Saksanma: Erod versijoiden keskes

Südäimišt om heittud Ližatud südäimišt
Koiravva (pagin | tehtud radod)
pEi ole vajehtusen ühthevedoid
Koiravva (pagin | tehtud radod)
formitez
Rivi 7:
| Valdkundznam text = Saksanman valdkundznam
| Pälidn = Berlin
| Eläjiden lugu = 80,996,685<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/gm.html Saksanman ristitišton endustuz vl 2014 heinkus. // Mail'man faktoiden kirj. (— ''Cia.gov)''.] {{ref-en}}</ref>
| Voz' = 2014
| Pind = 357,022
Rivi 20:
| Aigvö = tal'vel [[UTC]]+1,<br />kezal [[UTC]]+2
}}
'''Saksanma''' vai '''Germanii''' ([[saksan kel'{{lang-de|saks]].: ''Deutschland''}}, vepsän transkripcii «Doičland»), täuz' oficialine nimituz — '''Saksanman Federativine Tazovaldkund''' ([[saksan kel'|saksan kelel]]: ''Bundesrepublik Deutschland''), om valdkund [[Evrop]]an päivlaskmas, [[Pohjoižmeri|Pohjoižen]] da [[Baltijan meri|Baltijan]] meriden randištoidenke. Federacijan pälidn da kaikiš suremb lidn om [[Berlin]]. Federaližen ohjastusen ministrusiden da agentusiden pala sijadase vanhas [[Bonn]]-pälidnas.
 
Ristitišton lugun mödhe valdkund om kaikiš suremb [[Päivlaskmaine Evrop|Päivlaskmaižes Evropas]] da otab 16:nden sijan mail'mas.
 
Vspäi 1955 om [[Pohjoižatlantižen kožundkirjutesen organizacii|PAKO]]:n]] ühtnijaks (päivlaskmaine pala), vspäi 1958 om üks' [[Evropan Ühtištuz|EÜ:n]] alusenpanijaks da sen ühtnijaks (mugažo päivlaskmaine pala).
 
== Istorii ==
Päivlaskmaižed da päivnouzmaižed Saksanman palad ühtniba vl 1990 redukun 3. päiväl.
 
Jäl'gmäine Konstitucii<ref>[http://www.1000dokumente.de/?c=dokument_de&dokument=0014_gru&object=translation&l=ru Saksanman Konstitucijan tekst vl 1991. — ''1000dokumente.de''.] {{ref-ru}}</ref> ([[saksan kel'{{lang-de|saks]].: ''Grundgesetz''}} «Päkäskuz», ''GG'') tuli väghe vl 1949 semendkun 23. päiväl päivlaskmaižiš federacijanmaiš, vl 1957 — [[Saar]]as, vl 1990 — [[Berlin]]as da päivnouzmaižiš federacijanmaiš.
 
== Geografijan andmused ==
[[Fail:Relief Map of Germany.svg|thumb|left|250px|Saksanman reljefan kart.]]
Saksanmal om mavaldkundröunoid [[Pol'šanma]]nke (piduz — 467 km) da [[Čehanma]]nke (704 km pitte) päivnouzmaižes, [[Avstrii|Avstrijanke]] (801 km) da [[Šveicarii|Šveicarijanke]] (348 km) suves, [[Francii|Francijanke]] suvipäivlaskmas (418 km), [[Lüksemburg]]anke (128 km), [[Bel'gii|Bel'gijanke]] (133 km) da [[Alamad|Alamaidenke]] (575 km) päivlaskmas, [[Danii|Danijanke]] pohjoižes (140 km). Ühthine röunoiden piduz — 3714 km. [[Pohjoižmeri|Pohjoižen]] da [[Baltijan meri|Baltijan]] meriden randanpird om 2389 km.
 
Londuseližed pävarad oma [[kivihil']], [[bur hil']], [[londuseline gaz]], [[raud|raudkivend]], [[vas'k]], [[nikel']], [[uran (himine element)|uran]]; toižed varad — [[potaš]], [[keitandsol]], [[sauvondmaterialad]], [[mec]]ad, [[mahuz|mustma]].
 
== Politine sistem ==
[[Fail:Reichstag building Berlin view from west before sunset.jpg|thumb|right|300px250px|''Reihstag'' om Saksanman federaližen parlamentan (''Bundestag:an'') pert' [[Berlin]]as.]]
Saksanma om federativine konstitucine [[parlamentine tazovaldkund|parlamentine]] tazovaldkund. Valdkundan pämez' om prezident. Keratas Federališt Suimad (Federaližen Parlamentan da federacijanmaiden ezitajad oma ühteverzin sigä) valičemha händast videks vodeks, kahtenden strokun om voimuz. Federaližen ohjastusen pämez' om federaline kancler, prezident paneb händast radsijha.
 
Federaline käskusenandai tobmuz om kaks'palaine. Üks' pala om üks'kodine Federaline Parlament ([[saksan kel'{{lang-de|saks]].: ''Bundestag''}}), kaik rahvaz valičeb sen 631 ühtnijad nelläks vodeks. Federacijanmaiden suimad valitas ičeze 69 ezitajad Federaližhe Nevondkundha ([[saksan kel'{{lang-de|saks]].: ''Bundesrat''}}), sen ühtnijad ei antkoi pästta hubatajid käskusid erižiden maiden täht.
 
Nügüdläine prezident om [[Frank-Val'ter Štainmaier]] vs 2017 keväz'kun 19. päiväspäi. Järgvaličendad ''Bundestag:ha'' oliba vl 20132017 sügüz'kun 2224. päiväl.
 
Valdkundan Prezidentiden nimikirjutez:
Rivi 124:
&nbsp;&nbsp;&nbsp;''Kacu kirjutuz: [[Saksanman administrativiž-territorialine jagand]].''
 
Saksanma jagase 16 federacijanmaha ([[saksan kel'{{lang-de|saks]].: ''Bundesland''}} vai muite ''Land''). Vl 2009 ned alajagasoiš 403 ümbrikho ([[saksan kel'{{lang-de|saks]].: ''Kreise''}}), sidä kesken 102 lidnümbrikho da 301 küläümbrikho.
 
== Eläjad ==
Saksanmas elädas [[saksalaižed]].
 
Toižed sured lidnad (enamba 600 tuh. ristitudristituid vl 2010, surembaspäi penembha): [[Gamburg]], [[Münhen]], [[Köl'n]], [[Frankfurt Mainal]], [[Štuttgart]].
 
== Ižanduz ==
Rivi 138:
 
== Irdkosketused ==
* [http://www.deutschland.de/ Saksanman Federativižen Tazovaldkundan informacine sait (''deutschland.de'').] {{ref-de}} {{ref-en}} {{ref-fr}} {{ref-es}} {{ref-pt}} {{ref-tr}} {{ref-ru}} {{ref-zh}} {{ref-ar}}
* [http://www.bundestag.de/ Saksanman Federativižen Suiman (''Bundestag:an'') oficialine sait (''bundestag.de'').] {{ref-de}} {{ref-en}} {{ref-fr}} {{ref-ar}}
* [http://www.bundeskanzlerin.de/ Saksanman federaližen kancleran oficialine sait (''bundeskanzlerin.de'').] {{ref-de}} {{ref-en}}
* [http://www.bundesregierung.de/ Saksanman federaližen ohjastusen oficialine sait (''bundesregierung.de'').] {{ref-de}} {{ref-en}} {{ref-fr}}
* [http://www.bundespraesident.de/ Saksanman prezidentan oficialine sait (''bundespraesident.de'').] {{ref-de}} {{ref-en}}
{{Commons|Germany}}