Dagestanan Tazovaldkund: Erod versijoiden keskes

Südäimišt om heittud Ližatud südäimišt
Koiravva (pagin | tehtud radod)
p superlativ; pp
Koiravva (pagin | tehtud radod)
formitez
Rivi 33:
|MSK = [[UTC]]+3 ([[MSK]]+0)
}}
'''Dagestanan Tazovaldkund''' ([[venäkel'{{lang-ru|ven]].: ''Республика Дагестан''}}, [[avaran kel'|avar]].: ''Дагъистаналъул Республика'' da tž.<sup>[[#Keled da oficialižed nimed|1]]</sup>) vai '''Dagestan''' om avtonomine valdkund [[Venäma]]s, sen [[Venälaižen Federacijan subjektad|subjekt]].
 
Se mülüb [[Pohjoižkavkazan federaline ümbrik|Pohjoižkavkazan federaližhe ümbrikho]].
Rivi 53:
* '''Республика Дагъустан''' ([[lezgin kel'|lezgin]], lezg.)
* '''Республикей Догъисту''' ([[mägievrejan kel'|mägievrejan]], mägievr.)
* '''Дагыстан Республикасы''' ([[nogajannogain kel'|nogajannogain]], nog.)
* '''Дагъыстан Республика''' ([[rutulin kel'|rutulin]], rut.)
* '''Дагъустандан Республика''' ([[tabasaranan kel'|tabasaranan]], tab.)
Rivi 62:
Dagestanan Tazovaldkund om olmas vl 1921 vilukun 20. päivälpäi. Vodhe 1993 tal'vkun 25. päivhäsai nimitihe Dagestanan Avtonomižeks Nevondkundaližeks Socialistižeks Tazovaldkundaks.
 
Tazovaldkundan Konstitucii<ref>[http://constitution.garant.ru/region/cons_dagest/ Dagestanan Tazovaldkundan Konstitucijan tekst (constitution// ''Constitution.garant.ru)''.] {{ref-ru}}</ref> om vahvištadud vl 2003 heinkun 10. päiväl Konstitucižen Suiman ezitajil. Se om väges möhembaižiden vajehtusidenke. Enzne vahvištadud vl 1994 Konstitucii kadoti ičeze väged.
 
== Geografijan andmused ==
Rivi 68:
Tazovaldkund om röunoiš [[Azerbaidžan]]anke suves, [[Gruzii|Gruzijanke]] suvipäivlaskmas, [[Čečenijan Tazovaldkund]]anke päivlaskmas, [[Stavropolin rand]]anke lodehes da [[Kalmikijan Tazovaldkund]]anke pohjoižes. Dagestanan Tazovaldkundan päivnouzmaižed randad lainištab [[Kaspijan meri]]. Randanpird om 530 km pitte.
 
Pind om 50 270 km². [[Mec]] da penzhišt ottas 9% territorijad<ref>[http://www.dagestanrsp.ru/geography/ Dagestanan geografine sijaduz, reljef da klimat. — ''Dagestanrsp.ru''.] {{ref-ru}}</ref>. Znamasižed joged oma [[Terek (jogi)|Terekan]] alajoksmuz da [[Sulak (jogi)|Sulak]], mugažo [[Kum (jogi, lankteb Kaspijan merhe)|Kum]]-jogi (kezal kändase ojandeheks) Kalmikijanke röunal pohjoižes da [[Samur]] Azerbaidžananke röunal suves. Kaik joged mülüdas Kaspijan meren basseinha, 20 joged lanktas arni merhe.
 
Reljef om tazo pohjoižes da mägikaz suves. Ezimägišt om keskuses. Nogajan step' da [[Kaspijanveren alangišt]] oma tazovaldkundan pohjoižes. Pohjoižen [[Kavkaz]]an mäged oma suves. Kaikiš korktemb čokkoim om sen [[Bazardüzü]]-mägenpä («torg», 4466 m) Azerbaidžanan röunal, Venäman kaikiš suvemb čokkoim sijadase severdas kilometras sišpäi.
 
Klimat om kontinentaline kuivahk. Ülemba mägile lämuz poleneb, nepsuz ližadab. Om koume klimatzonad: tazangišton (44% territorijad), ezimägišton (16%) da mägiden (40%). Heinkun keskmäine lämuz om +30° C° alangištoil da +8° C° mägil, vilukun kesklämuz — +4° C° alangištoil da -11° C° mägil. Paneb sadegid 250 mm vodes alangištoil da 700 millimetrad mägil. Vegetacijan pord om 200-240 päiväd.
 
Londuseližed varad oma [[kivivoi]], [[londuseline gaz]], [[kivihil']], [[palab šoidkivi]], [[raud|raudkivend]], [[sauvondmaterialad]] ([[savi|saved]], [[lete|letked]]), [[gidroenergii]].
Rivi 84:
Radonoigendai tobmuz om Dagestanan Tazovaldkundan Ohjastuz. Tazovaldkundan ministrused, komitetad, radnikoičendad, agentused da inspekcijad alištudas Ohjastusele. [[Gamidov Abdusamad|Abdusamad Gamidov]] radab Ohjastusen ezimeheks vs 2013 heinkuspäi.
 
Tazovaldkundan pämest valitihe järgkerdan vl 2013 sügüz'kun 8. päiväl, [[Abdulatipov Ramazan|nügüdläine pämez']] sai vägestust ezmäižel tural (86 än't 88:späi). Järgvaličendad Rahvahaližhe Suimha oliba vl 2011 keväz'kun 13. päiväl, lindäs vl 2016 sügüz'kun 18. päiväl.
 
== Eläjad ==
Vl 2010 eläjiden lugu om 2 910 249 ristitud<ref>[http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/perepis2010/svod.xls Venäman kaikenaigaine ristitišt vl 2010. — Rosstat (''gks.ru'').] {{ref-ru}}</ref>. Vl 2015 lidnalaižiden eläjiden pala om 45%.
 
Kaikes tazovaldkundas om [[Dagestanan Tazovaldkundan lidnad|kümne lidnad]] da 18 lidnanvuittušt žilod. Toižed sured lidnad (enamba 100 tuh. ristitud, surembaspäi penembha): [[Hasavürt]], [[Derbent]], [[Kaspiisk]]. Vl 2015 kaik om 28 eländpunktad enamba mi 10 tuh. eläjidenke.
 
Dagestan om Venäman kaikiš äirahvahaližemb region. Rahvahad (enamba 0,5% vl 2010): [[avarad]] (29,2%), [[darginalaižed]] (16,8%), [[kumikalaižed]] (14,8%), [[lezginalaižed]] (13,2%), [[lakalaižed]] (5,5%), [[azerbaidžanlaižed]] (4,5%), [[tabasaranalaižed]] (4,1%), [[venälaižed]] (3,6%), [[čečenalaižed]] (3,2%), [[nogajalaižednogailaižed]] (1,4%), [[agulalaižed]] (1,0%), [[rutulalaižed]] (1,0%); toižed — 1,7%, rahvahuden ozutandata — 0%.
 
Erased toižed igähižed rahvahad: [[cahuralaižed]] — 0,34% (9771 rist.), [[tatalaižed]] — 0,02% (456 rist.), [[mägievrejalaižed]] — 0,01% (196 rist.).
Rivi 99:
 
== Irdkosketused ==
* [http://www.president.e-dag.ru/ Dagestanan Tazovaldkundan pämehen oficialine sait (''president.e-dag.ru'').] {{ref-ru}}
* [http://www.nsrd.ru/ Dagestanan Tazovaldkundan Rahvahaližen Suiman oficialine sait (''nsrd.ru'').] {{ref-ru}} {{ref-en}}
* [http://www.e-dag.ru/ Dagestanan Tazovaldkundan Ohjastusen oficialine portal (''e-dag.ru'').] {{ref-ru}}
 
{{Dagestanan Tazovaldkundan lidnad}}