Neptun

Neptun (latin.: Neptunus) om kahesanz' da kaikiš edahaižemb tetab planet Päiväižespäi lugeden Päiväižen sistemas, nellänz' surtte diametral i koumanz' massan mödhe. Planetan astronomine znam om ♆.

Sil sanal voib olda toižid znamoičendoid; miše nähta niid, tulgat tänna.

Avaidusen istorii

Planet om löutud Berlinan observatorijaspäi vn 1846 23. päiväl sügüz'kud. Avaižiba tedomehed: Urben Žan Žozef Leverje, Džon Kuč Adams, Iogann Gottfrid Galle. Nimitihe Amuižen Riman meriden Neptun-jumalan oiktastuseks.

Neptun om ezmäine avaitud planet matematižen lugustusen alusel. Löutihe, miše Uranan orbit erineb lugustusišpäi, i ezimeletihe toižen planetan gravitacišt valatoitandad. Uz' planet om avaitud lugustadud orbitan röunoiš.

Kaik om olmas 14 Neptunan kaimdajad. Niiden keskes kaikiš suremb om Triton, om avaitud seičemetoštkümnendel päiväl planetan löudmižen jäl'ghe. Toine Nereid-kaimdai om avaitud vl 1949. Kosmine «Vojadžer-2»-apparat lendi läz planetad vn 1989 24.-25. elokud, löutihe renghid i kuz' kaimdajad sen abul. Jäl'ghižed tetabad kaimdajad oma avaitud 21. voz'sadal.

Ühthižed andmused

Neptun punose ümbri Päiväižes läz 30 astronomižes ühtnikas, sen orbitan perigelii om 4 452 940 833 km, afelii om 4 553 946 490 km. Planet tegeb kogonaižen punondan Päiväižes ümbri 164,79 maižes vodes. Päivesen hätkeližuz om 15 časud 57 min 59 s.

Planetan mass om 17,15 Man massad. Ekvatorialine diametr ülitab Man diametrad 3,9 kerdha, se om 49 528 km pitte. Värtmuden saum orbitan püštoiktale om 28,32°, enamba mi Mal.

Kogoneb vezinikaspäi (läz nelläd videndest), gelijaspäi (läz 19 %) i metanaspäi (läz üht procentad). Pened renghad oma planetanno. Gazpindan lämuz om 72 K, keskusen — 5000..7300 K.

Homaičendad

Neptun Vikiaitas

Nece kirjutuz om vaiše ezitegez. Tö voit abutada meile, ku kohendat sidä da ližadat sihe.