Litvanma: Erod versijoiden keskes

Südäimišt om heittud Ližatud südäimišt
Connection 3 (pagin | tehtud radod)
pEi ole vajehtusen ühthevedoid
Koiravva (pagin | tehtud radod)
Ei ole vajehtusen ühthevedoid
Rivi 1:
{{Valdkund
{| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=300 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;"
|+<big><big>'''Lietuvos Respublika'''<brNimi = />'''Litvanman Tazovaldkund'''<br /big></big>Lietuvos Respublika
| Valdkundznam = Coat of Arms of Lithuania.svg
|-
| Flag = Flag of Lithuania.svg
| style="background:#efefef;" align="center" colspan=2 |
| Valdkundznam text = Litvanman valdkundznam
{| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0"
| Flag text = Litvanman flag
|-
| Pälidn = Vil'nüs
| align="center" width="140px" | [[Fail:Flag of Lithuania.svg|150px]]
| Eläjiden lugu = 2.944.459<ref>[http://osp.stat.gov.lt/en/statistiniu-rodikliu-analize?hash=fe50728e-c157-4ac1-a8ad-7e2af74affde&portletFormName=visualization Ristitišt kun augotišel. — Osp.stat.gov.lt.] {{ref-en}}</ref>
| align="center" width="140px" | [[Fail:Coat of Arms of Lithuania.svg|150px]]
| Voz' = 2014
|-
| Pind = 65.300
| align="center" width="140px" | [[Litvanman flag]]
| Kart = EU-Lithuania.svg
| align="center" width="140px" | [[Litvanman valdkundznam]]
| Kel' = [[litvan kel'|litvan]]
|}
| Valdkundan pämez' = [[Gribauskaite Dalä|Dalä Gribauskaite]]
|-
| Päministr = [[Butkävičus Al'girdas|Al'girdas Butkävičus]]
| align=center colspan=2 | [[Fail:EU-Lithuania.svg|300px]]
| Religii = [[hristanuskond]]
|}
| Valüt = [[litvan lit]] (LTL)
'''Litvanma''' (''Litvanman Tazovaldkund'', litv.: ''Lietuvos Respublika'') — valdkund Päivnouzmaižes [[Evrop]]as, [[Baltijan meri|Baltijan meren]] randal. [[EÜ]]:n ühtnii. Litvanman oma mavaldkundröunad [[Latvii|Latvijanke]], [[Vaugedvenäma]]nke, [[Pol'šanma]]nke da [[Venäma]]nke ([[Kaliningradan agj]]).
| Internet-domen = [[.lt]]<ref>Mugažo [[.eu]] kuti [[EÜ]]:n ühtnii.</ref>
| Telefonkod = +370
| Aigvö = tal'vel [[UTC]]+2<br />kezal [[UTC]]+3
}}
'''Litvanma''' (''Litvanman Tazovaldkund'', [[litvan kel'|litv.]]: ''Lietuvos Respublika'') om valdkund [[Päivnouzmpol'ne Evrop|Päivnouzmpol'žes Evropas]], [[Baltijan meri|Baltijan meren]] randal. [[EÜ]]:n da [[PAKO]]:n ühtnii vspäi 2004. Pälidn — [[Vil'nüs]].
 
Litvanman oma mavaldkundröunad [[Latvii|Latvijanke]], [[Vaugedvenäma]]nke, [[Pol'šanma]]nke da [[Venäma]]nke ([[Kaliningradan agj]]).
Pälidn — [[Vil'nüs]].</br>
Eläjiden lugu — 3,2 mil.</br>
Pind — 65200 km<sup>2</sup>
 
== Istorii ==
Ezmäine johtutez keskaigaižes Litvanmas oli vl. 1009. XIII voz'sadalesai germanižed ricer'kundad (ordenad) ladiba anastada Litvanmad i toda sinnä hristanuskondad, no satusita. Litvanma tegihe hristianižeks vaiše XIV voz'sadan lopuks. Sil aigal se oli joüks' surembaižiš valdkundoišpäi päivlaskmaižes Evropas. Vl 1569 Litvanma ühtištui Pol'šanmanke Pol'šanlitvanmaha (ninga nimitadud [[Lüblinan Unii]]). Vl 1795 kaik Litvanma tegihe [[Venälaine Imperii|Venälaižen Imperijan]] palaks. 18.02.1918 Litvanman nevonkund (kaikiden litvalaižiden ezitai organ) om tedotanu Litvanman ripmatomut. Sil aigal kaik Litvanma oli völ okkupiruidud germanižil sodavägil (oli [[Ezmäine mail'mansoda]]). Jäl'ges germanižiden sodavägiden lähtendad pol'šalaižed nacionalistad tegiba Vil'nüsha kumaiduz, kudamban ezinenas oli jeneral Želigovski. Litvanman ohjastuz pageni [[Kaunas]]ha. Kaunas oli Litvanman [[pälidn]]an vodelesai 1940.
 
Vl 1940 Litvanman okkupirui [[Nevondkundaline Ühtištuz]]; nece oli Molotovan-Ribbantropan paktan oiged rezul’tatrezul'tat. Vozil 1941 — 1944 Litvanman okkupirui nacional-socialistine Germanijanma[[Germanii]]. Vl 1944 Litvanman möst anasti Nevondkundaline Ühtištuz.
 
Ripmatomuz tedotihe udes 11.03.1991. Litvanma tegihe [[EÜ]]:n da [[PAKO]]:n ühtnijaks vl 2004.
 
== Politine sistem ==
Litvanma om [[parlamentine tazovaldkund]]. Litvanman prezident om valdkundanpämez', händast valitasühtihižilvalitas valičemiželühtihižil valičemižil viden voden strokuks. Prezident om armijan päkäsknik i ohjandab irdpolitikal. Hän sijatab mugažo päministran (nece sijatez vahvištab parlament, [[litvan kel'|litv.]] ''Seimas'').
 
Litvanman parlamentas (seimas) om 141 deputatad. Deputatoid valitas nellän voden strokuks.
Litvanma jagadas kümnehe agjoihe (litvank.apskritis). Surembad lidnad oma ičenaižed agjad.
 
== Administrativiž-territorialine jagand ==
Litvanman agjad:
[[Fail:Lithuania, administrative divisions (districts+municipalities) - Nmbrs - colored.svg|thumb|right|250px|Litvanman agjoiden kart.]]
* Alitus (Alytus)
Litvanma jagadas kümnehe agjaha ([[litvan kel'|litvank.]] ''apskritis''). Surembad lidnad oma ičenaižed agjad.
* Kaunas
 
* Marijampole
{| align="center" class="wikitable sortable"
* Panevežis (Panevežys)
|+ Litvanman agjad
* Šäuläi (Šiauliai)
! |#
* Taurage
! |Agj
* Tel'šäi (Telšiai)
! |Administrativine keskuz
* Uten
! |Pind,<br />km²
* Vil'nüs
! |Ristitišt<br />(2011)<ref >[http://web.stat.gov.lt/uploads/Lietuvos_gyventojai_2011.pdf?PHPSESSID=twmjcujxideyz Litvanman rahvahanlugemine (2011).]</ref>, rist.
! |Rahvahantiheduz,<br />rist./km²
|-----
| 1
| [[Klaipedan agj]]
| [[Klaiped]]
| 5209
| 339 062
| 65,09
|-----
| 2
| [[Tel'šäin agj]]
| [[Tel'šäi]]
| 4350
| 152 078
| 34,96
|-----
| 3
| [[Šäuläin agj]]
| [[Šäuläi]]
| 8540
| 301 686
| 35,33
|-----
| 4
| [[Panevežisan agj]]
| [[Panevežis]]
| 7881
| 250 390
| 31,77
|-----
| 5
| [[Utenan agj]]
| [[Uten]]
| 7201
| 152 004
| 21,11
|-----
| 6
| [[Tauragen agj]]
| [[Taurage]]
| 4411
| 110 059
| 24,95
|-----
| 7
| [[Kaunasan agj]]
| [[Kaunas]]
| 8060
| 608 332
| 75,48
|-----
| 8
| [[Vil'nüsan agj]]
| [[Vil'nüs]]
| 9760
| 810 403
| 83,03
|-----
| 9
| [[Marijampolen agj]]
| [[Marijampole]]
| 4463
| 161 649
| 36,22
|-----
| 10
| [[Alitusan agj]]
| [[Alitus]]
| 5425
| 157 766
| 29,08
|- style="background: #CCC;"
| ||Kaik|| || 65 300 || 3 043 429 || 46,61
|+
|}
 
== Geografijan andmused ==
Litvanma om kaikiš surebsuremb [[Baltijan valdkundad|Baltijan valdkund]], se om väheta Irlandijanman[[Irlandii|Irlandijan]] surtte. Litvanman merirandan piduz' — 99 km. Pälidnan Vil'nüsan korktuz om 213 m.metrad ülemba meren tazopindad.
 
Litvanman kaikiš korktembad mäged oma Juozapine vai Kruopine (niiden korktuz om ühtejitte). Valdkundan pindan koumandesen kattas mecad. Kaikiš suremb (pidemb) jogi om [[Neman|Nämunas]] (Nemunas); Litvanmas om enamb 4000 järved.
 
Voden kesklämuz' om +6,7 grad., uhokun -2,8 da heinkun +17,9 grad. Lämuden vajehtusen amplitud om sur': kezan +30 gradusišpäi tal’ven -32 gradusihesai. Vozne keskpaineh om 744,8 mm., kesknepsuz — 78 %.
 
== Eläjad ==
Enamba 83% Litavnman eläjid — [[litvalaižed]], 6,6% — pol’šalaižed[[pol'šalaižed]], 5,4% — [[venänikad]] da 1,3% — [[vaugedvenälaižed]].
 
Litvalaižed — katoližen jumalanpertin uskojad; Litvanman om völ ortodoksid, protestantid, judaistoid da musul'manoid.
Rivi 58 ⟶ 136:
== Ižanduz ==
Litvanman ižanduz kazvab stabiližešti; vl 2006 radotomiden lugu oli 6,1%, infläcii oli 3%. Edel surt finansišt krizisad Venämas (vl. 2008) Litvanman torguindan päpartnöran oli Venäma. Nügüd' Litvanman torguindan päpartnör om EÜ. Kaikiš suremb radišt — Ignalinan atomine elektrostancii, kudamb andab 70% valdkundha tehtud elektrust.
 
{{Evropa}}
== Homaičendad ==
<references />
 
== Irdkosketused ==
* [http://www.lrv.lt/ Litvanman ohjastusen oficialine sait.] {{ref-lt}} {{ref-en}}
* [http://www.president.lt/ Litvanman prezidentan oficialine sait.] {{ref-lt}} {{ref-en}}
* [http://www3.lrs.lt/ Litvanman parlamentan oficialine sait.] {{ref-lt}} {{ref-en}}
 
{{Evrop}}
 
[[Kategorii:Litvanma| ]]