Petr I Sur'

Petr Sur' , Petr Ezmäine vai Pötr Aleksejevič Romanov (ven.: Пётр I Великий; sünd. 30. semendku (9. kezaku) 1672, Moskv, Venäma — kol. 28. viluku (8. uhoku) 1725, Piter, Venälaine imperii) oli Romanovan dinastijaspäi, jäl'gmäine Kaiken Venän kunigaz (car', 1682 vodespäi) da ezmäine kaikenvenämalaine imperator (vodespäi 1721).

Petr I Sur'
Suren Petran portret (tegii om Pol' Delaroš, 1838)
nimi sündundan jäl'ghe:	ven.: Романов Пётр Алексеевич
radmižen toižend:	Valitseja, riigimees
sündundan dat:	30 semendku (9 kezaku) 1672
sündundan sijaduz:	Moskv, Moskva tsaaririik[d]
valdkund:	Moskva tsaaririik[d]  Venemaa keisririik[d]
kolendan dat:	28 viluku (8 uhoku) 1725 (52 vot)
kolendan sijaduz:	Piter, Venemaa keisririik[d]
tat:	Aleksei I Mihhailovitš[d]
mam:	Natalja Narõškina[d]
avtograf:
Petr I Sur' VikiAitas
Om sädusid VikiPurtkiš

Aigaližed voded

Petr oli sündnu Aleksei Vaikneine-carin da hänen kahtenden Natal'ja Nariškina-akan kanzha. Panihe Petrad kunigahaks vodel 1682, konz hänele oli kümne vot, ühtes hänen Ivan-veikonke. Petran da Ivanan regent oli heiden čikoi Sof'ja Aleksejevna.

Ohjanduz

Petr zavodi ohjastada ičenaižešti vodespäi 1689 politižen kukerdusen jäl'ghe. Hän ozuteli völ noressai mel'hetartust tedoihe da röunantagaižhe elonladhu, elonveroho. Petr oli ezmäižen venälaižen kunigahan, ken tegi pit'kaigaižen matkan Päivnouzmpol'žen Evropan valdkundoihe (vozil 1697−1698). Pördutesen jäl'ghe, vodel 1698, hän augoti venälaižen valdkundan da kundaližen elon masštabižid reformid. Mugažo Pohjoižsodan (1700−1721) jäl'ghe Venälaine imperii sai maid Baltijan meren randoil. Vn 1703 16. päiväl semendkud Julianan kalendarin mödhe Petr pani Piterin lidnan alust kuti phh. Pedran da Pauloin lidnuz, i vodespäi 1712 Piter oli jo nimitadud kaiken Venäman udeks pälidnaks.

Suren Petran ohjandusen aigal Venäma kändihe sureks evropižeks valdkundaks.

Kanz

Oli naižiš kahtišti. Ezmäižes naimiželos (1689−1698) Evdokija Lopuhina-ak sünduti Aleksei-poigad (1690), hänespäi Petr II-imperator (1727−1730). Väritihe Evdokijad komplotas i küksihe elämha jumalankodihe. Vspäi 1703 Jekaterina (neiččel Marta Skavronskaja) kändihe carin sudaruškaks, venčaind oli vl 1712, vencastuz imperatornaižeks tegihe vl 1724. Jekaterina sünduti Petrale 11 last, vaiše kaks' kazvoiba täudhe ighäsai: Anna (1708−1728, sünduti Petr III-imperatorad, ohjasti vl 1762) i Jelizaveta Petrovna (1710−1762, Venäman imperatornaine vll 1741−1762).

Homaičendad

Nece kirjutuz Vepsän Vikijas: Сурь Петр.