Maidte

Maidte om spiraline galaktik baranke keskuzpalas. Päiväižen sistem (Orionan hijamas) da nägubiden pal'hal sil'mal tähthiden enambuz sijadasoiš sen südäimes.

Maidten ühthižen nägun model'

Nägubad tähthad i vauged sumosine šoid öližel taivhal oma sen-žo galaktikan palad. Ma sijadase Maidten südäimes, ka sen eläjad ei voigoi nähta ičeze galaktikan formad tarkoikti, no voidas säta modelid.

Ümbrikirjutand

Galaktikan jüžmak südäin sijadase keskuzpalas, üläjüžmak must reig om sen keskuses — Ambui A*. Lugetas viž hijamad statistikan andmusiden mödhe: Persein, Orionan, Ambujan, Centavran i Joucnen. Galaktikan disk om ümbärtud galol, se galo om tähthiden penen palan i pimedan materijan sijaduz.

Maidten diametr om läz 100 000 vauktuzvozid, keskmäine sanktuz — 1 000 vauktuzvot, galon sferine diametr om 5..10 tuhad vauktuzvozid. Galaktikas om 200..400 billionad tähthid, kaikiš vanhemb niišpäi, HE 1523-0901, om olmas 13,2 milliardad vozid. Maidten mass om läz 1..2 × 10¹² Päiväižen massad, se om surehk spiraližen galaktikan täht. Tähthidensündundan piguz om 1,6..2 Päiväižen massad vodes. Supernova-tähtaz süttutab meiden galaktikas kerdan vižkümnes vodes keskmäras.

Nece om üks'jäine galaktik (tetabišpäi nügüdläižen aigan), kudambas elo om olmas.

Lähine ümbrišt

Maidte Andromedan galaktikan (M31) i Koumesaumnikan galaktikan (M33) ühtes sätas Galaktikoiden Sijališt gruppad enamba mi 40 kaimdajanke penenke galaktikanke. Meiden galaktikal om enamba mi 20 kaimdajad-galaktikad, niišpäi kaikiš surembad oma Sur' i Pen' Magellanan Pil'ved. Maidte om kahtenz' surtte gruppas Andromedan galaktikan jäl'ghe. Varastadas, miše meiden galaktik linneb ühtištudud Andromedan galaktikanke nelläs milliardad voziš, elliptižen galaktikan sädandanke.

Irdkosketused

• Milky Way – Mozaik Maidten kuvišpäi sciencealert.com-saital. (19. keväz'ku 2021)