|
| Flag text = Islandijan flag
| Pälidn = Reikjavik
| Eläjiden lugu = 325.,671<ref>[http://www.statice.is/Pages/1135 Population development 2014. — Statistics Iceland (''statice.is'').] {{ref-en}}</ref>
| Voz' = 2014
| Pind = 103.,000<ref name="islandijan geografii">[http://www.statice.is/Statistics/Geography-and-environment/Geographical-data Several geographical data (Erased geografijan andmused). — Islandijan statistik (statice.is).] {{ref-en}}</ref><ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ic.html Islandijan pind. —// Mail'man faktoiden kirj. (cia— ''Cia.gov)''.] {{ref-en}}</ref>
| Kart = Europe-Iceland.svg
| Kel' = [[islandijan kel'|islandijan]]
| Valdkundan pämez' = [[Guðni Th.Gvüdni JóhannessonJouhannesson]]
| Päministr = [[Bjarni Benediktsson (sünd. 1970)|Bjarni Benediktsson]]
| Religii = [[hristanuskond]]
| Valüt = [[Islandijan kron]] (ISK)
| Aigvö = [[UTC]]+0
}}
'''Islandii''' ([[islandijan kel'{{lang-is|isl.]]: ''Ísland''}} [ˈistlant], kändase kuti «sar'», se om täuz' oficialine nimituz) — sar'hine valdkund [[Evrop]]an pohjoižes. Pälidn da kaikiš suremb lidn om [[Reikjavik]] (valdkundan ristitišton läz 60% sen ezilidnoidenke).
Vspäi 1949 om [[Pohjoižatlantižen Kožundkirjutesen organizacii|PAKO]]:n ühtnijaks. Ei ole ičeze regulärižid sodavägid, vaiše randkaičendvägi om.
== Istorii ==
Vl 1944 kezakun 17. päiväl Islandii tedoti ripmatomut [[Danii|Danijaspäi]] da tegihe tazovaldkundaks, sil-žo päiväl parlament vahvišti valdkundan konstitucijad ([[islandijan kel'{{lang-is|isl.]]: ''Stjórnarskrá''}}). Nece konstitucii<ref>[http://www.government.is/constitution Islandijan Konstitucijan tekst ohjastusen saital (''government.is'').] {{ref-en}}</ref> om väges tähäsai, voziden 1984, 1991, 1995 da 1999 znamasižidenznamasižidenke vajehtusidenke. Kaikel rahvahal kirjutadud uden Konstitucijan projekt oliom hüvästadud vl 2012 redukun 20. päiväl referendumal.
== Geografijan andmused ==
Islandii om mail'man kaikiš suremb vulkanižen augotižlibundan sar'. Se sijadase ani suvhe [[Pohjoine nabapird|Pohjoižes nabapirdaspäi]].
Eile Islandijan valdkundališt röunad kuivmadme. Valdkund sijadase lodehpolehe [[Sur' Britanii|SurenSures Britanijaspäi]]. Sen randad lainištab [[Atlantine valdmeri]] kaikiš polišpäi. Ühthine randanpiduz om 6088 km. Islandijaspäi [[Grenland]]hasai om 287 km lodeheze<ref name="islandijan geografii"/>, [[Fareran Sared|Fareran Sarihesai]] — 420 km suvipäivnouzmha, [[Šotlandii|Šotlandijhasai]] — 798 km suvipäivnouzmha, [[Norvegii|NorvegijahasaiNorvegijhasai]] — 970 km päivnouzmha.
Valdkundan kaikiš korktemb čokkoim om [[Hvannadalšnukur]]-vulkan (2110 m). [[Tundr]] otab 62,7% saren territorijad. [[Geizer]]ad oma levitadud.
Klimat om [[ven vö|ven]] lämän [[Gol'fstrim]]-joksendan tagut. Vodenkeskeine lämuz om +3...+5° C°. Paneb sadegid 500-750 mm vodes pohjoižrandištol da 3800 mm vodes suvirandištol. Mecoiden pind om läz sadandest.
Londuseližed pävarad oma [[kala]], [[geotermine energii]], [[alüminii]]; toižed varad — [[rik]], [[gidroenergii]].
Ohjastusen form om unitarine [[parlamentine tazovaldkund|parlamentine]] tazovaldkund.
Valdkundan pämez' om prezident ([[islandijan kel'{{lang-is|isl.]]: ''Forseti''}}). Kaik rahvaz valičeb händast 4 vodeks., Strokuidenstrokuiden lugu om röunatusita, i. nügüdläineNügüdläine [[OulavürGvüdni Ragnar GrimssonJouhannesson]]-prezident om valdatusiš jo videndelühtendel strokul jäl'getenvs vspäi2016 elokun 1. 1996päiväspäi. Prezident paneb päministrad radsijha valičendoiden parlamentha satusiden mödhe, parlamentan nevondan mödhe.
Parlament ([[islandijan kel'{{lang-is|isl.]]: ''Alþingi''}}, virktas «Al'ting», kätas «Ühthine Suim») om üks'kodine, siš om 63 ühtnijad. Kaik rahvaz valičeb heid 4 vodeks. Se om kaikiš vanhemb parlament mail'mas, radab vspäi 930, udessündutadud vl 1845.
JärgvaličendadEdelstrokuižed valičendad parlamentha oliba vl 20132016 sulakunredukun 2729. päiväl rahvahansuimiden taguiči ohjastuzkundad vaste. Prezidentad valitihe jäl'gmäižen kerdan vl 20122016 kezakun 3025. päiväl (vägestai sai 39,1%). Vspäi 20132017 semendkunvilukun 2311. päiväspäi [[SigmundurBjarni Benediktsson (sünd. David1970)|Bjarni GunnlaugssonBenediktsson]] om päministraks.
== Administrativiž-territorialine jagand ==
''Kacu kirjutuz: [[Islandijan administrativiž-territorialine jagand]].''
Islandii alajagasejagase kuzhekudhe agjaha (valičemižümbrikho, [[islandijan kel'{{lang-is|isl.]]: ''kjördæmi''}}). Kaks' niišpäi oma [[Reikjavik]]as da völ üks' ühtenzoitab sen ezilidnoid. Agjad alajagasealajagasoiš 23 järgeližhe ümbrikho (üks'lugu [[islandijan kel'{{lang-is|isl.]]: ''sýslur''}}) da 24 lidnha ičeohjastusenke ([[islandijan kel'{{lang-is|isl.]]: ''kaupstaðir''}}). Ümbrikod da lidnad alajagasealajagasoiš 76 kundha ([[islandijan kel'{{lang-is|isl.]]: ''sveitarfélög''}}).
Mugažo alajagadasjagadas valdkundad 8 statistižhe regionha ([[islandijan kel'{{lang-is|isl.]]: ''landsvæði / héruð''}}).
== Eläjad ==
Islandijas elädas [[islandijalaižed]].
Valdkundas om 32 lidnad, kus eläb enamba 1 tuhad ristitud elädasristituid. Järed lidnad (enamba 10 tuh. ristitudristituid vl 2014<ref>[http://www.statice.is/Statistics/Population/Municipalities Population by municipality, age and sex 1998-2014 -— Division into municipalites as of 1 January 2014 (Ristitišt municipalitetan, igän da sugun mödhe vozil 1998-2014). — «Statistics Iceland»-organizacii (''statice.is'').] {{ref-en}}</ref>): [[Koupavogür]], [[Habnarfjordür]], [[Aküreiri]], [[Keblavik]], [[Gardabair]].
== Ižanduz ==
== Irdkosketused ==
* [http://www.iceland.org/ Islandijan valdkundaline informacine keskuz da Islandijan sur'oigenduzkundad (''iceland.org'').] {{ref-is}} {{ref-en}}
* [http://www.althingi.is/ Islandijan parlamentan oficialine portal (''althingi.is'').] {{ref-is}} {{ref-da}} {{ref-en}}
* [http://www.government.is/ Islandijan ohjastusen oficialine sait (''government.is'').] {{ref-is}} {{ref-en}}
* [http://www.statice.is/ Islandijan Statistikan radnikoičend (''statice.is'').] {{ref-en}} {{ref-is}}
{{Commons|Iceland}}
| 