Geologii

Geologii (amuižgrek.: γῆ ge «Ma» + λόγος logos «openduz», «tedo») om kaik tedod Man südäimes, sen augotižlibundas i šingoteses.

Man tektonižed plitud

Ottas niiden tedoiden aluseks geologižiden processiden tedoidusen andmusid, mugažo mankoren da litosferan mülündad substancijoiden mödhe i sen strukturad. Kävutadas kaikid metodoid toižiden tedoiden andmusiden vedatandanke, sikš miše tedoidusen objekt hot' i läz, no kaik telustab nähta sen südänt. Man pindan tedoiduz om tarbhaine geologijan täht.

Vll 1934−1941 geologii oli erižeks kursaks nevondkundaližes školas. Otnus geologijha ristit om geolog professijan mödhe.

Tedoidusen predmet

Geologižen tedoidusen predmet om geologižed objektad, niiden ičendad, sauvondan i ičekeskeižen sijadusen käskused, augotižlibund da šingotez aigan i avaruden mödhe. Geohronologine pordhišt om tetab biologijas mugažo.

Geologižed tedod kävutadas ümbrikirjutandan metodad geohibjoiden sijadusen i mülündan tedoidamižes, andmused oma niiden form, suruz, kesksidod, šoiduiden järgenduz. Geologijan Džeims Hatton-tat formulirui tedon aktualizmad frazal «Nügüd'aigaine om enččen avadim». Toižin sanoin, meiden aigan geologižed väged ratas edeližiden aigoiden vägiden analogižikš.

Istorii

Geologijan tedoiden šingotez oli hätk da vitk. Üks' tedoišpäi oli «kaivatusiden londuseline istorii»-nimitusenke.

Nügüd'aigaine geologii om sätud tedoks 19. voz'sadal, konz tarbhaižiden kaivatusiden löudmine i kävutamine kändiba aktualižikš. Tämbäi geologii tedoidab kaiked Mad i Päiväižen sisteman objektoid.

Geologižed tedod

Tedomehed erištuiba enamba mi 700 geologijan tedoid da čuradusid, kaikiš enamba ičevuiččed oma:

• tedod mankores: mineralogii, petrologii, litologii, strukturine geologii, gidrogeologii;
• tedod nügüd'aigaižiš geologižiš processoiš (dinamine geologii): geotektonik, vulkanologii, seismologii, geokriologii;
• tedod geologižiden processoiden istorižes järgenduses: istorine geologii, paleontologii, stratigrafii;
• sättutoitud disciplinad: tarbhaižiden kaivatusiden geologii, inženerine geologii.

Sidodud toižihe sarakoihe tedod: geohimii, geofizik (sidä kesken geotedištelend), kristallografii, geomorfologii, geohronologii, geologijan istorii, planetologii.

Irdkosketused

• Rahvahidenkeskeine ühtištuz geologižiš tedoiš (iugs.org). (angl.)