Kangaz

Sil sanal voib olda toižid znamoičendoid; miše nähta niid, tulgat tänna.

Kangaz om tehtud stavil tekstil'paltin nitiden püštoiktoiden sistemiden pletindal keskneze.

Kanghan mödnitiden sistem nimitase loimeks, a poikpoline — kudegeks. Sättujid nitid nimitadas loimnitikš da kudelangoikš.

Kanghan sauvusen päozutajad: nitiden pletindan keskneze järgenduz; nitiden tiheduz.

Kudomha kangast, loimennitid da kudelangoid plettäs toine tošt järgenduses. Nece järgenduz rippub nitiden tarbhaižes minimaližes verdaspäi (rapportaspäi) vaumičemha kanghan pletindan kuvad. Pletindankuva da rapport anttas kanghale strukturad, irdnägud da ičendoid.

Kanghan koveritomad (siledad vai päižed) pletindan kuvad oleldas paltnasižed, šaržasižed, satinaižed (atlasanvuiččed) da kombiniruidud.

Tariž erištada kanghid sidotud paltnäspäi (trikokangaz) da kudomatomiš materiališpäi (hob da aluine paltin).

Kanghaze sidotud vepsän tärtused

Kangazharj — harj loimen täht.
Poimetiž — kudodud kirj kanghal.

Tehmine

Kanghan tehmine nimitase kudondaks. Kudomine om tekstil'paltnoiden vaumištamine kahtiden vastaimiži püštoiktoiden nit'sistemiden kuvadišel.

Kudomine om äipäličmänii process tobjimalaz. Se mülütab nenid azjoid: vaumištamine kudomha (nitiden kerind, loimen lond da šlihtuind, kudegen kerind da šlihtuind (ku pidab, ka voidand-ki)), birbitand loimhe vai loimen sidond stavihe, kudomine ičesaz da gagurdusiden porotand kanghišpäi.

Kanghiden lopümbriradmine nimitase krepindaks (tegendaks vaumheks), se mülüb himijan tehnologijoihe. Krepind voib mülütada nenid operacijoid: pezend (sul'čind), šlihtuind, bukičend, vaugištoitand vai (pölvazkanghan) päidumine, merserizacii, mujutamine (pordhikaz da rattematoi mahtused), išketamine, keričend, karvustamine, reljefan sädand.

Kanghiden merserizacii om kanghan lühüdaigaižen ümbriradmižen process sapižhe muglha (kaustižhe sodha) panendal. Sen jäl'ghe pestas kanghad hulal da vilul vedel. Merserizacii heitab kanghiden mujun kadotust, kaičeb eziauguižid ližamujuid da gigroskopižust dai varmdust, andab materialale šuukun polhe loštad.

Kanghiden išketamine (painmine pindale) om kirjaviden maiden samine vauktal vai mujutadud kanghal. Nene mad sättudas materialan kävutandale. Išketamižen toižendad: oiged — vaugištoittud vai vauvhaks mujutadud kanghan pindale; travitud — mujutadud kanghale; rezervine (varha) — jättud mujutamata kanghale.

Ičendad

Kaikuččel kanghal om märitud ičendoid:

elastižuz.
elektrizuimižmahtuz — materialan mahtuz kogota ičeze pindal statišt täudet. Antistatižed abutused heittas statišt elektrust kanghiden sädandan jäl'ghe da pezendan (sul'čindan) aigan.
gigroskopižuz — kanghan mahtuz vedada il'maspäi da pidada südäimes vezipurud.
gipoallergižuz.
il'manläbipäzumižičend — mahtuz pästta il'mad läbi.
kapilläruz — kanghan mahtuz imeda vet.
lämoinvastustuzmaht.
lämudenpid'oitelend.
purunläbipäzumižičend — kanghan mahtuz pästta vezipurud läbi.
pölünmülü.
rupištuzmär.
vedenvastaižuz — kanghan vastustuzmaht veden ezmäižhe ličendha.

Klassifikacijan parametrad

Kävutadud torhuz

londuseližed vai klassižed. Ned oleldas mugomikš:
- kazmusišpäi (puvill, pölvaz, lin, džut);
- živatoiden karvaspäi (vill), gavediden augotižlibundanke (londuseline šuuk).
himižed. Alajagase nenihe:
- ratud — londuseližiš substancijoišpäi:
  - organižed (cellülozaspäi, vauktušišpäi; viskoz, acetat);
  - mineraližed (stökolkuid, metalližed nitid, lüreks);
- sintetižed (sintetižiš polimerišpäi), sidä kesken:
  - poliamidižed kanghad (dederon, hemlon, silon);
  - poliesterad (diolen, sloter, tesil);
  - kanghad polipropilenaspäi;
  - polivinilasižed kanghad (kašmilon, dralon);
- segoitadud kuiduspäi. Jäl'gmäižil vozil segoitadud kanghiden küzumine kazvab lujas, sikš miše niil om äi hüvid ičendoid järgeližen klassižen kanghan kohtha: kulutamižvastaižuz, rupištusetomuz, il'manläbipäzumižičend, elastižuz, gipoallergenižuz. Segoitadud kanghan südäin voib olda mugoman:
  - vill — 70%, sintetine kuid — 30%;
  - vill — 40%, sintetine kuid — 60%;
  - vill — 45%, poliesterine šuukkuid — 55% (PE8₃);
  - vill — 20%, poliakriližnitriline kuid — 80% (PAN) da tž.

Muju

siledaks mujutadud üks'mujuižed (šarž (sorvakaz paltin), vauged kangaz, mujukaz kangaz);
äimujuižed (melanžkanghad, muliruidud, išketadud, korväččed kanghad).

Käzimujeg

hoikad (mel'heižed mujegiš) da sanktad;
harvad da järgeližed;
pehmdad da kärnakod;
kebnad da jüžmakod (jügedad).

Pindan ümbriradmižen faktur

vate (pressuidud, siled, karvusekaz);
baik (val'cuidud, karvustadud);
val'cuidud kaks'pol'žed;
velürkangaz (tazostadud karvusenke, val'cuidud).

Faktur voib sättuda märitud tarbhaičendoihe: kanghad varmdusenke, kanghad eriližeta holeta (ozutesikš, ei küzugoi silitest), äikerdaižen kävutandanke.

Kävutand

sopmähäs:
- pälembašt sobad omblemha (plat'köd omblemha, pal'toškkanghad, kostüman, pal'ton, kurtan täht);
- aluižed;
interjerižed:
- magaduzsijan täht;
- krepindkanghad (meblän täht);
- jüžmakoiden uudimiden täht;
tehnižed;
puhtastamha.

Nitiden pletindan mahtuz, struktur

järgeližen pletindan — paltnasižed, šaržasižed, satinaižed (atlasanvuiččed);
eriližen pletindan — krepanvuiččed, henjüvikahad (kanv);
ühtenzoittud (kombiniruidud) pletindan — kanghad nellikoil, jonoikahad;
žakkardankarččed — pletindanke järedal kirjal (koveritomad da koverikahad kirjad);
kahthe šoidhu pletindan: kaks' erišt kanghan paltnäd oma toine toižen päl, ned oma ühthe sidotud ičeze nitiden ühtel sistemišpäi, völ voib olda miše loimen vai kudegen eriližel nitil — kulutamižvastaižed da lämudenpidajad hoikad vatkenkarččed kanghad, ozutesikš drap da erased šuukkanghad;
karvuzpletindan — kudegižkarvuzpletindan (pol'barhat, vel'vet) da loimižkarvuzpletindan (barhat, plüš);
pärmätesenke (ümbriratud agjanke-hul'pkenke).

Pol'

oiged pol';
murgnipol' (murgnäine pol').

Kanghan fakturan märhapanendas tariž erištada oiktad pol't murgnipolespäi. Oiktan polen nägu om čomemb lujas, paremb mujegele; mugažo oiktan polen mujud oma eläbad vai loštakahamb, kuva om sel'ged. Kaks'pol'žed kanghad oma olmas, niiden poled oma ühtejiččed, nitiden pletind om kaks'oiktaine — ozutesikš paltin, panam, kebnetud drapad. Kaks'pol'žil villkanghil oiktan polen karvuz om lühüdamb.

Langan sistem

kardlangan: kašmir, merinos, gabardin, kaverkot, moher; ševiot om kauktamb;
harjlangan;
segoitadud toižendad.

Lühetud kangaznimed

Kävutadas erazvuiččid lühendusid znamoičemha sintetižid kanghid tegimištos da torguindas.

Ozutesikš, PEPs — poliesterkarvusenke, PAOh — poliamidkangaz (ratud šuuk), POPc — kabel' polipropilenaspäi.

Galerei

Sanktoiden kanghiden palad
Hoikiden kanghiden palad
Pen' kanghiden lauk islaman pühäpertin taga El' Mukallan Vanhas lidnas, Saudan Arabii
Kanghiden lauk Karačiš, Pakistan

Kacu mugažo

Homaičendad

Irdkosketused

Vepsän kelen korpus

Kut mö kanghan kudom // Vepsän kelen korpus. — #105.

Video

Puzuiden čomitamha sädamine Karjalan televizijan «Kotosalla — Puzuižed kanghaspäi»-oigenduses youtube.com-saital. (veps.)

GOST:ad