Uran (himine element): Erod versijoiden keskes

Südäimišt om heittud Ližatud südäimišt
Koiravva (pagin | tehtud radod)
+ Periodine tablut
Koiravva (pagin | tehtud radod)
+
Rivi 2:
{{Znamoičendad|Uran}}
{{Himine element|92|Uran|U|238,02891|HimAktinoid|2|8|18|32|21|9|2|}}
'''Uran''' (''U'' - ''uranium'' latinan kelel) om 92nz' himine element [[Himižiden elementoiden periodine tablut|himižiden elementoiden periodižes tabludes]].
 
Uran om lujas levitadud londusesMan kores vähän, 3..4 grammad tonnas.
 
Kaik uranan izotopad oma [[radioaktivižuz|radioaktivižed]]. Uran da sen ühtnendad oma lujas toksižed!
 
== Avaidusen istorii da nimi ==
PuhtastSaksalaine uranadMartin ezmäiženGenrih kerdanKlaprot-himik saiavaiži vluranan 1840hapandust francijalaine(UO<sub>2</sub>) himikvl P.1789 M.i Peligo.lugi Elementsidä omelementaks, nimitadudnimiti [[Uran (planet)|Uran-planetan]] mödhe. Francijalaine Ežen-Mel'hior Peligo-himik sai puhtast uranad ezmäižen kerdan vl 1840.
 
== Fizižed ičendad ==
Uran om jüged pehmed tagokaz notked [[radioaktivižuz|radioaktivine]]vähänradioaktivine [[metall]], [[aktinoidad|aktinoid]]. LonduseližheSe uranhaom mülübpehmdamb koumemi [[izotopteraz]]ad. ÄjadKoume uranankristallišt izotopadseglust oleleb uranal: rombine α-form 667,7 Cel'sijan gradushasai, tetragonaline β-U (667,7..774,8 C°) i γ-form kubiženke seglusenke korktemb mi 774,8 oma radioaktivižedlämudel.
 
Atommass — 238,02891. Ninevuz (normaližiš arvoimižiš) — 19,05 g/sm³. Suladandlämuz — 1405,3 K. Kehundlämuz — 4404 K.
 
Koume [[izotop]]ad mülüdas londuseližhe uranha: <sup>234</sup>U (0,005%, T<sub>½</sub>=2,455 × 10<sup>5</sup> vot), <sup>235</sup>U (0,72%, T<sub>½</sub>=7,04 × 10<sup>8</sup> vot) i <sup>238</sup>U (99,274%, T<sub>½</sub>=4,468 × 10<sup>9</sup> vot). Tetas mugažo 23 ratud izotopad 217..233, 236, 237, 239..242 atommassanke, i 7 izomärad. Uranan α-čihodamižen rezul'tat om [[torii]].
== Toižed ičendad da kävutand ==
 
Uran ottas kävutamižhe tobjimalaz atomenergetikas. Elementan löudmižsijid om äjiš valdkundoiš. Sen kaikiš järedambad löudmižsijad oma [[Avstralii (valdkund)|Avstralijas]], [[Venäma]]s, [[Kanad]]as da [[Kazahstan]]as.
== Kävutand ==
Ottas kävutamižhe uranad atomenergetikas i südäitukuižes azegištos, somusenläbutajiden šlibakoiden lopuseks, ühtnendad — stöklan ližamujuikš mugažo.
 
UranOm ottas kävutamižhe tobjimalaz atomenergetikas. Elementanelementan löudmižsijid om äjiš valdkundoiš. SenUranan kaikiš järedambad löudmižsijad oma [[Avstralii (valdkund)|Avstralijas]], [[Venäma]]s, [[Kanad]]as da, [[Kazahstan]]as (pätegii), [[Niger (valdkund)|Nigeras]] i [[Namibii|Namibijas]].
Uran da sen ühtnendad oma lujas toksižed!
 
== Irdkosketused ==
* [http://www.webelements.com/webelements/elements/text/U/key.html Uran Webelements''webelements.com''-saital.] {{ref-en}}
* [http://n-t.ru/ri/ps/pb092.htm Kirjutuz uranas Himižiden elementoiden populärižes ''n-t.ru''-kirjištos.] {{ref-ru}}
{{Commons|Uranium}}
* [http://www.webelements.com/webelements/elements/text/U/key.html Uran Webelements.com-saital.] {{ref-en}}
* [http://n-t.ru/ri/ps/pb092.htm Kirjutuz uranas Himižiden elementoiden populärižes kirjištos.] {{ref-ru}}
 
{{Periodine tablut}}