Ola: Erod versijoiden keskes

Südäimišt om heittud Ližatud südäimišt
Koiravva (pagin | tehtud radod)
+
Koiravva (pagin | tehtud radod)
+
Rivi 1:
[[Fail:SiliconCroda.jpg|thumb|left|200px|Polikristalližen olan palaine, irguz 99,9%.]]
{{Himine element|14|Ola|Si|28,0855|Metallatoi substancii|2|8|4|0|0|0|0|}}
'''Ola''' (''Si'' - ''silicium'' latinan kelel) om 14nz' himine element [[Himižiden elementoiden periodine tablut|himižiden elementoiden periodižes tabludes]]. Sen sijaduz om nelländen gruppan päalagruppas, tabluden koumandes periodas.
 
Ola om lujas levitadud londuses, om kahtenz' Man koren element hapanikan jäl'ghe (SiO<sub>2</sub> — 12%). Olakahad pämineralad — [[lete]], [[olakivi]], [[kvarc]], [[špat|pöudšpat]]. PuhtazVoib amorfinelöuta olalonduses omičesündujad olad burlujas tuhkharvoin.
 
Vl 1808 francijalaižed himikad Ž.Žozef L.Lui Gei-Lüssak dai L.Lui Ž.Žak Tenar saiba irgäd olad. Nimitihe latinižen ''silex''-sanan mödhe «olakivi».
 
== Fizižed ičendad ==
Puhtaz amorfine ola om bur tuhk. Ola om räbed, plastižuz ližadub vaiše ülemba 800 C°. Aktivitoi himižešti normaližiš arvoimižiš, sen palaižed oma kattud hapandusen kerthel. Olan palaižed i olakivi oma kovad, künzäidused jädas [[stökol|stöklal]].
 
Londuseližed izotopad oma stabiližed (<sup>28</sup>Si — 92,23%, <sup>29</sup>Si — 4,67%, <sup>30</sup>Si — 3,10%). Kaik 20 ratud radioaktivišt izotopad om sätud 22..27 i 31..44 atommassanke, niiden keskes 14 elädas sekundad lühüdamb.
 
Atommass — 28,0855. Ninevuz (normaližiš arvoimižiš) — 2,33 g/sm³. Suladandlämuz — 1688 K. Kehundlämuz — 2623 K.
 
== Kävutand ==
Nügüd'aigaine [[elektronik]] om saudud olal — mikroshemad, batarejad päiväiženergijal. Ližatas raudan metallurgijas paremboičemha ühtnendoid. Kävutadas leted tehmaha [[keramik]]ad ([[savič]], [[porcellan]]), [[cement]]ad i ten alust. Kvarclete om torhudeks stökoltegimen i optižen edheotandan täht. Om olmas äi olan ühtnendoid, ottas kävutamižhe silikatoid levedali. Tarbhaine biologine rol' om olal, [[tähkheinäd]] i [[kortehein]] kogotas olad enamba. Pidab kaitas olan pölüspäi, se ärdutab hengaiduzteid.
 
[[Kiviaig]]an kävutihe [[olakivi]]d avaros noliden lopusikš, tehmaha azegid da veičid. Ottas kaks' kived vai piritanke iškemha lämoin kibinoid viritimiš i tuikutimiš. Olakivi om hüvä čomitandmaterial, om erazvuiččen mujun mineraloiš.
 
== Irdkosketused ==
* [http://www.webelements.com/webelements/elements/text/Si/key.html Ola Webelements''webelements.com''-saital.] {{ref-en}}
* [http://n-t.ru/ri/ps/pb014.htm Kirjutuz olas Himižiden elementoiden populärižes ''n-t.ru''-kirjištos.] {{ref-ru}}
{{Commons|Silicon}}
* [http://www.webelements.com/webelements/elements/text/Si/key.html Ola Webelements.com-saital.] {{ref-en}}
* [http://n-t.ru/ri/ps/pb014.htm Kirjutuz olas Himižiden elementoiden populärižes kirjištos.] {{ref-ru}}
 
{{stub}}