen mail'man sodan aigan Norvegijan ohjastuz ištui lidnas pordaigaližešti. Vll 2020−2023 lidn oli ühtištadud Troms i Finnmark-agjan administrativižeks keskuseks.

Tromsö šingotase kalanpüdandan eksportan portal (valdkundan kalaeksportan tobj pala), energetižel sarakol, turizmal, sömtegimištol (meriproduktad, olud), Man pindan kuviden kaimdajišpäi kompanijal i Arktikan tedoidusil. Järed läžundkodi radab lidnas.

Geografijan andmused

Kundan sijaduz agjan kartal

Lidn sijadase agjan lodehes-päivlaskmas, 400 km pohjoižhe polärižes pirdaspäi. Sen keskuz om saudud Tromsöi-sarel (norv.: Tromsøya) 22 km² pindanke 20 m ü.m.t. keskmäižel korktusel, kundan ristitišton pol' eläb siš.

Klimat om subarktine valdmeren, vilu da pehmed lähejoksijan Gol'fstriman tagut. Keza om päivoikaz keskmäras, tal'vel ei olele päivänvauktust läz täuzin polärižen ön tagut. Voden keskmäine lämuz om +3,4 C°, kezakun-elokun +9,4..+12,3 C°, tal'vkun-keväz'kun −1,7..−3,3 C°. Ekstremumad oma −18,4 C° (viluku, uhoku) i +30,2 C° (kezaku, heinku). Kezaaigan minimum om −2,5 C° (kezaku), tal'vaigan maksimum om +9,7 C° (tal'vku). Ei voi panda halad heinkus-elokus (heinkun minimum om +0,7 C°). Paneb sadegid 1091 mm vodes, enamba sügüz'kus-keväz'kus (94..127 mm kus), vähemba semendkus-kezakus (56..58 mm kus). Meriveden minimaline keskmäine lämuz oleskeleb uhokus-sulakus (+4,2..+4,6 C°), kaikiš korktemb heinkus-sügüz'kus (+10,1..+11,3 C°).

Eläjad

Vl 2012 kundan eläjiden lugu oli 71 590 ristitud, vl 2019 — 76 974 ristitud. Kaikiš suremb ristitišt om nügüd'.

Tromsön universitet — Norvegijan Arktine universitet radab vspäi 1968 (16 tuhad üläopenikoid vl 2016).

Koumanz' Barencan regionan igähižiden rahvahiden kongress mäni Tromsö-lidnas 2015. voden uhokun augotišes. Kaik 15 ezitajad vepsläižišpäi ühtni sihe.

Irdkosketused

• Lidnankundan oficialine sait (tromso.kommune.no).(norv.)