Meksik: Erod versijoiden keskes

Südäimišt om heittud Ližatud südäimišt
Koiravva (pagin | tehtud radod)
-> commons
Koiravva (pagin | tehtud radod)
aktualizacii, formitez, +
Rivi 7:
| Flag text = Meksikan flag
| Pälidn = Mehiko
| Eläjiden lugu = 118125,395959,054205<ref>[httphttps://www.conapocia.gob.mxgov/eslibrary/CONAPOpublications/Proyeccionesthe-world-factbook/geos/mx.html México,Meksikan Proyeccionesristitišton delugun Población.endustuz vn Consejo2018 Nacionalheinkus de// PoblaciónMail'man (CONAPO)faktoiden kirj. — ''Cia.gov''.] {{ref-esen}}</ref>
| Voz' = 20132018
| Pind = 1,964,375
| Kart = Mexico (orthographic projection).svg
| Kel' = [[ispanijan kel'|ispanijan]]
| Valdkundan pämez' = [[PenjaLopes NjetoObrador EnrikeAndres Manuel'|EnrikeAndres Manuel' PenjaLopes NjetoObrador]]
| Päministr = ''ei ole olmas''
| Religii = [[hristanuskond]]
| Valüt = [[meksikan peso]] (MXN)
| Internet-domen = [[.mx]]
| Telefonkod = +52
| Aigvö = tal'vel [[UTC]]-8−8...-6−6<br />kezal [[UTC]]-7.−7..-5−5
}}
'''Meksik''' ([[ispanijan kel'{{lang-es|isp.]] ''México''}}), oficialižikš — '''Meksikan Ühtenzoittud Valdkundad'''<ref>[http://www.mid.ru/BDOMP/Dks.nsf/arh/F0201BEBB4324EBCC32571450036C01A?OpenDocument Meksik. — Venäman röunantagaižiden azjoiden ministruz (''mid.ru''). (12-28-2005)] {{ref-ru}}</ref> ([[ispanijan kel'{{lang-es|isp.]] ''Estados Unidos Mexicanos''}}), om valdkund [[Pohjoižamerik]]asan suves. Pälidn da kaikiš suremb lidn om [[Mehiko]].
 
== Istorii ==
Vn 1810 16. päiväl sügüz'kud Meksik tedištoiti ripmatomudes [[Ispanii|Ispanijaspäi]]. Zavottihe sodad ripmatomudes, i vl 1821 Ispanii allekirjuti Kordovan kožundkirjutest i tundišti Meksikan ripmatomut. Vll 1846−1848 [[AÜV]] okkupirui valdkundan tobmad palad Mehiko-pälidnanke, sen jäl'ghe Meksik kadoti territorijan enamba pol't — AÜV:oiden nügüdläižed Kalifornii, Nju-Meksiko i toižiden štatoiden palad.
Vl 1810 sügüz'kun 16. päiväl Meksik tedoti ripmatomudes [[Ispanii|Ispanijaspäi]].
 
== Geografijan andmused ==
[[Fail:Mexico relief location map.jpg|thumb|left|300px|Meksikan reljefan kart.]]
Meksik röunatab [[AÜV]]|AÜV:oidenke]] pohjoižes (mavaldkundröunan piduz — 3155 km), [[Beliz]]anke (276 km) da [[Gvatemal]]anke (958 km) longibokas. Ühthine röunoiden piduz — 4389 km. Valdkundan päivlaskmrandad lainištab [[Tün' valdmeri|Tünen valdmeren]] [[Kalifornijan laht]], päivnouzmrandad — [[Kariban meri|Kariban meren]] [[Meksikan laht]]. Ühthine randanpird — 9330 km.
 
Klimat om [[subtropine vö|subtropine]] da [[tropine vö|tropine]].
Rivi 35:
== Politine sistem ==
[[Fail:San lazaro.jpg|thumb|right|300px|Meksikan alakodin käskusenandai ''San Lázaro''-pert'kulu [[Mehiko]]s.]]
Ohjandusen form om federativine konstitucine [[prezidentine tazovaldkund|prezidentine]] tazovaldkund. Valdkundan pämez' om prezident (isp. ''Presidente''). Hänen valdatusiden strok om 6 vot, toižen strokun voimuseta. Prezident om ohjastusen-ki pämez', paneb ministridministrišton (isp. ''Gabinete Legal'') ühtnijoid radnikusile.
 
Meksikan parlament om kaks'kodine Generaline Kongress ({{lang-es|Congreso de la Unión}} vai ''Congreso General de los Estados Unidos Mexicanos''). Üläkodi om Senat ({{lang-es|Senado de la República}}, täuz' oficialine nimituz ''Cámara de Senadores del H. Congreso de la Unión'') 128 ristitunke, kudambid valitas 6kudeks vodeks, voib valitas kahtišti. Alakodi om Deputatoiden Kodi ({{lang-es|Cámara de Diputados}}), 500 ristitud valdatusiden strokunke 3koume vot, üks' partii ei voi otta enamba mi 300 sijad.
 
Valitihe prezidentad i parlamentan kodiden ühtnijoid jäl'gmäižen kerdan üleižil järgenduseližil valičendoil (1. heinku 2018, 64. kucund), nügüdläine prezident om [[Andres Manuel' Lopes Obrador]] (sai 52,96% änid), tuleb radho vn 2018 1. päiväspäi tal'vkud.
Prezidentad valitihe järgkerdan vl 2012 heinkun 1. päiväl, nügüdläine prezident om [[Enrike Penja Njeto]].
 
== Administrativiž-territorialine jagand ==
&nbsp;&nbsp;&nbsp;''Kacu kirjutuz: [[Meksikan administrativiž-territorialine jagand]].''
 
Administrativiž-territorialižikš Meksik alajagasejagase 31 valdkundha (štatha, [[ispanijan kel'{{lang-es|isp.]] ''estados''}}) da ühthe federaližhe ümbrikho ([[ispanijan kel'{{lang-es|isp.]] ''Distrito Federal''}}) — [[Mehiko]]-pälidnha. Kaik nened regionad nimitadas ''federaližikš ühtnikoikš'' ([[ispanijan kel'{{lang-es|isp.]] ''Entidades federativas''}}).
 
== Eläjad ==
Vl 2013 valdkundan eläjiden lugu oli 118,395,054 ristitud.<ref>[http://www.conapo.gob.mx/es/CONAPO/Proyecciones México, Proyecciones de Población. — Consejo Nacional de Población (CONAPO, ''conapo.gob.mx'').] {{ref-es}}</ref>
Meksikas elädas [[meksikalaižed]].
 
Meksikas elädas [[meksikalaižed]], valdkund ei keradand andmusid etnosan mödhe rahvahanlugemižen aigan.
 
Eläjad kodikelen mödhe (2005): vaiše [[ispanijan kel']] — 92,7%, ispanine i igähižen rahvahan kel' — 5,7%, vaiše igähižen rahvahan kel' — 0,8%, märhapanendata — 0,8%.
 
Valdkundas om 10 lidnad-millionerad: [[Mehiko]], [[Gvadalahar]], [[Monterrei]], [[Puebl]], [[Ekatepek]], [[Tihuan]], [[Leon (Meksik)|Leon]], [[Sjudad Huares]], [[Nesaual'kojotl' (lidn)|Nesaual'kojotl']], [[Sapopan]].
Rivi 58 ⟶ 62:
 
== Irdkosketused ==
* [http://www.senado.gob.mx/ Meksikan parlamentan üläkodin oficialine sait (''senado.gob.mx'').] {{ref-es}}
* [http://www.diputados.gob.mx/ Meksikan parlamentan alakodin oficialine sait (''diputados.gob.mx'').] {{ref-es}}
* [https://www.gob.mx/ Meksikan ohjastusen da prezidentan oficialine sait (''gob.mx'').] {{ref-es}}
 
{{Commons|Mexico}}
 
{{Pohjoižamerik}}