Nauru: Erod versijoiden keskes

Südäimišt om heittud Ližatud südäimišt
Fry1989 (pagin | tehtud radod)
Ei ole vajehtusen ühthevedoid
Koiravva (pagin | tehtud radod)
+
Rivi 7:
| Flag text = Naurun flag
| Pälidn = Jaren
| Eläjiden lugu = 9.488,692<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/nr.html Naurun ristitišton endustuz vlvn 20142018 heinkus. // Mail'man faktoiden kirj. (— ''Cia.gov)''.] {{ref-en}}</ref>
| Voz' = 20142018
| Pind = 21
| Kart = LocationNauru.png
| Kel' = [[naurun kel'|naurun]], [[anglijan kel'|anglijan]]
| Valdkundan pämez' = [[Vaka Baron|Baron Vaka]]
| Päministr = [[Skotti Lüdvig|Lüdvig Skotti]]''hän-žo''
| Religii = [[hristanuskond]]
| Valüt = [[avstralijan dollar]] (AUD)
Rivi 20:
| Aigvö = [[UTC]]+12
}}
'''Nauru''' ([[naurun kel'{{lang-na|naur.]]: ''Naoero''}}, [[anglijan kel'{{lang-en|angl.]]: ''Nauru''}}), täuz' oficialine nimituz — '''Naurun Tazovaldkund''' ([[naurun kel'{{lang-na|naur.]]: ''Ripublik Naoero''}}, [[anglijan kel'{{lang-en|angl.]]: ''Republic of Nauru''}}), om valdkund [[Nauru (sar')|ühtennimižel sarel]] [[Valdmerimad|Valdmerimaiš]].
 
Nauru om üks'jäine valdkund mail'mas, kudambal ei ole ičeze [[pälidn]]ad (sen funkcii om tehtud [[Jaren]]-ümbrikolpäi). Mugažo nece om kaikiš penemb sarenvaldkundsar'hine valdkund, da üks' kaikiš penembiš valdkundoiš mail'mas pindan mödhe (jäl'ges [[Vatikan]]ad da [[Monako]]d).
 
== Istorii ==
Nauru-sar' om elänzoittud vspäi 1000 edel meiden erad. [[Germanijan imperii]] anneksirui sart vn 1888 sulakus. [[Avstralii]] anasti Naurud Ezmäižen mail'man sodan aigan vn 1914 elokus, i sar' läksi koumen valdkundan ohjastusen alle: Avstralii, Uz' Zelandii i Sur' Britanii. Avstralii pani administracijad. [[Japonii]] okkupirui Naurud Toižen mail'man sodan aigan (25. eloku 1942 — 13. sügüz'ku 1945) i sauvoi lendahtamižsargad. Avstralijan armii vägesti japonijalaižid, fosforitoiden samine jätkustui.
 
Vn 1968 31. päiväl vilukud Nauru sai täut ripmatomut, sil-žo vodel vahvištihe valdkundznamoid i Konstitucijad. Vspäi 1999 Nauru om [[Ühtenzoittud Rahvahiden Organizacii|ÜRO:n]] ühtnijan.
 
== Geografijan andmused ==
Sar' sijadase 56 km suvhe ekvatoralpäi. Pind om läz 21 km². Lähembaine kuivma om [[Kiribati]]n Banab-sar' 300 km päivnouzmha. Om meriröunoid nenidenke valdkundoidenke: [[Kiribati]] pohjoižpäivnouzmas i päivnouzmas, [[Solomonan Sared]] suves, [[Papua — Uz' Gvinei]] päivlaskmas, [[Federativižed Mikronezijan Valdkundad]] pohjoižes.
Pind om läz 21 km².
 
[[Fosfor|Fosforitad]] oma znamasine tarbhaine kazvatuz, ottas kävutamižhe löudmižsijad vspäi 1906.
 
== Politine sistem ==
[[Fail:Nauru Government.jpg|thumb|right|350px|Naurun valdkundanpertid: ohjastuz — hurale, parlament — oiktale.]]
Ohjandusen form om unitarine [[parlamentine tazovaldkund|parlamentine]] tazovaldkund oiktan demokratijan sistemanke, partijoita. Prezident tegeb päministran-ki velgusid (vll 2013−2016 parlamentan spiker oli päministran-ki), hänen rezidencii sijadase [[Meneng]]-ümbrikos. Prezident paneb 5..6 ristitud ministrišton radnikusile.
 
Parlament kogoneb 19 ühtnijaspäi, kaik rahvaz valičeb heid koumeks vodeks. Änestuz om rahvahanikoiden velguseks, 20-voččes igäspäi. Parlamentan ühtnijad valitas prezidentad ičeze rivišpäi ezmäižel ištundal, no valitud prezident lähteb parlamentan ühtnijoišpäi.
Nügüdläine Naurun prezident om [[Vaka Baron|Baron Vaka]].
 
Nügüdläine Naurun prezident om [[Vaka Baron|Baron Divavesi Vaka]] vn 2013 kezakun 11. päiväspäi, radab kahtenden strokun (vn 2016 valičendad — 16 än't 18:späi). [[Buraman Siril|Siril Buraman]] radab parlamentan spikeran sen ühtnijoiden järgeližiden valičendoiden jäl'ghe vn 2016 9. päiväl heinkud.
 
== Administrativiž-territorialine jagand ==
&nbsp;&nbsp;&nbsp;''Kacu kirjutuz: [[Naurun administrativiž-territorialine jagand]].''
 
Nauru alajagasejagase 14 ümbrikho (angl. ''district'').
 
== Eläjad ==
Naurus elädas [[naurulaižed]].
 
[[JaredJaren]]-ümbrik om kaikiš tihedašti elänzoittud. [[Meneng]]-ümbrik om kaikiš suremb ristitišton mödhe.
 
Vl 2011 eläjiden lugu oli 10 084 ristitud. Kaikiš suremb ristitišt oli 10 293 eläjad vl 2013. Vl 2006 Kiribatin i Tuvalun adivradnikad (pol'tošt tuhad ristituid) ajeliba kodihe fosforitoiden samižen lühendusen tagut. Ristitišton pala sirdab toižihe maihe kaikenaigaižhe elämižhe jügedan ekonomižen situacijan tagut. Eläjiden londuseline ližaduz om luja, sündutamižmär om enamba kolendmärad nell'hä kerdha.
Vl 2009 eläjiden lugu oli 11,320 ristitud. Ristitišt ajab toižhe maihe kaikenaigaižhe elämižhe.
 
== Ižanduz ==
Valdkund änikoiči fosforitoiden teravan samižen tagut vll 1970−1980, eksporturui niid 2 mln tonnhasai vodes. Kacmata rahavaroihe, ekologijan i ekonomikan problemad vedihe politižhe stabilitomudehe 1990-nzil vozil. Sil-žo aigal valdkund kändihe ofšoraks, vaiše [[Venäma]]späi rahasumm tuli 70 mlrd. US$ ekvivalentas. Vl 2003 Nauru kel'zi ofšoran bankoiden radmišt rahvahidenkeskeižen [[FATF]]-laudkundan i [[Amerikan Ühtenzoittud Valdkundad|AÜV:oiden]] painuden al, sil-žo vodel politine krizis oli sigä.
 
Nauru eläb Avstralijan abunke znamasižes märas. Kazvatab fruktid, kalad. Kalanpüdusen saliž eksportiruiše. Oma importan objektaks: mašinad da mašiništ, poltuz, sauvondmaterialad, söndtavarad, koditehnik.
 
== Homaičendad ==
Rivi 53 ⟶ 63:
 
== Irdkosketused ==
* [http://www.naurugov.nr/ Naurun Tazovaldkundan oficialine sait (''naurugov.nr'').] {{ref-en}}
{{Commons|Nauru}}
 
{{Valdmerimad}}
 
{{stub}}
 
[[Kategorii:Nauru| ]]