Koir
| Koir | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Venälaine mectuzkoir | ||||||||||||||||
| Tedoklassifikacii | ||||||||||||||||
|
||||||||||||||||
| Latinankel'ne nimi | ||||||||||||||||
| Canis lupus familiaris (Linnaeus, 1758) | ||||||||||||||||
|
Koir (latin.: Canis lupus familiaris) om kodiživat, händikahan kodikoittud alaerik, Koiranvuiččiden sugukundaspäi. Koir om populärižemb (kažin rindal) «živat-kompan'jon».
Ižač om ižakoir, emäč — emäkoir, koiranpoigaine kuctase kužu:ks i kičuk:aks.
Ümbrikirjutand
vajehtaŽivat om kodikoittud Afroevrazijan territorijal möhäližes paleolitas (40..12 tuh. vozid tagaz). Äi koiransuguid om sätud selekcijan abul.
Keskmäine koir eläb 10..13 vot. Kohtusen hätkeližuz om 58..68 päiväd, emäkoir sündutab kuz' kužud kerdalaz keskmäras.
Kävutand
vajehtaKoirad oma tetabad ičeze openduzmahtusil, vändon navedindal, socialižel ičtazvedandal. Živat kävutase kaičemha territorijad eskai ižandoiden unen aigan, mecadamha, vedamha nartoid, om dekorativižid suguid. Kaimdajad koirad oma sogedoiden ristituiden täht. Radnikoičendan specializacijad voidas olda ristituiden i substancijoiden ecind, ühtnend sodategendoihe, nüguhiriden püdand, kodiživatoiden kaičend omaluižel.
Koirvodind om koiriden kazvatuz.
Koiran sugud
vajehta- Bolon'jalaine koir
- Irdkoir
- Mectuzkoir, sidä kesken Küksii koir vai Sabutaikoir
- Paimenkoir vai Lambazkoir
Koiraha sidotud vepsän muštatišed
vajehta
- Ei koir ujumaha opete händad ligotamata.
- Ei ole küläd koiratomad, a mad mehetomad.
- Ei sil meri pagan ole, mi koirad randas lipitadas.
- Hebod taganpäi, koirad edespäi, ristitud kaikiš polišpäi tarbiž varaita.
- Kenen koir om, ka sen pertin-ki varjoičeb.
- Koir ei opete ujumaha händad ligotamata.
- Koir ei pane pahaks, konz leibäl lödas.
- Koir koirad tundištab / Koir koiran tedab.
- Koir nutab, tullei kandab.
- Koir om harjenu kivilaudoid nolmaha, ka ei sa küksta. (har'gmusen väges)
- Koiral om seičeme puheged keles.
- Koiral oružj om kerdal.
- Koiran keles om nell'kümne spravitust.
- Koirid ajelta. (ištta radmata)
- Koiridenke eläda, koiran kartte nutta.
- Konz mechudele mända, siloi koir-ki sötta.
- Kudamb koir nutab, se ei pure.
- Küläd eile koiratomad, mad eile mehetomad.
- Mustad koirad vauktaks ei voi pesta.
- Nutai koir jänišad ei sa.
- Ostaiži koir leibäd, da dengoid ei ole.
- Pen' koiraine igän om kužuine.
- Putui kuti koirale kürz.
- Tahtoi koir kürzad, a putui kunutad.
- Varaida sidä koirad, kudamb venub, a ei sidä, kudamb nutab.